Του Γιώργου Κοσματόπουλου,
Σύμφωνα με τις δημόσιες αναλύσεις των ευρημάτων των ερευνών κοινής γνώμης, του τελευταίου διαστήματος παρατηρείται άνοδος των «αντισυστημικών κομμάτων», ενώ πολλοί εκ των συμμετεχόντων αυτοπροσδιορίζονται «αντισυστημικοί». Υπάρχουν, όμως, πραγματικά αντισυστημικοί κομματικοί φορείς και πολίτες;
Για να διαπιστώσουμε εάν ένα άτομο ή ένα σύνολο ατόμων εντάσσονται σε μια συγκεκριμένη κατηγορία, πρέπει πρώτα να ορίσουμε την τελευταία. Παρά ταύτα, ο ορισμός του «συστήματος» (και συνακόλουθα των «αντισυστημικών) παραμένει θολός. Σε μια γενική θεώρηση, θα μπορούσε κάποιος να ορίσει το σύστημα, ως το σύνολο των δομών εκείνων που συγκροτούν την υφιστάμενη κοινωνική οργάνωση. Ένα σύνολο, δηλαδή, υπο-συστημάτων. Πρώτον και κύριον, το πολιτικό σύστημα, που διαμορφώνεται στη βάση των θεμελιωδών αρχών του πολιτεύματος της Προεδρευομένης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, που ισχύει σήμερα στην Ελλάδα. Διάκριση εξουσιών, κοινοβουλευτισμός, ελεύθερες εκλογές και άλλα χαρακτηριστικά δομούν αυτό που ορίζεται ως «δυτικού τύπου φιλελεύθερη δημοκρατία».
Στο πλαίσιο του Πολιτεύματος κι εκ παραλλήλου προς το πολιτικό σύστημα προκύπτει και το σύστημα απονομής Δικαιοσύνης. Συνεπεία της οργάνωσης αυτής της Πολιτείας διαμορφώνεται και το οικονομικό σύστημα, το οποίο, βασικά, είναι το κεφαλαιοκρατικό σύστημα της ελεύθερης αγοράς. Όλα δε τ’ ανωτέρω, συγκροτούν και παράλληλα συνδιαμορφώνουν το γενικότερο κοινωνικό σύστημα το οποίο σήμερα τοποθετείται μεταξύ Δύσης και Ανατολής, με τις δομές του στα δυτικά πρότυπα, όπως προανεφέρθη, αλλά με πολλές από τις κρατούσες αντιλήψεις να πηγάζουν από το ανατολικό, ελληνορθόδοξο πολιτισμικό του υπόβαθρο.
Καθίσταται, λοιπόν, προφανές ότι οι πολίτες και τα κόμματα που θεωρούνται ή/ και αυτοχαρακτηρίζονται «συστημικά» είναι αυτά που, όχι μόνο αποδέχονται το ανωτέρω σύστημα, αλλά και το προασπίζουν θεωρώντας ότι είναι το βέλτιστο δυνατό. Από την άλλη, αντισυστημικοί θα πρέπει να χαρακτηριστούν όσοι αντιμάχονται το υφιστάμενο σύστημα κι εργάζονται για την ανατροπή του. Ποιοι όμως εξ αυτών που δηλώνουν αντισυστημικοί βρίσκονται όντως σε ρήξη με το σύστημα;
Ας πάρουμε για παράδειγμα την Πλεύση Ελευθερίας και την επικεφαλής του κόμματος Ζωή Κωνσταντοπούλου. Το κόμμα έχει συσταθεί νομίμως όπερ συνεπάγεται ότι καταστατικά αποδέχεται το Πολίτευμα της χώρας, συμμετέχει δε κανονικά στις εκλογές, πιστοποιώντας με τον πλέον πανηγυρικό τρόπο την πίστη του σε αυτό. Έχοντας κατορθώσει να εισέλθει στο Κοινοβούλιο απολαμβάνει το σύνολο των προνομίων που η θέση του συνεπάγεται, προνόμια που προκύπτουν ακριβώς από τη φύση και τις αρχές τους συστήματος: κρατική επιχορήγηση, υλικοτεχνική υποδομή, κάλυψη του κόστους εργασίας του προσωπικού του κ.λπ., τόσο σε συλλογικό επίπεδο, όσο και σε ατομικό επίπεδο των επιμέρους βουλευτών του. Πέραν τούτου, η αρχηγός του, στον ιδιωτικό της βίο, είναι μια επιτυχημένη δικηγόρος που ειδικεύεται σε υποθέσεις ποινικού δικαίου. Είναι δηλαδή συλλειτουργός της Δικαιοσύνης, βασικού πυλώνα του συστήματος.
Εκ της εργασίας της προφανώς τεκμαίρεται ότι αμείβεται πολύ καλά. Λειτουργεί, δηλαδή, επιτυχώς εντός του υφιστάμενου οικονομικού συστήματος, ενώ προφανώς τηρεί και τις υποχρεώσεις που η δραστηριότητά της αυτή περιλαμβάνει (καταβολή φόρων, ασφαλιστικών εισφορών κ.α.). Καίτοι δηλώνει, δε, αγνωστηκίστρια, διάλεξε να παντρευτεί τον πρώην σύζυγό της με θρησκευτικό γάμο, προχωρώντας δηλαδή στην πλέον κοινωνικά συστημική επιλογή αναφορικά με την επισημοποίηση της σχέσης ενός ζεύγους.
Πόθεν, λοιπόν, προκύπτει ο αντισυστημισμός της; Επειδή επιτίθεται με σφοδρότητα, μ’ έντονα καταγγελτικό, έως κι εχθροπαθή λόγο στην πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της χώρας; Επειδή συγκρούεται έντονα κατά καιρούς με άλλους λειτουργούς της Δικαιοσύνης; Επειδή κριτικάρει όσα θεωρεί κακώς καμωμένα στο οικονομικό πεδίο; Επειδή θεωρεί ότι πρέπει ν’ απονεμηθούν κι άλλα δικαιώματα σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες; Όλα αυτά, συνιστούν, στην καλύτερη περίπτωση, απόπειρες μεταρρύθμισης του συστήματος. Σε καμία περίπτωση επιδίωξη εκ βάθρων ανατροπής του. Ανάλογα ισχύουν και για την Ελληνική Λύση του Βελόπουλου, τη Φωνή Λογικής της Λατινοπούλου αλλά και για το Κ.Κ.Ε, το οποίο παρόλο που διακηρύσσει σε όλους τους τόνους και με την ανοχή όλων των υπολοίπων ότι στόχος του είναι η δημιουργία ενός κομμουνιστικού καθεστώτος εντούτοις είναι εκ των πλέον συστημικών κομμάτων εγκαταλείποντας στην πράξη τις όποιες επαναστατικές φιλοδοξίες. Τα περί «εισοδισμού» είναι άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε…
Γενικότερα, η ιστορία έχει δείξει ότι όσοι επεδίωξαν «ν’ αλλάξουν από μέσα» το συστήματα, όχι μόνο αφομοιώθηκαν, αλλά κι έγιναν βασικά του γρανάζια. Τρανό παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία η οποία απορρίπτοντας τη βίαιη επανάσταση προς ανατροπή του συστήματος έθεσε ως στόχο της να φέρει διά μεταρρυθμίσεων τον «Δημοκρατικό Σοσιαλισμό» αποδεχόμενη τα βασικά θεμέλια της Αστικής Δημοκρατίας και του καπιταλιστικού συστήματος. Αν και κατά περιόδους όντως κατάφερε να βελτιώσει τη ζωή της πλειοψηφίας των λαών και ειδικότερα των ασθενέστερων στρωμάτων διά της θέσπισης και προαγωγής του κοινωνικού κράτους, της εμβάθυνσης των εργασιακών δικαιωμάτων κ.λπ. εντούτοις απεδείχθη ο καλύτερος σύμμαχος του συστήματος.
Κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου λειτούργησε ανασταλτικά έναντι του όποιου ριζοσπαστισμού των ευρωπαϊκών κοινωνιών που θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανατροπή του συστήματος. Διαδραμάτισε τον ρόλο της ασφαλούς, για το σύστημα, εναλλακτικής έναντι των συντηρητικών- οικονομικά φιλελεύθερων κομμάτων εξουσίας. Προσδίδοντας αριστερό άλλοθι στο σύστημα ουσιαστικά συνεισέφερε στη θωράκισή του. Απόδειξη του ότι ήταν και παραμένει πλήρως συστημική είναι το γεγονός ότι μόλις έπαψε να είναι χρήσιμη για το σύστημα, κατόπιν της ήττας του Ανατολικού Μπλοκ, «παροπλίστηκε» από αυτό, μιας και στη νέα τάξη πραγμάτων της παγκοσμιοποίησης το κοινωνικό κράτος θεωρείται εχθρός της ανταγωνιστικότητας. Στα δικά μας, διόλου τυχαίο είναι το γεγονός ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου αποκαλούσε την Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία «δούρειο ίππο του καπιταλισμού» και δεν τοποθετούσε σε αυτήν το ΠΑ.ΣΟ.Κ (όχι μόνο γι’ αυτόν το λόγο, βέβαια). Επίσης, διόλου τυχαίο ότι το ΠΑ.ΣΟ.Κ πήρε την κάτω βόλτα και δεν μπορεί να σηκώσει κεφάλι από τη στιγμή που επέλεξε να ταυτισθεί με αυτήν ενώ ήταν και παραμένει ένα υβριδικό πολιτικό φαινόμενο που έχει επιτύχει πραγματικές επαναστάσεις μεταρρυθμίσεις του ελληνικού συστήματος κι όχι μόνο διαχειριστικές βελτιώσεις του…
Φυσικά, η ευθύνης για την παρανόηση σχετικά με το σύστημα και του δήθεν πολεμίους του, επηρεάζει και τον μέσο πολίτη. Αυτόν που είναι θυμωμένος για τις συνέπειες του τρόπου λειτουργίας του συστήματος, αυτή τη στιγμή και που κολακεύεται με το να τον αποκαλούν «αντισυστημικό», κατακτώντας, εκ του ασφαλούς, δήθεν επαναστατικά παράσημα. Είναι, όμως, ο ίδιος πολίτης που αναπολεί τις ωραίες εποχές που έζησε εντός του ιδίου συστήματος. Είναι αυτός που ψηφίζει στις εκλογές νομιμοποιώντας το πολιτικά σύστημα. Πληρώνει φόρους, φως, νερό, τηλέφωνο, καύσιμα, δάνεια συντηρώντας το οικονομικό σύστημα. Που λειτουργεί ως επί το πλείστον συμβατικά στην κοινωνική ζωή του, με ό,τι θετικό ή αρνητικό σημαίνει αυτό. Που εκμεταλλεύεται, πολλές φορές, τις αδυναμίες του ίδιου του συστήματος για να επωφεληθεί στη βάση όμως όσων ορίζονται ως όφελος από το σύστημα (πχ φοροδιαφυγή προς αύξηση του ατομικού του πλούτου).
Ας μην εθελοτυφλούμε, λοιπόν. Από τη στιγμή που κάποιος συμμετέχει, ατομικά ή συλλογικά στις δομές του συστήματος, στα υπο–συστήματα, δεν δικαιούται να καμώνεται τον αντισυστημικό. Σίγουρα, επικοινωνιακά το «αντι-» γοητεύει. Στην ουσία όμως συσκοτίζει την πραγματικότητα με κίβδηλους διαχωρισμούς, προάγοντας την υποκρισία…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Δημοσκόπηση GPO: Απώλειες για τη ΝΔ, μισή μονάδα από το ΠΑΣΟΚ η «Πλεύση Ελευθερίας», kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
