Του Θοδωρή Μαγδαλινού,
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου θεωρείται ένας από τους πιο διακεκριμένους συνθέτες του 20ου και 21ου αιώνα, με τις ηχογραφήσεις του να αποκτούν διεθνή αναγνώριση. Ως πρωτοπόρος της ελαφράς ηλεκτρονικής μουσικής, συνέθεσε δεκάδες άλμπουμ και δίσκους, συνέδεσε το όνομά του με κινηματογραφικές επιτυχίες όπως το Chariots of Fire (1981) και το Blade Runner (1982) και συνεργάστηκε με σημαντικές προσωπικότητες τόσο της εγχώριας όσο και της διεθνούς καλλιτεχνικής σκηνής. Σε όλη του τη ζωή, δεν έπαψε να είναι αφοσιωμένος στη μουσική που τόσο αγαπούσε και τον έκανε να ξεχωρίσει.
Στις 29 Μαρτίου 1943, στην Αγριά Μαγνησίας, γεννήθηκε ο Ευάγγελος Οδυσσέας Παπαθανασίου ή Vangelis, όπως θα μείνει γνωστός διεθνώς στη συνέχεια της ζωής του. Έχοντας έμφυτο ταλέντο στη μουσική από μικρός, ξεκίνησε μαθήματα πιάνου, ενώ σε μια από τις πρώτες παραστάσεις του ενώπιον κοινού, εντυπωσίασε ιδιαίτερα τον λογοτέχνη Στρατή Μυριβήλη. Στην Αθήνα, όπου και μεγάλωσε, τη δεκαετία του ’60 άρχισε να ασχολείται με την ποπ μουσική. Παράλληλα, συμμετείχε στο συγκρότημα Forminx σε αρχική φάση μαζί με τους Σωτήρη Αρνή, Βασίλη Μπακόπουλο, Ευγνώμονα Διαλετή και Κώστα Σκόκο, ενώ αργότερα προστέθηκαν και άλλοι. Τη διετία 1964-1966, αναδεικνύονται σε κορυφαίο ελληνικό συγκρότημα, όμως το 1966 το γκρουπ διαλύθηκε. Σε αυτή τη φάση, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου άρχισε να ασχολείται και με τη παραγωγή μουσικής για κινηματογραφικές ταινίες (soundtracks) και έκανε συνεργασίες και με ελληνικές παραγωγές. Το 1968, ο Vangelis σχημάτισε στο Παρίσι, μαζί με τους Ντέμη Ρούσσο και Λουκά Σιδερά τους Aphrodite’s Child, το πιο επιτυχημένο ελληνικό συγκρότημα στο εξωτερικό. Στο συγκεκριμένο γκρουπ παράχθηκαν σημαντικές επιτυχίες όπως το Rain And Tears (1968), που συνδέθηκε ιδιαίτερά με τον Μάη του ’68 στο Παρίσι και έγινε μουσική που συνόδεψε τις φοιτητικές διαδηλώσεις, αλλά και το 666, που θεωρήθηκε ως ένα από τα πιο προοδευτικά άλμπουμ της εποχής.
Το 1970, με τις σχέσεις μεταξύ των μελών του να είναι τεταμένες, το συγκρότημα διαλύθηκε και ο καθένας ακολούθησε το δικό του δρόμο. Ο Vangelis ακολούθησε σόλο καριέρα και το 1974 εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο. Ο πρώτος προσωπικός του δίσκος κυκλοφόρησε τότε με τίτλο Earth (1973), ενώ ακολούθησαν οι σημαντικοί επίσης Heaven and Hell (1975), Albedo 039 (1976) και Spiral (1977) οι οποίοι σταδιακά διαμόρφωσαν και το προσωπικό του καλλιτεχνικό ύφος. Το 1974 ξεκινά και η συνεργασία του με τον Τζον Άντερσον, με τον οποίο έβγαλαν τα άλμπουμ Short Stories (1979) και The Friends of Mr. Cairo (1981). Το 1979 συνεργάστηκε με την διεθνούς φήμης Ελληνίδα ηθοποιό Ειρήνη Παππά, με την οποία συνεργάστηκαν στους δίσκους Ωδές και Ραψωδίες, που γνώρισαν ιδιαίτερη επιτυχία στην Ελλάδα.
Όσον αφορά τον κινηματογράφο, το 1970 συνέθεσε το L’Apocalypse des animaux (Η Αποκάλυψη των Ζώων) για το ντοκιμαντέρ του Φρεντερίκ Ροσίφ, που κυκλοφόρησε σε δίσκο το 1973. Τη δεκαετία του 1980, η καριέρα του γνωρίζει πραγματική εκτόξευση και το 1981 συνέθεσε τη μουσική για το οσκαρικό Chariots of Fire (Οι δρόμοι της Φωτιάς) του Hugh Hudson, με τον ίδιο να κερδίζει το Όσκαρ, σε μια από τις μεγαλύτερες, ίσως, στιγμές της καριέρας του. Μετά από αυτή τη παγκόσμια επιτυχία, συνεργάζεται το 1982 με τον Κώστα Γαβρά για την ταινία Αγνοούμενος και με τον Ridley Scott στην κινηματογραφική επιτυχία Blade Runner, η οποία θεωρείται σήμερα μια από τις καλύτερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας όλων των εποχών. Σε αυτήν την ταινία, που όπως δήλωσε και ο ίδιος το 2005 ήταν προφητική και συνδέεται με το σήμερα, ανέδειξε με το δικό του ύφος τον τότε μελλοντικό κόσμο που παρουσιάστηκε στους θεατές.
Τη δεκαετία του ’90, ακολουθούν επίσης σημαντικές επιτυχίες. Το 1992 κυκλοφόρησε το soundtrack για τη ταινία Bitter Moon (Τα Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα) του Roman Polanski και παράλληλα συνεργάστηκε πάλι με τον Ridley Scott για τη μουσική της ταινίας 1492: Conquest of Paradise (1492: Χριστόφορος Κολόμβος). Το 1996, κυκλοφόρησε τη μουσική για την ταινία Καβάφης του Γιάννη Σμαραγδή.
Μπαίνοντας στη νέα χιλιετία, το 2001 κυκλοφόρησε σε συνεργασία με τη NASA το Mythodea (Μυθώδια) με ολόκληρο τον τίτλο του να είναι: Mythodea / Music for The NASA Mission: 2001 Mars Odyssey. Επίσης, το 2004, συνέθεσε τη μουσική για τη ταινία του Oliver Stone Alexander (Αλέξανδρος) και το 2007 τη μουσική για το El Greco του Γιάννη Σμαραγδή. Ανάμεσα σε αυτά, ήταν και η ηχογράφηση της μουσικής για μεγάλα αθλητικά γεγονότα της δεκαετίας, όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2000 στο Σίντνεϊ και του 2004 στην Αθήνα, αλλά και το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου το 2002 στη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία.
Τη δεκαετία που μας πέρασε, ασχολήθηκε με συνθέσεις για ντοκιμαντέρ, ταινίες μικρού μήκους, βίντεο της NASA και άλλα. Το 2016 κυκλοφόρησε το άλμπουμ Rosetta αφιερωμένο στον ομώνυμο διαστημικό ανιχνευτή. Το 2019 κυκλοφόρησε το άλμπουμ Nocturne (The Piano Album), στο οποίο σε ορισμένα σημεία παίζει ο ίδιος πιάνο και το 2021 κυκλοφόρησε το τελευταίο του άλμπουμ Juno to Jupiter.
Μένοντας μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, τις συνεντεύξεις και τις συναυλίες ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ηχογράφησε πάνω από 50 άλμπουμ. Όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή του, δεν επεδίωξε ποτέ την εμπορικότητα και από τότε που ξεκίνησε να ασχολείται με τη μουσική, αφοσιώθηκε και άφησε τη δουλειά του να μιλήσει για εκείνον. Ωστόσο, στις 17 Μαΐου του 2022, απεβίωσε σε ηλικία 71 ετών, σε νοσοκομείο της Γαλλίας, καθώς νοσηλευόταν με κορονοϊό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βαγγέλης Παπαθανασίου, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Vangelis, composer of Chariots of Fire and Blade Runner soundtracks, dies aged 79, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ
- Βαγγέλης Παπαθανασίου ή απλά Vangelis: Η πορεία του μέσα στις δεκαετίες, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
