Της Στέλλας Πετρακάκη,
Η δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ περί ενδεχόμενης προσάρτησης της Γροιλανδίας από τις ΗΠΑ έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στη Δανία, με τον Υπουργό Εσωτερικών της χώρας να χαρακτηρίζει τις δηλώσεις αυτές «προκλητικές» και «εντελώς μη αποδεκτές». Το θέμα, που είχε πρωτοέρθει στην επιφάνεια το 2019, όταν ο Τραμπ είχε εκφράσει δημόσια την επιθυμία του να αγοράσει τη Γροιλανδία, επανήλθε στο προσκήνιο έπειτα από πρόσφατη συνέντευξή του, όπου επανέλαβε τις απόψεις του περί «στρατηγικής σημασίας» της περιοχής και την ανάγκη των ΗΠΑ να την ελέγχουν.
Ο Δανός Υπουργός Εσωτερικών, Λαρς Άντερσεν, απάντησε άμεσα στις δηλώσεις, σημειώνοντας ότι «η Γροιλανδία δεν είναι προς πώληση, ούτε αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης» και ότι «η κυριαρχία της Δανίας, καθώς και η αυτονομία της Γροιλανδίας, είναι απολύτως σεβαστές και αδιαπραγμάτευτες». Ο Άντερσεν υπογράμμισε πως τέτοιου είδους προτάσεις όχι μόνο υποτιμούν την ιστορία και τα δικαιώματα των Γροιλανδών, αλλά και δείχνουν μια επικίνδυνη τάση για αναβίωση αποικιοκρατικών αντιλήψεων σε διεθνές επίπεδο.
Το 2019, ο Τραμπ είχε προκαλέσει διεθνή αίσθηση όταν ανέφερε ότι θα ενδιέφερε τις Ηνωμένες Πολιτείες η αγορά της Γροιλανδίας, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για μια περιοχή στρατηγικής σημασίας, πλούσια σε φυσικούς πόρους και γεωπολιτικά κρίσιμη για την αμερικανική ασφάλεια στην Αρκτική. Η τότε κυβέρνηση της Δανίας είχε απορρίψει αμέσως την πρόταση ως «παράλογη», με τη Δανή πρωθυπουργό Μέτε Φρεντέρικσεν να δηλώνει ότι «η Γροιλανδία δεν είναι προς πώληση – τελεία». Ο Τραμπ, ενοχλημένος από την απάντηση, είχε ακυρώσει επίσημη επίσκεψή του στη Δανία.
Η πρόσφατη επαναφορά του ζητήματος από τον Τραμπ ήρθε σε μια προεκλογική του ομιλία, όπου –με χαρακτηριστικό ειρωνικό τόνο– δήλωσε: «Ίσως έπρεπε να το είχαμε κάνει. Ίσως μια μέρα η Γροιλανδία να είναι Αμερικανική. Ποτέ δεν ξέρεις». Η δήλωση αυτή θεωρήθηκε από πολλούς όχι μόνο ανεύθυνη, αλλά και επικίνδυνη, ειδικά σε μια περίοδο όπου η διεθνής σταθερότητα δοκιμάζεται.
Δεν ήταν μόνο η Κοπεγχάγη που αντέδρασε. Και η τοπική κυβέρνηση της Γροιλανδίας εξέδωσε δική της ανακοίνωση, υπενθυμίζοντας ότι η Γροιλανδία είναι αυτόνομη εντός του Βασιλείου της Δανίας και ότι «οι κάτοικοί της έχουν το δικαίωμα να καθορίζουν το μέλλον τους». Ο Πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Μούτε Μπόε Έγκεντε, σε συνέντευξή του σε γροιλανδικά ΜΜΕ, χαρακτήρισε τη δήλωση του Τραμπ «προσβλητική προς την αξιοπρέπεια και την ταυτότητα των Γροιλανδών». «Δεν είμαστε αντικείμενο σε γεωπολιτικά παζάρια. Είμαστε ένας λαός με πολιτισμό, ιστορία και φωνή», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Η Γροιλανδία αποτελεί πράγματι κομβικό γεωστρατηγικό σημείο. Η θέση της στην Αρκτική, οι τεράστιοι φυσικοί της πόροι –ιδίως οι σπάνιες γαίες και το πετρέλαιο– και οι κλιματικές αλλαγές που καθιστούν πιο εύκολη την πρόσβαση στην περιοχή, την καθιστούν ιδιαίτερα σημαντική για πολλές μεγάλες δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα. Παράλληλα, η παρουσία της αμερικανικής αεροπορικής βάσης στη Θούλη (Thule Air Base) ήδη καταδεικνύει την αμερικανική στρατιωτική και κατασκοπευτική παρουσία στην περιοχή. Ωστόσο, αυτή η παρουσία βασίζεται σε συμφωνίες μεταξύ ΗΠΑ, Δανίας και Γροιλανδίας, και όχι σε μονομερείς αποφάσεις ή επεκτατικά σχέδια.
Η Δανία, μετά τις νέες δηλώσεις Τραμπ, έχει δεχθεί κύμα συμπαράστασης από Ευρωπαίους ηγέτες. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας δήλωσε ότι «η εδαφική ακεραιότητα των κρατών-μελών και των εταίρων μας είναι θεμέλιο της διεθνούς τάξης» ενώ και εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σημείωσε ότι «η Γροιλανδία είναι και θα παραμείνει μέρος του ευρύτερου ευρωπαϊκού οικοδομήματος».
Οι δηλώσεις Τραμπ περί πιθανής προσάρτησης της Γροιλανδίας, έστω και ως προβοκατόρικο σχόλιο, ανοίγουν επικίνδυνες πόρτες σε μια εποχή παγκόσμιας αστάθειας. Η απόλυτη απόρριψή τους από τη Δανία –και την ίδια τη Γροιλανδία– υπενθυμίζει ότι το διεθνές δίκαιο, η κυριαρχία των λαών και η πολιτική αξιοπρέπεια δεν είναι διαπραγματεύσιμα. Όσο κι αν κάποιοι μπορεί να νοσταλγούν την εποχή των «μεγάλων αγορών» και των γεωπολιτικών ανταλλαγμάτων, ο κόσμος του 21ου αιώνα απαιτεί σεβασμό, ισοτιμία και ουσιαστικό διάλογο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- «Μη αποδεκτές οι δηλώσεις Τραμπ για προσάρτηση της Γροιλανδίας» λέει ο υπ. Εσωτερικών της Δανίας, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
