Του Φίλιππου Ατζέμογλου,
Η νόσος του Πάρκινσον (ΝΠ) είναι μια από τις πιο κοινές νευρολογικές παθήσεις που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα κι οδηγεί σε προοδευτική δυσλειτουργία της κινητικότητας. Η νόσος χαρακτηρίζεται από την καταστροφή των κυττάρων του εγκεφάλου που παράγουν ντοπαμίνη, μια ουσία που είναι υπεύθυνη για τη μετάδοση σημάτων που ελέγχουν τις κινήσεις του σώματος. Στην παρούσα ασθένεια, οι ασθενείς εμφανίζουν μια σειρά κινητικών και μη κινητικών συμπτωμάτων που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τους.
Αίτια και παράγοντες κινδύνου
Η ακριβής αιτία της νόσου του Πάρκινσον παραμένει ασαφής, αν κι ερευνητές πιστεύουν ότι τόσο οι γενετικοί, όσο κι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Υπολογίζεται ότι περίπου το 15% των ασθενών με Πάρκινσον έχουν οικογενειακό ιστορικό, γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξη γενετικού παράγοντα. Ωστόσο, η πλειονότητα των περιπτώσεων θεωρείται ότι είναι ιδιοπαθείς (δηλαδή χωρίς γνωστή αιτία). Επιπλέον, περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η έκθεση σε τοξίνες ή σε βιομηχανικά χημικά, θεωρείται ότι ενδέχεται να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Οι ερευνητές έχουν αναγνωρίσει τη σύνδεση μεταξύ της έκθεσης σε φυτοφάρμακα κι άλλες χημικές ουσίες και της ανάπτυξης της νόσου, αν κι ο ακριβής μηχανισμός παραμένει υπό διερεύνηση. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την ηλικία, καθώς η νόσος του Πάρκινσον επηρεάζει κυρίως τα άτομα άνω των 60 ετών. Επίσης, οι άνδρες φαίνεται να έχουν υψηλότερο κίνδυνο από τις γυναίκες.
Κλινικά συμπτώματα
Η νόσος του Πάρκινσον προκαλεί μια σειρά από κινητικά και μη κινητικά συμπτώματα, που εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου.
Κινητικά συμπτώματα:
- Τρόμος: Ο τρόμος, δηλαδή οι ακούσιες κινήσεις (τρεμούλιασμα) συνήθως ξεκινούν από τα χέρια ή τα δάχτυλα κι επιδεινώνονται όταν το άτομο είναι σε ηρεμία.
- Ακαμψία: Η ακαμψία των μυών προκαλεί περιορισμένη κίνηση και δυσκολία στις καθημερινές δραστηριότητες, όπως το ντύσιμο ή το περπάτημα.
- Δυσκινησία: Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν ακούσιες κινήσεις, οι οποίες επηρεάζουν τη συντονισμένη κίνηση.
- Βραδυκινησία: Η επιβράδυνση των κινήσεων είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου. Οι ασθενείς δυσκολεύονται να ξεκινήσουν μια κίνηση ή να την ολοκληρώσουν.
- Στάση σώματος και βάδισμα: Αλλαγές στη στάση σώματος, όπως η κλίση προς τα μπρος κι η σταδιακή απώλεια της ισορροπίας, είναι κοινές. Το περπάτημα γίνεται πιο αργό και με μικρά βήματα.
Μη Κινητικά συμπτώματα:
- Κατάθλιψη και άγχος: Οι ασθενείς με Πάρκινσον συχνά παρουσιάζουν καταθλιπτικά συμπτώματα και αυξημένο άγχος, γεγονός που επηρεάζει την ψυχική τους υγεία.
- Διαταραχές ύπνου: Ανησυχία, αϋπνία κι η συχνή ανάγκη για ούρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας είναι συχνά συμπτώματα.
- Απώλεια μνήμης: Ενώ η Ν.Π. δεν προκαλεί πλήρη άνοια, μπορεί να οδηγήσει σε ήπιες γνωστικές διαταραχές και δυσκολία στη συγκέντρωση.
Διαφορική διάγνωση
Η διάγνωση της νόσου του Πάρκινσον γίνεται κυρίως με βάση τα κλινικά συμπτώματα και το ιστορικό του ασθενούς. Υπάρχουν κι άλλες παθήσεις που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα. Έτσι, ο γιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει εξετάσεις όπως η μαγνητική τομογραφία ή το PET σάρωμα για να αποκλείσει άλλες καταστάσεις.
Θεραπευτικές μέθοδοι
Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για τη νόσο του Πάρκινσον, αλλά υπάρχουν θεραπείες που βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Οι θεραπείες περιλαμβάνουν:
- Φαρμακευτική θεραπεία:
- Λεβοντόπα (L-DOPA): Το πιο κοινό φάρμακο για τη ΝΠ, που μετατρέπεται σε ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, ανακουφίζοντας τα κινητικά συμπτώματα.
- Αναστολείς ΜΑΟ-Β: Αυτά τα φάρμακα βοηθούν στην αναστολή της αποδόμησης της ντοπαμίνης, παρέχοντας περισσότερη ντοπαμίνη στον εγκέφαλο.
- Αγωνιστές Ντοπαμίνης: Αυτά τα φάρμακα μιμούνται τη δράση της ντοπαμίνης και χρησιμοποιούνται όταν η Λεβοντόπα δεν είναι αρκετή.
- Φυσικοθεραπεία κι αποκατάσταση: Η φυσικοθεραπεία είναι ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση της κινητικότητας και την ενίσχυση της ισορροπίας. Επίσης, η εργοθεραπεία βοηθά στην εκμάθηση τεχνικών για την εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων με μεγαλύτερη ευχέρεια.
- Υποστηρικτική θεραπεία: Η ψυχολογική υποστήριξη είναι εξίσου σημαντική, καθώς η κατάθλιψη και το άγχος είναι κοινά συμπτώματα σε άτομα με Πάρκινσον.
Συμπεράσματα
Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια σοβαρή κι εξελισσόμενη νευρολογική πάθηση που επηρεάζει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. Αν κι η ασθένεια παραμένει ανίατη, οι σύγχρονες θεραπείες κι η υποστήριξη μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να ζήσουν καλύτερα, ανακουφίζοντας τα συμπτώματα και βελτιώνοντας τη λειτουργικότητά τους. Με τη σωστή φροντίδα κι αντιμετώπιση, οι ασθενείς μπορούν να συνεχίσουν να έχουν μια ικανοποιητική ποιότητα ζωής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What is Parkinson’s?, Parkinson’s Foundation, διαθέσιμο εδώ
- Parkinson’s Disease, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
