Της Γεωργίας Καρυώτη,
Μία από τις πιο κλασικές τεχνικές κινουμένων σχεδίων είναι το stop motion animation, δηλαδή η δημιουργία κινουμένων εικόνων μέσω διαδοχικών φωτογραφιών αντικειμένων, φιγούρων ή άλλων στοιχείων. Πρόκειται για μια σχολαστική και δημιουργική διαδικασία που ξεκινά στα τέλη του 19ου αιώνα, με τη χρήση πρωτοπόρων τεχνικών για την εποχή της. Βασίζεται στην αρχή του perception of vision, η οποία επιτρέπει τη δημιουργία ψευδαίσθησης της κίνησης, καθώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιλαμβάνεται ως συνεχιζόμενη την παρουσία μιας εικόνας, ακόμη και αν έχει εξαφανιστεί από το οπτικό μας πεδίο.
Η ανακάλυψη της τεχνικής αποδίδεται στον Eadweard Muybridge, με τη χρήση διαδοχικών φωτογραφικών καμερών να απεικονίζουν ανά δευτερόλεπτο την κάθε κίνηση, διαδρομή και τροχιά των αντικειμένων. Μία από τις πρώτες καταγεγραμμένες ταινίες stop motion θεωρείται το The Humpty Dumpty Circus (1898) των J. Stuart Blackton και Albert E. Smith. Στη συνέχεια, όμως, ο Wladyslaw Starewicz ανέπτυξε την αφηγηματική διάσταση του stop motion, με ταινίες, όπως το Lucanus Cervus (1910), το Tale of the Fox, The Mascot και άλλες. Ο Willis O’Brien με το The Lost World (1925) και αργότερα, με τη συνεισφορά του στο King Kong (1933) άφησε εποχή στη βιομηχανία. Αντιστοίχως, ο Ray Harryhausen και ο George Pal διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του stop motion animation. Εν των μεταξύ, στην Ανατολική Ευρώπη, ο Jiří Trnka με το στούντιο του παρήγαγε ταινίες, όπως The Emperor’s Nightingale (1949) και The Hand (1965), σημειώνοντας παγκόσμια επιτυχία.
Μέχρι τη δεκαετία του 1970, το stop motion είχε καθιερωθεί ως βασική τεχνική οπτικών εφέ, ενώ τη δεκαετία του ΄80, γνώρισε μεγάλη άνθηση σε διεθνές επίπεδο. Τα 90s’ χαρακτηρίζονται ως μια περίοδος με πολλές διακυμάνσεις για το stop motion, καθώς ταινίες, όπως The Nightmare Before Christmas (1993), James and the Giant Peach (1996) και το Chicken Run, ενώ απέκτησαν παγκόσμια απήχηση, η επιτυχία της Pixar με το Toy Story το 1995 έστρεψε τελικά τη βιομηχανία προς το CGI. Πέραν, όμως, της εξέλιξης της ψηφιακής τεχνολογίας, το stop motion παραμένει αγαπητό για τη μοναδική αισθητική του και τη χειροποίητη αίσθηση που προσφέρει. Κινηματογραφικές επιτυχίες, όπως το Corpse Bride (2005), το Coraline (2009) και το Fantastic Mr. Fox (2009) επανέφεραν τη δημοτικότητα του stop motion animation. Ενώ, πλέον παρατηρείται ένα μεγάλο ενδιαφέρον για την εξέλιξη της τεχνικής. Σήμερα, χρησιμοποιείται όχι μόνο στον κινηματογράφο, αλλά και στη διαφήμιση, τα βιντεοπαιχνίδια και τα μουσικά βίντεο.
Αναλόγως την τεχνική και τα υλικά που χρησιμοποιούνται, υπάρχουν διάφοροι τύποι stop motion animation, όπως το Claymation με τη χρήση πλαστελίνης ή άλλων εύπλαστων υλικών, το Puppet Animation, το Cut-Out Animation, το Pixilation και άλλων. Είναι μια ποικιλόμορφη τεχνική που απαιτεί λεπτομέρεια, δεξιοτεχνία και χιλιάδες καρέ-καρέ κινήσεων με το αποτέλεσμα να αξίζει την προσπάθεια. Η αίσθηση ζωντάνιας, χειροποίητης κίνησης, υφής και φυσικότητας των αντικειμένων το καθιστούν για πολλούς αναντικατάστατο, διατηρώντας μια μοναδική αισθητική και γοητεία, που συνδυάζει τον κινηματογράφο με την τέχνη της χειροτεχνίας και όχι μόνο. Παράλληλα, η αξιοποίηση των ψηφιακών εφέ και του μοντάζ επιτρέπουν, πλέον στους δημιουργούς να τελειοποιούν κάθε καρέ, διευρύνοντας την παραδοσιακή μέθοδο με ανατρεπτικές καινοτομίες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- The History of Stop Motion – In a nutshell, stopmotionmagazine.com, διαθέσιμο εδώ
