Της Ευτυχίας Αντωνοπούλου,
Η όπερα «Μποέμ» ήρθε για δεύτερη σεζόν στην Εθνική Λυρική Σκηνή στο Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Η κλασική όπερα του Τζάκομο Πουτσίνι που βασίζεται στη νουβέλα «Σκηνές απ’ την μποέμικη ζωή» του Ανρύ Μυρζέ αναβιώνει σε μία σύγχρονη μεταφορά στο παρόν. Αλλάζει ο χρόνος και ο τόπος και όμως το λιμπρέτο φαίνεται να αρμόζει τέλεια στις νέες αυτές συνθήκες που ο Γκρέιαμ Βικ της χάρισε. Και ίσως εκεί βρίσκεται για εμένα και η μαγεία του συγκεκριμένου έργου.
Μία ανέμελη μποέμικη παρέα νεαρών και ένας παθιασμένος έρωτας που εξελίσσεται σε ρυθμούς γρήγορους αποτελούν τη βάση του έργου. Η «Μποέμ» μας εξιστορεί τη ζωή και τον έρωτα όπως τον βιώνουν ο Ροντόλφο και η Μιμή που είναι και οι πρωταγωνιστές του έργου. Γνωρίζονται, ερωτεύονται και αποκτούν μία όμορφη παθιασμένη σχέση. Η υπόθεση ακολουθεί τον έρωτά τους από τη στιγμή που συναντιούνται για πρώτη φορά μέχρι τη στιγμή που θα τους χωρίσει ο θάνατος.
Μπορεί κάποια βασικά στοιχεία του κλασικού έργου να είναι πειραγμένα, καθώς ενώ το αρχικό έργο διαδραματίζεται στο Παρίσι του 19ου αιώνα η συγκεκριμένη ανάγνωση φέρνει την ιστορία πιο κοντά μας, στην Αθήνα του 21ου, όμως η ουσία του έργου παραμένει αλώβητη. Η μουσική του Πουτσίνι σε συγκλονίζει. Από στιγμές δυναμικές και χαρούμενες σε στιγμές γεμάτες θλίψη και πόνο, η «Μποέμ» προσφέρει πολύ περισσότερες συγκινήσεις από ό,τι περιμένεις. Εντάσεις με εναλλαγές στο τέμπο καθιστούν το έργο ζωηρό και κρατούν τον θεατή σε εγρήγορση. Η εναρκτήρια άρια από τον Ροντόλφο εκκινεί το έργο τονίζοντας τη μεγάλη συναισθηματική φόρτιση και ενθουσιασμό τη στιγμή που οι δύο νέοι αλληλεπιδρούν για πρώτη φορά. Και καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου η μουσική αποτελεί το στοιχείο εκείνο που αγκαλιάζει τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των χαρακτήρων και απογειώνει την κάθε πτυχή του δράματος. Χάρη σε αυτή, το έργο αποκτά πλήρεις διαστάσεις κατορθώνοντας να αγγίξει τον κάθε θεατή.
Η εν λόγω αναβίωση μας χαρίζει ανεπανάληπτες ερμηνείες από Έλληνες καλλιτέχνες. Στις παραστάσεις του Μαρτίου 2025 στον ρόλο του Ροντόλφο ο τενόρος Κωνσταντίνος Κληρονόμος, ενώ τη Μιμή ενσαρκώνει η αναγνωρισμένη υψίφωνος Άννα Στυλιανάκη. Το δίδυμο έχει εμφανή χημεία και μεταδίδει την αγάπη καθώς και τον πόνο που ενώνει τους χαρακτήρες τους στο κοινό με μεγάλη επιτυχία. Αξίζει να σημειωθεί και η πρώτη σκηνή της δεύτερης πράξης όπου η Μουζέτα (Άννυ Φασσέα) χαρίζει γέλιο και εντυπωσιάζει με το τραγούδι της. Φοβερές ερμηνείες δίνουν και οι υπόλοιποι συντελεστές. Σημαντική είναι και η συμμετοχή της ορχήστρας, της χορωδίας και της παιδικής χορωδίας της Λυρικής.
Όσον αφορά τα σκηνικά και τα κοστούμια, αυτά υπογράφει ο Ρίτσαρντ Χάντσον. Διαμορφώνουν μία μοναδική ατμόσφαιρα που ναι μεν φέρνει το έργο πολύ κοντά μας εξαιτίας της εκσυγχρονισμένης σκηνοθεσίας, όμως παράλληλα επιτυγχάνεται η διατήρηση του πνεύματος και της ατμόσφαιρας του κλασικού έργου. Με μοναδικά αρμονικό τρόπο συνδυάζεται το κείμενο του 1849 με το σήμερα. Τους φωτισμούς επιμελείται ο Τζουζέππε ντι Ιόριο και την κινησιολογία ο Ρον Χάουελ.
«Επιχειρήσαμε να ξεδιπλώσουμε την ουσία του έργου, ώστε να υπάρχει κάτι το οικουμενικό που θα ταιριάζει σε κάθε εποχή. Όχι τόσο ως διαχρονικότητα όσο ως διαπίστωση ότι η ανθρωπότητα δεν αλλάζει ποτέ· ο θάνατος θα είναι πάντα θάνατος, η φτώχεια φτώχεια, οι φοιτητές φοιτητές». Τα λόγια του Γκρέιαμ Βικ εκφράζουν με ακρίβεια το αποτύπωμα που αφήνει το έργο και η εναλλακτική σκηνοθετική ματιά με την οποία αναβιώνει από την Κατερίνα Πετσατώδη.
Η «Μποέμ» πραγματεύεται ανθρώπινα συναισθήματα και καταστάσεις που είναι πάντοτε επίκαιρες. Αγάπη και πόνος, χαρά και λύπη, συναισθηματικές διακυμάνσεις που δοκιμάζουν τους ανθρώπους κάθε εποχής σε κάθε γωνιά του κόσμου. Η απόλυτα ταιριαστή μεταφορά στη σύγχρονη Αθήνα προσωπικά με εξέπληξε. Αφού όμως το επεξεργάστηκα σκέφτηκα ότι η «Μποέμ» δεν είναι παρά μία ωδή στο διαχρονικό αυτό βίωμα του έρωτα με όσα αυτό συνεπάγεται. Δεν συνιστά άρα μια προσαρμογή στο παρόν αλλά την εξιστόρηση μίας παντοτινής ανθρώπινης συνθήκης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η “Μποέμ” επαναλαμβάνεται για πέντε παραστάσεις στην ΕΛΣ, athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΜΠΟΕΜ, nationalopera.gr, διαθέσιμο εδώ
- La Bohème, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
