Της Μιμής Πασχαλοπούλου,
Τι κοινό έχει το εγκαταλελειμμένο κτήριο στη γειτονιά σου, οι τοξικοί άνθρωποι στη ζωή σου και οι πολλαπλασιαζόμενες εγκληματικές υποθέσεις στα δελτία ειδήσεων?
Θυμήσου το σπασμένο παράθυρο που είδες όταν παρατήρησες για πρώτη φορά, λίγο καλύτερα, αυτό το κτήριο. Πλέον, με την πάροδο του χρόνου, το συγκεκριμένο παράθυρο είναι η μικρότερη ζημιά που μπορεί να παρατηρήσει κάποιος. Προσπάθησε να συνειδητοποιήσεις το μοτίβο που επαναλαμβάνεται όταν ένας τοξικός άνθρωπος μπαίνει στη ζωή ενός συναισθηματικά παραμελημένου ατόμου. Τον βοηθάει να εξελιχθεί ή τον βλάπτει ακόμα περισσότερο; Πώς συνδέεται, όμως, το κτήριο με αυτό; Αντίστοιχα, πώς μπορούμε να παραλληλίσουμε την ανύπαρκτη δικαιοσύνη στη χώρα μας με τον παραμελημένο ψυχικό μας κόσμο; Την απάντηση μας τη δίνει παρακάτω, η «Θεωρία των Σπασμένων Παραθύρων».
Οι εγκληματολόγοι James Q. Wilson και George Kelling, αναλύουν την εξής συνθήκη: Εάν υπάρχει στη γειτονιά ένα κτήριο με ένα σπασμένο παράθυρο και κανείς δεν έχει βιαστεί να το επιδιορθώσει, οι πιθανότητες οι κάτοικοι της περιοχής να το βανδαλίσουν και να σπάσουν και τα υπόλοιπα παράθυρα, αυξάνονται ακραία. Όταν επικρατεί «χάος» και κανείς δε φαίνεται να ασχολείται μαζί του, αυτόματα το μήνυμα που περνάει στους ανθρώπους είναι πως αυτή η κατάσταση είναι αποδεκτή. Άρα το να βανδαλίσεις αυτό το κτήριο δεν είναι κάτι τόσο κατακριτέο και δε θα υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις. Οποιοσδήποτε θεωρείται ελεύθερος να το κάνει, καθώς ούτως ή αλλιώς κανείς δεν ασχολείται με αυτό το μέρος και «το κακό έχει ήδη γίνει».
Τα παραμελημένα αυτά κτήρια μπορούν να παρομοιαστούν με τα αντίστοιχα παραμελημένα κομμάτια του εαυτού μας. Το κατά πόσο προσέχουμε τον εαυτό μας εξωτερικά και εσωτερικά, το πώς φροντίζουμε τον εαυτό μας και ο βαθμός αυτοσεβασμού που επιδεικνύουμε, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο που θα επιλέξουν οι άλλοι να μας συμπεριφερθούν. Ουσιαστικά, εμείς δείχνουμε στους υπόλοιπους τι είναι αποδεκτό και τι όχι, ποια συμπεριφορά μας αξίζει και ποια όχι, καθώς και τι συνέπειες απορρέουν από συγκεκριμένες πράξεις προς το πρόσωπό μας.
Πολλές φορές, αυτοί οι βάνδαλοι είμαστε εμείς οι ίδιοι. Είναι πολύ πιο εύκολο να συνεχίζουμε να βυθίζουμε τον εαυτό μας στο σκοτάδι, από το να καταβάλουμε προσπάθεια να βγούμε στο φως. Όταν δεν έχουμε αυτοσεβασμό και γνώση της αξίας και των ορίων μας, αφήνουμε περιθώρια στους άλλους να εκμεταλλευτούν αυτό το «κενό».
Ταυτόχρονα, ειδήσεις για εγκληματικές ενέργειες, γνωστών και μη, πολιτών της χώρας μας, κατακλύζουν τα μέσα προκαλώντας έντονη κοινωνική κατακραυγή. Μια από τις βασικές αιτίες αντίδρασης του κόσμου αποτελεί η έλλειψη απόδοσης ευθυνών και η επιβολή ελαφρύτερων, από ότι θα ήταν ηθικά σωστό, ποινών. Παρά τις διαμαρτυρίες των πολιτών, η συγκεκριμένη κατάσταση παραμένει ως έχει, με αποτέλεσμα oι συνέπειες των πράξεων ορισμένων ανθρώπων να παραμένουν λίγες ή μηδαμινές. Σύμφωνα με τη Θεωρία των Σπασμένων Παραθύρων, αυτό ωθεί έμμεσα στην αύξηση της εγκληματικότητας, της διαφθοράς και της εκμετάλλευσης σε πολλούς τομείς.
Συμπερασματικά, τα σπασμένα παράθυρα, ακόμα και αν αυτά είναι υπαρκτά μόνο με τη μεταφορική τους σημασία, πρέπει να επιδιορθώνονται άμεσα, εάν δε θέλουμε να περιβαλλόμαστε από ολοένα και περισσότερο «ερειπωμένους» ανθρώπους και συστήματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Μ. Α. Hogg & G. M. Vaughan(2010), Κοινωνική Ψυχολογία, Αθήνα, Εκδόσεις Gutenberg
