Tης Μαρίας Απόστολου,
Η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας υπήρξε μια μακροχρόνια και πολύπλοκη διαδικασία, που διαφέρει από χώρα σε χώρα και αντικατοπτρίζει τις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτιστικές εξελίξεις κάθε εποχής. Από την αυστηρή καταστολή και τις ποινικές διώξεις μέχρι τη σταδιακή αποδοχή και τη νομοθετική προστασία των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, η πορεία αυτή σηματοδοτείται από σημαντικά ιστορικά γεγονότα και αγώνες.
Οι ρίζες της ποινικοποίησης
Η ποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας έχει βαθιές ρίζες σε θρησκευτικές, πολιτικές και κοινωνικές δομές. Στην αρχαιότητα, διαφορετικοί πολιτισμοί είχαν πολλές και ποικίλες στάσεις απέναντι στην ομοφυλοφιλία. Συγκεκριμένα, στην Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, υπήρχαν κοινωνικά αποδεκτές μορφές ομοερωτικών σχέσεων, ενώ στον Μεσαίωνα, με την επικράτηση του Χριστιανισμού, η ομοφυλοφιλία δαιμονοποιήθηκε και θεωρήθηκε πολύ σοβαρό αδίκημα. Οι νόμοι κατά της σοδομίας, που θεσπίστηκαν σε διάφορες χώρες, επέβαλλαν αυστηρές ποινές, συμπεριλαμβανομένης της θανατικής καταδίκης. Αυτές οι διατάξεις επιβίωσαν για αιώνες και ενισχύθηκαν κατά την αποικιοκρατική περίοδο, καθώς πολλές αποικιοκρατικές δυνάμεις εισήγαγαν αντίστοιχους νόμους στις αποικίες τους.
Ο Διαφωτισμός και οι πρώτες αλλαγές
Το 1791, η Γαλλία γίνεται η πρώτη χώρα που αποποινικοποιεί την ομοφυλοφιλία μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Λίγο αργότερα, το 1810, ο Ναπολεόντειος Ποινικός Κώδικας δεν περιλαμβάνει την ομοφυλοφιλία ως αδίκημα. Ενώ το 1861 η Αγγλία καταργεί τη θανατική ποινή για τη σοδομία, αλλά διατηρεί ποινές φυλάκισης. Το 1897, σημαδεύεται από την ίδρυση της Επιστημονικής – Ανθρωπιστικής Επιτροπής στη Γερμανία, τη πρώτη ουσιαστικά οργάνωση υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων.
Ο 20ός αιώνας: Από την καταστολή στην αναγνώριση
Ανάμεσα στο διάστημα 1933-1945, στη ναζιστική Γερμανία, το Άρθρο 175 του Ποινικού Κώδικα εφαρμόζεται αυστηρά, οδηγώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο, στη δίωξη και τη δολοφονία χιλιάδων ομοφυλόφιλων. Παράλληλα με αυτήν την περίοδο στην Γερμανία, η Σουηδία γίνεται το 1944, η πρώτη χώρα που αφαιρεί την ομοφυλοφιλία από τη λίστα των ψυχικών διαταραχών. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1967, το Ηνωμένο Βασίλειο αποποινικοποιεί την ομοφυλοφιλία στην Αγγλία και την Ουαλία για συναινούντες ενήλικες. Τέσσερα μόλις χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1971, η Αυστρία και η Φινλανδία αποποινικοποιούν την ομοφυλοφιλία. Το 1973, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία αφαιρεί την ομοφυλοφιλία από τη λίστα των ψυχικών διαταραχών, ενώ το 1981-2, η Γαλλία, υπό την προεδρία του Φρανσουά Μιτεράν, καταργεί όλους τους διαχωριστικούς νόμους κατά των ομοφυλόφιλων. Προχωρώντας στο έτος 1994, η Γερμανία καταργεί οριστικά το Άρθρο 175. Το 2001, η Ολλανδία γίνεται η πρώτη χώρα που νομιμοποιεί τον γάμο μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου.
Συμπέρασμα
Η ιστορία της αποποινικοποίησης της ομοφυλοφιλίας είναι μια πορεία γεμάτη προκλήσεις, κοινωνικούς αγώνες και θυσίες. Παρότι πολλές χώρες έχουν προχωρήσει στην απόλυτη νομική αναγνώριση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, υπάρχουν ακόμη περιοχές του κόσμου όπου η ομοφυλοφιλία παραμένει ποινικοποιημένη και τα άτομα αυτά συνεχίζουν να υφίστανται διώξεις και διακρίσεις. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί αποδεικνύει πως η κοινωνική αλλαγή είναι δυνατή, αλλά απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση, ενημέρωση και διεκδίκηση. Ο δρόμος προς την πλήρη ισότητα παραμένει ανοιχτός και η ιστορία δείχνει ότι η δικαιοσύνη, αν και αργή, τελικά επικρατεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό έργο (2008), Ομοφυλοφιλία – Μια Παγκόσμια Ιστορία, εκδ. Πάπυρος Εκδοτικός
- K.J. Dover (1961), Η ομοφυλοφιλία στην Αρχαία Ελλάδα, εκδ. Χιωτέλλης
- Δίωξη ομοφυλόφιλων στο Τρίτο Ράιχ, encyclopedia.ushmm.org, διαθέσιμο εδώ
