Του Σπύρου Σκοτώρη,
Ιστορικά
Με τη θέση σε ισχύ του νόμου 2725/1999 περί αθλητισμού, προβλέφθηκε η σύσταση της Διαρκούς Επιτροπής Αντιμετώπισης της Βίας (ΔΕΑΒ), ενός συλλογικού διοικητικού οργάνου με γνωμοδοτικές-εισηγητικές αρμοδιότητες, στην προσπάθεια του κράτους να καταπολεμήσει τα φαινόμενα βίας στους αθλητικούς χώρους. Οι αρμοδιότητές της περιορίζονται στην εποπτεία (μέσω του σώματος των παρατηρητών της) της τήρησης της τάξης στους χώρους αθλητικών συναντήσεων και της διαβίβασης στα δικαιοδοτικά όργανα των εκθέσεων των παρατηρητών της, στη συνεργασία με τις εισαγγελικές και τις αστυνομικές αρχές για την πάταξη των φαινομένων βίας στον αθλητισμό αλλά και σε μικρότερης σημασίας ζητήματα.
Τα γεγονότα όμως του Δεκεμβρίου του 2023, με τον θανάσιμο τραυματισμό αστυνομικού, ακριβώς έξω από το κλειστό στάδιο Μελίνα Μερκούρη, όπου διεξαγόταν αγώνας βόλεϊ, οδήγησαν το κράτος σε μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση του φαινομένου της αθλητικής βίας με επιπτώσεις και στις εξουσίες της ΔΕΑΒ.
Με τον νόμο 5085/2024, ο οποίος τροποποίησε τον νόμο 4326/2015, στις γνωμοδοτικές-εισηγητικές αρμοδιότητές της προστέθηκαν και δικαιοδοτικές, καθώς δόθηκε για πρώτη φορά στη συγκεκριμένη επιτροπή η δυνατότητα να επιβάλει πειθαρχικές ποινές με τη μορφή διοικητικών κυρώσεων σε οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Σημαντικότερη ωστόσο θα πρέπει να θεωρηθεί η επιρροή της στον ποδοσφαιρικό κόσμο, καθώς επί της ουσίας τα περισσότερα φαινόμενα βίας στον αθλητισμό σχετίζονται με αυτόν, όπως και πλείστες αποφάσεις της.
Η πρώτη σχετική με τον χώρο του ποδοσφαίρου απόφαση της ΔΕΑΒ, υπό το νέο νομικό καθεστώς, έμελλε να πλήξει την ΠΑΕ ΠΑΟΚ, καθώς στις 22/2/2024 η προαναφερθείσα ΠΑΕ τιμωρήθηκε με μία αγωνιστική κεκλεισμένων των θυρών λόγω ρίψης εκ μέρους των φιλάθλων της κροτίδων και μπουκαλιών, και παράλληλα την ΠΑΕ Παναχαϊκή λόγω ρίψης βεγγαλικών. Στη συνέχεια, επιβλήθηκαν και σε άλλες ΠΑΕ, είτε της Super League 1 είτε της Super League 2, αλλά και σε ΚΑΕ και σε ερασιτεχνικά σωματεία, δεκάδες αντίστοιχες κυρώσεις, οι οποίες μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις διπλασιάστηκαν (π.χ. ΠΑΕ ΑΕΚ, Άρης, ΠΑΟ) βάσει του άρθρου 1Α παρ. 5 του νόμου 4326/2015.
Οι Ποινές
Το ζήτημα των διοικητικών κυρώσεων, που με περισσή ευκολία επιβάλει η κρατική ΔΕΑΒ, είναι κυρίως θέμα λογικής και δευτερευόντως νομικής σκέψης. Τα άρθρα 1 και 1Α του νόμου 4326/2015 είναι ενδεικτικά της αυστηρής αλλά και αντιφατικής νοοτροπίας του Έλληνα νομοθέτη. Στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 1Α τιμωρούμενη συμπεριφορά αποτελεί η ρίψη εντός του αγωνιστικού ή του περιβάλλοντος αυτού χώρου οποιουδήποτε αντικειμένου πρόσφορου εκ φύσεως να προκαλέσει σωματική βλάβη. Δε λαμβάνεται καθόλου υπόψη, εάν αυτό πετάχτηκε σε χώρο όπου δεν υπήρχε και δεν κινδύνευε απολύτως κανένας παράγοντας του αγώνα, εάν η ρίψη έγινε μετά το τέλος του αγώνα, ούτε κατ’ ελάχιστον αν το συγκεκριμένο ριφθέν αντικείμενο δεν μπορούσε να προκαλέσει παρά μόνο εντελώς ελαφρά σωματική βλάβη. Η απειλούμενη ποινή είναι μία αγωνιστική κεκλεισμένων των θυρών για την υπαίτια ομάδα, η οποία επιβάλλεται διπλασιασμένη στις επόμενες παραβάσεις κατά την ίδια αγωνιστική περίοδο (παρ. 5 του ίδιου νόμου). Έχει δε επιβληθεί σε πολλές περιπτώσεις, με αποτέλεσμα την εντελώς αντιαθλητική εικόνα των πολλών άδειων γηπέδων την ίδια αγωνιστική περίοδο.
Βάσει αυτού θα περίμενε κανείς οι κυρώσεις σε περίπτωση τέλεσης επεισοδίων να είναι αυστηρότερες. Ο νομοθέτης όμως έχει αντίθετη άποψη. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του ίδιου νόμου, σε περίπτωση τέλεσης επεισοδίων απειλούνται μόνο (!) χρηματικά πρόστιμα από 10.000€ έως 1.000.000€ για τις ΠΑΕ και τα φυσικά πρόσωπα που εμπλέκονται. Με λίγα λόγια, εάν πεταχτεί ένα μισοάδειο μπουκάλι εντός του γηπέδου, η αντικειμενικά ευθυνόμενη ομάδα θα τιμωρηθεί χωρίς κανένα περιθώριο διακριτικής ευχέρειας με αυστηρότερη ποινή συγκριτικά με την περίπτωση, στην οποία θα λάβουν χώρα ακόμη και ευρείας έκτασης επεισόδια με πολλούς τραυματίες. Μόνο κατ’ εξαίρεση στην τελευταία περίπτωση μπορεί να αποφασιστεί το κλείσιμο μέρους του γηπέδου για κάποιες αγωνιστικές, τηρουμένων των αρχών της αναλογικότητας και της αναγκαιότητας (π.χ. υπ’ αριθμόν 4/2025 απόφαση για τον αγώνα ΠΑΕ Πανιώνιος – ΠΑΕ Καλαμάτα). Η αντίφαση είναι προφανής.
Διαδικασία Επιβολής Ποινών – Δικαστική Προσβολή
Αν κατανοήσει κανείς τη διαδικασία με την οποία η εν λόγω διοικητική επιτροπή επιβάλλει τις διοικητικές κυρώσεις, εύκολα θα αντιληφθεί γιατί επελέγη η συγκεκριμένη τακτική από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας για την ταχεία, άκαμπτη και σκληρή αντιμετώπιση των φαινομένων βίας στον αθλητισμό.
Σύμφωνα με το άρθρο 1Α παρ. 7 του ως άνω νόμου, εντός 4 ημερών από την τέλεση του αγώνα η ΔΕΑΒ διαπιστώνει την παραβίαση των διατάξεων του ίδιου άρθρου, χωρίς να καλεί σε ακρόαση το ενεχόμενο νομικό πρόσωπο, επιβάλλοντας τις προβλεπόμενες ποινές. Επομένως, μία διοικητική επιτροπή αποτελούμενη από 5 τακτικά μέλη αποφασίζει με fast-track διαδικασία την επιβολή επαχθών -και φανερά δυσανάλογων- ποινών, αξιολογώντας κυρίως την έκθεση του εκάστοτε παρατηρητή της, ταυτοχρόνως με το οπτικοακουστικό υλικό που έχει συλλεχθεί, την έκθεση της αστυνομίας και το φύλλο αγώνα παράλληλα με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο. Ως προς τη νομιμότητα της μη κλήσης σε ακρόαση βέβαια, σύμφωνα με τη συσταλτική νομολογιακή ερμηνεία του άρθρου 20 παρ. 2 Συντάγματος, η ρύθμιση αυτή δεν αντιβαίνει στο Σύνταγμα με την αιτιολογία ότι δεν υφίσταται ανάγκη προηγούμενης ακρόασης από τη στιγμή που η διοίκηση δρα κατά δέσμια αρμοδιότητα και η τιμωρούμενη πράξη βασίζεται σε αντικειμενικά γεγονότα δίχως να απαιτούνται υποκειμενικές αξιολογήσεις. Στην ουσία αναγνωρίζεται αντικειμενική ευθύνη των νομικών προσώπων των ομάδων για τη συμπεριφορά των οπαδών τους.
Λίγο διαφορετική είναι η διαδικασία σε περίπτωση τέλεσης επεισοδίων, καθώς προ της έκδοσης της απόφασης, η ΔΕΑΒ οφείλει να καλέσει σε ακρόαση τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που εμπλέκονται (άρθρο 1 παρ. 2), τιμωρώντας τους όμως κατ’ ουσίαν με λιγότερο επαχθείς ποινές (χρηματικές) από αυτές που αναλύθηκαν προηγουμένως, τουλάχιστον όσον αφορά τις ομάδες. Ωστόσο και σε αυτή την περίπτωση οι αποφάσεις της ΔΕΑΒ εκδίδονται με ταχείες διαδικασίες.
Στο πλαίσιο αυτό, αξιοσημείωτη είναι η αδράνεια των ομάδων και η υπερβολική αυτοσυγκράτηση που επιδεικνύουν στη δικαστική προσβολή των εκτελεστών διοικητικών πράξεων της ΔΕΑΒ, έστω και για επικοινωνιακούς λόγους, με σκοπό την αμφισβήτηση της ορθότητάς τους. Οι τελευταίες, ως διοικητικές πράξεις σχετιζόμενες με την εφαρμογή της αθλητικής νομοθεσίας, προσβάλλονται παραδεκτά με το ένδικο βοήθημα της αίτησης ακύρωσης στο διοικητικό πρωτοδικείο πλέον, μετά τον νόμο 5172/2025 (άρθρο 1 παρ. 1Α περ. δ΄ του νόμου 702/1977). Η πρώτη ΠΑΕ που προσέφυγε ήταν η ΠΑΕ Άρης και στη συνέχεια ακολούθησε η ΑΕΚ με προσφυγή στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια, κερδίζοντας αμφότερες προσωρινά την αναστολή εκτέλεσης της ποινής τους με προσωρινή διαταγή. Εν τέλει όμως και οι δύο αυτές ομάδες εξέτισαν κανονικά την ποινή τους, αναμένοντας την απόφαση του Δικαστηρίου, καθώς οι δικαστικές διαδικασίες είναι χρονοβόρες.
Τι μέλλει/δέον γενέσθαι
Αναμφισβήτητα, η αναβάθμιση των εξουσιών της ΔΕΑΒ αποτελεί ίσως την εμβληματικότερη κίνηση της κυβέρνησης, προκειμένου να εμπλακεί ο κρατικός μηχανισμός στην προσπάθεια αντιμετώπισης της βίας στον αθλητισμό. Παρατηρούμε ωστόσο σημαντική αντίφαση στις απειλούμενες ποινές, άκαμπτες ρυθμίσεις αλλά και ευθεία παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας στις αποφάσεις του κρατικού οργάνου. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε έως πότε η ΔΕΑΒ θα συνεχίσει να ταλανίζει τον ποδοσφαιρικό και εν γένει αθλητικό κόσμο. Σίγουρα πάντως είναι απαραίτητη κάποιας μορφής παρέμβαση του νομοθέτη προς εξορθολογισμό των ποινών και προς παροχή ενός ελάχιστου πλαισίου διακριτικής ευχέρειας με στόχο την τιμώρηση των πράξεων που θίγουν πραγματικά την αθλητική δημόσια τάξη και όχι συμπεριφορών ήσσονος απαξίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Σπύρος Χριστοφορίδης, Επαγγελματικό Ποδόσφαιρο Θεωρία – Νομολογία – Υποδείγματα, 2η Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2023
- Απόστολος Γέροντας – Προκόπης Παυλόπουλος – Γλυκερία Σιούτη – Σπυρίδων Φλογαΐτης, Διοικητικό Δίκαιο, 5η Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2022
-
Δημήτριος Ράικος, Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2024
