Της Αναστασίας Αλειφέρη,
Σε έρευνα του 2023 (Transparency International’s Corruption Perceptions Index), το Εκουαδόρ κατατάσσεται 32ο, μεταξύ 100 χωρών όσον αφορά το ζήτημα της διαφθοράς. Σήμερα, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι η επιρροή που ασκεί η πολιτική ηγεσία στο δικαστικό σύστημα, που υποτίθεται πως αποτελεί μία ανεξάρτητη εξουσία. Η διαφθορά μαστίζει το εσωτερικό των κυβερνητικών θεσμών, με χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα τον πρώην Πρόεδρο της χώρας, Rafael Correa, να ειναι εποκλεισμένος από την είσοδο στις Η.Π.Α., εξαιτίας της εμπλοκής του σε σκάνδαλο διαφθοράς. Φυσικά, δεν πρόκειται για ένα καινούριο φαινόμενο. Όλα αυτά θυμίζουν την παλαιότερη μάχη του Steven Dozinger ενάντια στην εταιρεία Chevron.
H Chevron, μία από της μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο, προκάλεσε μια από τις πιο σημαντικές καταστροφές στο περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια της κυβερνητικής θητείας του 1968-1972, υπήρξε μια στρατιωτική εμπλοκή για να πέσει η τότε κυβέρνηση η οποία πέτυχε. Κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου που ανέλαβε κυβερνητικά καθήκοντα η στρατιωτική κυβέρνηση στο Εκουαδόρ, μια εταιρεία πετρέλαιου κατάφερε να εξαγοράσει όλα τα κρατικά δικαιώματα στο πετρέλαιο που βρέθηκε στη χώρα και τα ιδιωτικοποίησε προς ίδιον συμφέρον. Αυτή η εταιρεία ήταν τότε γνωστή ως “TexaCo” όμως μετά από την συγχώνευση της με τη “Chevron” είναι γνωστή ως “Chevron”.
Ωστόσο, η κυβέρνηση του Εκουαδόρ κατάφερε να πάρει πίσω τα δικαιώματα της στο πετρέλαιο το 1992 και να διώξει την εταιρεία. Όμως, αποκαλύφθηκαν οι πραγματικές δραστηριότητες της εταιρείας. Υπήρχαν πάντοτε φήμες, αλλά όχι ακριβή στοιχεία. Οι φυλές που ζούσαν στα δάση έκανα παράπονα πως το νερό είχε διαφορετική γεύση ή χρώμα, αλλά η εταιρεία δεν έδινε σημασία στα παράπονα του κόσμου, καθώς η εταιρεία είχε εξαγοράσει και την κυβέρνηση και την μεγαλύτερη φυσική πηγή καυσίμου της χώρας. Ετσι, μετά το 1992 με έρευνες της χώρας και της συστημικής προσπάθειας του Steven Dozinger αποκαλύφθηκε πως η Chevron πέταξε 72 δισεκατομμύρια λίτρα τοξικού waste στις καθαρές πηγές νερού στα δάση της χώρας. Με αυτή την εγκληματική αμέλεια της εταιρείας πολλές φυλές εξαφανίστηκαν.
Για να μην γίνουν γρήγορα γνωστά τα εγκλήματα της εταιρείας, φρόντισαν να εξαφανιστούν φυλές, ενώ πολλοί κάτοικοι απέκτησαν χρόνιες ασθένειες και να καταστράφηκε κάθε πηγή νερού ή τροφής για αυτούς. Αυτή η καταστροφή του περιβάλλοντος στο Εκουαδόρ οι ειδικοί το αποκαλούν ως το Τσερνόμπιλ της Λατινικής Αμερικής.
Μέσα σε όλα αυτά, ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος του Steven Dozinger? Ο Steven είναι ένας δικηγόρος που έφερε στο φως της δημοσιότητας τα εγκλήματα της Chevron στο Εκουαδόρ και είναι ο μόνος αμερικανός πολίτης ο οποίος διώχθηκε από μια ιδιωτική εταιρεία και μπήκε στη φυλακή για αυτό.
Τη δεκαετία του ’90 ο Steven ήταν στο Εκουαδόρ και είδε από πρώτο χέρι την καταστροφή. Σε συνέντευξη του είπε: «Δεν είναι εύκολο να περιγράψω με λόγια πόσο καταστροφική είναι η κατάσταση στο Εκουαδόρ. Θυμάμαι να είμαι στο αμάξι και ταξιδεύω στα δάση του Εκουαδόρ και να βλέπω μπροστά μου μια λίμνη κα να φωτίζεται από το φως και όσο πλησιάζαμε ο οδηγός μου είπε ότι αυτό είναι πετρελαιοκηλίδα. Και όσο πλησιάζαμε αυτή τη λίμνη, η μυρωδιά χειροτέρευε, η ατμόσφαιρα γινόταν όλο και πιο ζεστή και τα αέρια έκαναν δύσκολη την αναπνοή. Και τότε είδα 2 γηγενείς άνδρες να περπατάμε μέσα στο πετρέλαιο χωρίς κάποια προστασία και να βάζουν το πετρέλαιο σε σακούλες προσπαθώντας να καθαρίσουν την περιοχή. Και το έκαναν αυτό αρκετές φορές».
Αυτή του η εμπειρία του ενέπνευσε την ιδέα ότι επειδή είναι δικηγόρος μπορεί να εκπροσωπήσει αυτές τις γηγενείς φυλές σε μια δίκη. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως για δεκαετίες αυτή η εταιρεία έλεγχε την κυβέρνηση του Εκουαδόρ και την ανάγκασε να περάσει τον νόμο «Αct of liberation» που ουσιαστικά έλεγε πως είναι παράνομο για οποιοδήποτε πολίτη της χώρας να ασκήσει μήνυση εναντίον της εταιρείας Chevron.
Ουσιαστικά το παιχνίδι ήταν στημένο εναντίον του Steven και των ανθρώπων που εκπροσωπούσε, όμως δεν τα παράτησε και έκανε τα πάντα για να μαθευτεί η αλήθεια και να αποδοθεί η δικαιοσύνη. Κατά τη διάρκεια της δίκης ζήτησε να γίνουν με εντολή του δικαστηρίου έλεγχοι στις μολυσμένες περιοχές και τελικά έγιναν 64 έλεγχοι κατά τη διάρκεια των οποίων συλλέχτηκαν πάνω από 64.000 δείγματα. Η Chevron από την μεριά της προσπάθησε να αντικρούσει κάθε προσπάθεια του Steven και των αυτόχθονων ανθρώπων των φυλών. Όταν ξεκίνησε η δίκη η εταιρεία άξιζε πάνω από 26 δισεκατομμύρια δολάρια και μπόρεσαν να προσλάβουν 60 δικηγορικές εταιρείες που στο σύνολο είχαν 2.000 δικηγόρους με αποτέλεσμα η εταιρεία να ξοδεύει 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε αυτή την υπόθεση. Αυτό που φάνηκε να προσπάθησε να κάνει η Chevron προσλαμβάνοντας όλους αυτούς τους δικηγόρους είναι να προσπαθήσουν να πλημμυρίσουν το δικαστήριο και τον Steven με τόση χαρτούρα ώστε τα έξοδα της δίκης να χρειαστεί να εκτοξευθούν και έτσι να υπερχρεωθούν ο Steven και οι άνθρωποι που εκπροσωπούσε να σταματήσουν την αγωγή τους.
Έτσι μετά από 10 χρόνια αναμονής για τη δική, τελικά αποφασίστηκε από τα δικαστήρια της Νέας Υόρκης ότι πρέπει να εκδικαστεί στο Εκουαδόρ καθώς εκεί έλαβαν μέρος οι αδικίες και από εκεί κατάγονται οι ενάγοντες, κάτι που αποζητούσε η Chevron γιατί έτσι μπορούσε να εξαγοράσει την απόφαση του δικαστηρίου. Και εδώ είναι που ξεκινά ο επόμενος γολγοθάς για τον Στήβεν, γιατί για τα επόμενα 8 χρόνια η Chevron και προσπαθεί να τον υπερχρεώσει αλλά και στήνει ψεύτικα εργαστήρια που δήθεν έχουν εξετάσει το έδαφος στις μολυσμένες περιοχές και υποστήριζαν πως δεν υπάρχει κάποια μόλυνση. Αυτό για τα εργαστήρια αποκαλύφθηκε μετά το πέρας της δίκης.
Τελικά, το δικαστήριο του Εκουαδόρ αποφάνθηκε υπέρ του Στήβεν και αυτών που εκπροσωπούσε και η Chevron έπρεπε να δώσει 9.5 δισεκατομμύρια δολάρια στο λαό του Εκουαδόρ. Όμως η Chevron έχοντας τόσα λεφτά μπόρεσε να εξαγοράσει λομπίστες για να φροντίσουν ότι καμία χώρα δεν θα αναγκάσει την Chevron να δώσει αυτά τα χρήματα. Επίσης, η εταιρeία για να τιμωρήσει τον Steven για τη μάχη του εναντίον της, υπέβαλε μήνυση στην Αμερική εναντίον του ισχυρίζονται ότι είχε εξαγοράσει κάποιον δικαστή για να βγει η απόφαση υπέρ του. Η Chevron μάλιστα πλήρωσε 1 εκατομμύριο δολάρια σε έναν άνθρωπο για να ψευδορκήσει σε αυτή τη μήνυση υπέρ της εταιρείας (πράγμα που αποκαλύφθηκε 3 χρόνια αργότερα). Όμως αυτό το αμερικανικό δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ της εταιρείας και ο Steven κατέληξε να πρέπει να δώσει τεράστια ποσά χρημάτων στην εταιρεία και οι τραπεζικοί του λογαριασμοί να είναι παγωμένοι. Πάνω από όλα αυτά το δικαστήριο απαίτησε την κατάσχεση του κινητού και του λάπτοπ του πράγμα που αρνήθηκε να κάνει.
Έτσι, ο δικαστής απευθύνθηκε στις δημόσιες αρχές για να απαίτηση την συμμόρφωση του Steven και αρνήθηκαν να το κάνουν. Για πρώτη φορά στην ιστορία των Η.Π.Α. ο δικαστής της υπόθεσης έκανε ιδιωτική εγκληματική αγωγή εναντίον του Steven για μη συμμόρφωση και έτσι ο δικαστής έδωσε εισαγγελική δύναμη στη Chevron για να τιμωρήσει τον Στήβεν και αφού του επέβαλε κατ’ οίκον περιορισμό για 993 μερες τον έστειλε και στη φυλακή.
Ο Steven έκανε πραγματικότητα την ιστορία του Δαβιδ και του Γολιάθ, όμως αυτή η νίκη του ήρθε με τεράστιο κόστος για την ζωή του. Πλέον χρωστάει λεφτά στη Chevron και δεν μπορει να δουλέψει, δεν έχει διαβατήριο άρα δεν μπορει να φύγει από τη χώρα και επομένως δεν έχει ούτε την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Ωστόσο, όμως, δεν τα παρατάει από το να δίνει το δικό του αγώνα κατά αυτής της διεφθαρμένης εταιρείας, αλλά και της διεφθαρμένης χώρας του Εκουαδόρ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pardon Dozinger, Chuffed, διαθέσιμο εδώ
- This lawyer should be world famous for his battle with Chevron – but he is in jail, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Chevron Corp. v. Dozonger, No. 14-0826 (2nd Circ. 2016), διαθέσιμο εδώ
- USA: Environmental lawyer must be pardoned, Amnesty International, διαθέσιμο εδώ
