Της Βερονίκης Στεριώτη,
Το όρος Σεντ Χέλενς αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά ηφαίστεια των Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο είναι διάσημο όχι μόνο λόγω της γεωλογικής του σημασίας, αλλά και λόγω της καταστροφικής του έκρηξης, το 1980. Η εν λόγω έκρηξη, αφορά μία από τις ισχυρότερες του είδους της τον 20ο αιώνα και μετέβαλε δραματικά το τοπίο. Σε συνδυασμό με τα παραπάνω, κατάφερε να αλλάξει τον τρόπο που κατανοούμε τα ηφαίστεια σήμερα, καθώς και την επιρροή που αυτά ασκούν στο περιβάλλον.
Το όρος Σεντ Χέλενς βρίσκεται στην πολιτεία της Ουάσινγκτον, στο ηφαιστειακό τόξο της Κασκάδιας, το οποίο αποτελεί τμήμα του «Δακτυλίου της Φωτιάς» του Ειρηνικού. Πρόκειται για ένα στρωματοηφαίστειο, δηλαδή ένα ηφαίστειο με διαδοχικά στρώματα λάβας και ηφαιστειακής τέφρας, το οποίο σχηματίστηκε κατά τη διάρκεια εκατοντάδων χιλιάδων ετών. Ήδη πριν από το 1980, το Σεντ Χέλενς ήταν γνωστό για το συμμετρικό του κωνικό σχήμα, παρόμοιο με αυτό του όρους Φούτζι στην Ιαπωνία. Η κορυφή του έφτανε τα 2.950 μέτρα και ήταν καλυμμένη με παγετώνες, που όμως έλιωσαν ακαριαία κατά την καταστροφική έκρηξη.
Πρέπει να αναγνωριστεί πως η δραστηριότητα στο ηφαίστειο είχε αρχίσει αρκετούς μήνες πριν από την κύρια έκρηξη. Συγκεκριμένα, στις 20 Μαρτίου 1980, σημειώθηκε ένας σεισμός μεγέθους 4,2 Ρίχτερ, ο οποίος και αποτέλεσε το πρώτο σημάδι ότι το ηφαίστειο «ξυπνούσε» από το λήθαργό του. Ακόμη, κατά το πέρασμα των επόμενων εβδομάδων, σημειώθηκαν εκατοντάδες μικροσεισμοί, ενώ στις 27 Μαρτίου το ηφαίστειο εξερράγη ελαφρά, εκπέμποντας στάχτη και αέρια.
Όσο περνούσε ο καιρός, την περίοδο εκείνη, οι επιστήμονες παρατήρησαν μια ασυνήθιστη διόγκωση στη βόρεια πλευρά του ηφαιστείου. Το έδαφος ανασηκωνόταν με ρυθμό περίπου 1,5 μέτρο την ημέρα, σχηματίζοντας με αυτόν τον τρόπο, ένα τεράστιο θόλο μάγματος. Οι ειδικοί προειδοποιούσαν ότι μια μεγάλη έκρηξη ερχόταν, ωστόσο κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την ακριβή στιγμή ή την ένταση της καταστροφής που θα ακολουθούσε.
Έτσι, στις 18 Μαρτίου 1980 και κατά τις 08:32 το πρωί, ένας ισχυρός σεισμός μεγέθους 5,1 Ρίχτερ χτύπησε την περιοχή. Ο σεισμός αυτός προκάλεσε την κατάρρευση της βόρειας πλευράς του ηφαιστείου, απελευθερώνοντας ξαφνικά την πίεση που είχε συσσωρευτεί στο μάγμα. Το αποτέλεσμα; Η μεγαλύτερη καταγεγραμμένη κατολίσθιση στην ιστορία, η οποία μετέφερε περίπου 2,9 κυβικά χιλιόμετρα βράχου, αλλά και πάγου.
Αμέσως μετά την κατολίσθιση, το ηφαίστειο εξερράγη με τρομακτική δύναμη. Ένα πλευρικό κύμα θερμού αερίου και τέφρας εκτοξέυτηκε με ταχύτητα 1.080 χιλιομέτρων την ώρα, ισοπεδώνοντας έτσι ολόκληρη τη βόρεια πλευρά του ηφαιστείου, και ταυτόχρονα καταστρέφοντας μια έκταση 600 τετραγωνικών χιλιομέτρων, μέσα σε μόλις λίγα λεπτά. Η στάχτη έφτασε σε ύψος 24 χιλιομέτρων μέσα στην ατμόσφαιρα, ενώ η τέφρα εξαπλώθηκε σε 11 πολιτείες των Η.Π.Α. και στον Καναδά. Η μέρα, γρήγορα μετατράπηκε σε νύχτα σε ολόκληρες πόλεις, καθώς η ηφαιστειακή τέφρα κάλυψε τα πάντα, εμποδίζοντας το ηλιακό φως.
Οι συνέπειες ήταν καταστροφικές. 57 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους, είτε από την ίδια την έκρηξη είτε από τις πυροκλαστικές ροές και αναθυμιάσεις. Χιλιάδες ζώα σκοτώθηκαν ενώ παράλληλα τα πυκνά δάση που περιέβαλλαν το ηφαίστειο ξεριζώθηκαν σαν να είχαν μόλις χτυπηθεί από μια τεράστια έκρηξη κάποιας βόμβας. Η καταστροφή που προκάλεσε η έκρηξη του Όρους Σεντ Χέλενς είχε μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στην επιστημονική κοινότητα. Οι επιστήμονες απέκτησαν νέες γνώσεις όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται τα ηφαίστεια και ανέπτυξαν ακόμη καλύτερες μεθόδους πρόγνωσης των ηφαιστειακών εκρήξεων.
Η περιοχή του Σεντ Χέλενς, γρήγορα μετατράπηκε σε ένα φυσικό εργαστήριο, καθώς μελετήθηκε η ανάκαμψη του οικοσυστήματος μετά από μια τόσο καταστροφική έκρηξη. Μέσα σε λίγα χρόνια, επίσης, η ζωή άρχισε να επιστρέφει. Πρώτα εμφανίστηκαν φυτά. Έτσι δημιουργήθηκε ένα υπόστρωμα για την ανάπτυξη της βλάστησης. Σύντομα ακολούθησαν έντομα, μικρά θηλαστικά και εν τέλει, μεγαλύτερα ζώα, όπως ελάφια και αρκούδες.
Σήμερα, το τοπίο γύρω από το Σεντ Χέλενς, παραμένει μια ανάμνηση τεράστιας δύναμης της φύσης. Ο κρατήρας που σχηματίστηκε στη θέση της πρώην κορυφής συνεχίζει να μεγαλώνει αργά, καθώς μικρές εκρήξεις και ροές λάβας εξακολουθούν να προσθέτουν διαρκώς νέο υλικό.
Το Όρος Σεντ Χέλενς είναι ένα εντυπωσιακό παράδειγμα του πώς η Γη μεταβάλλεται συνεχώς. Η καταστροφική του έκρηξη έδειξε ότι τα ηφαίστεια είναι πολύ πιο απρόβλεπτα από ό,τι νομίζαμε, αλλά ταυτόχρονα αποκάλυψε τη συναρπαστική ικανότητα του φυσικού κόσμου να αναγεννάται.
Σήμερα, το ηφαίστειο συνεχίζει να είναι ενεργό και παρακολουθείται στενά από γεωλόγους. Παρότι η κορυφή του χάθηκε εκείνη τη μοιραία νύχτα του Μαΐου το 1980, το Σεντ Χέλενς παραμένει ένα σύμβολο της δύναμης και της ανθεκτικότητας της φύσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mount St Helens, npshistory.com, διαθέσιμο εδώ
- World Of Change: Devastation and Recovery at Mt St. Helens, earthobservatory.nasa.gov, διαθέσιμο εδώ
- Mount St Helens, usgs.gov, διαθέσιμο εδώ
