Της Φανής Υβόννης Κυρκιλή,
Στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης παρακολουθήσαμε μέσα σε λίγη ώρα κάτι που, σχεδόν σε όλους νομίζω, φαντάζει απίθανο να συμβεί στην πραγματικότητα: έναν Υπουργό να εκφωνεί, μετά την υποβολή της παραίτησής του, τον τελευταίο του λόγο στη Βουλή. Μία ομιλία γεμάτη ειλικρίνεια, πικρές εξομολογήσεις, ενοχές… αλλά με την ελπίδα για ένα καθαρότερο μέλλον να γράφει τον επίλογο.
Ο κεντρικός ήρωας, ο πολιτικός που ενσαρκώνει ο Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, βρίσκεται σε συνειδησιακή κρίση. Απογοητευμένος, αγανακτισμένος, κουρασμένος. Με το βάρος της προσωπικής του αποτυχίας στην πλάτη, παίρνει το θάρρος να ανέβει στο βήμα και να εκμυστηρευτεί δημόσια όλα όσα τον κατατρώνε τόσα χρόνια, όσα στοιχειώνουν βαθιά τη χώρα, όσα μας απειλούν σοβαρά. Απευθυνόμενος συνολικά στους συναδέλφους του, αποφεύγοντας κομματικές διακρίσεις και σκοπιμότητες, καταφέρνει να ακουστούν ηχηρά σκληρές αλήθειες για τη σημερινή Ελλάδα και τον σύγχρονο κόσμο, που —σαν κοινό μυστικό— όλοι γνωρίζουμε, αλλά λίγοι τολμούν να ξεστομίσουν, να συζητήσουν, να αντιμετωπίσουν.
Ξεκινά εστιάζοντας στους ατελείωτους καταλόγους υποσχέσεων των κομμάτων, ειδικά στις προεκλογικές περιόδους, που καταντούν να μοιάζουν με καλογραμμένα σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Ώσπου να έρθουν η βία, η φτώχεια, η αποξένωση και να καταρρίψουν απότομα κάθε ευχή κοινωνικής ευημερίας. Πιο τρανταχτή απόδειξη αυτής της αποτυχίας, οι νέοι που βγαίνουν άνεργοι από τα πανεπιστήμια, με όνειρα σαν καταδικασμένα και είτε μαραζώνουν σε αφιλόξενο περιβάλλον είτε δραπετεύουν στο εξωτερικό.
Είναι η ώρα, λοιπόν, να ζητήσει τη συγγνώμη που οφείλει σε όλους όσους τον εμπιστεύτηκαν και πλήγωσε: επειδή δεν έδωσε τις λύσεις που προσδοκούσαν με λαχτάρα, επειδή δεν αντιστάθηκε στη διαφθορά κι υπέκυψε στον πειρασμό των εύκολων αποφάσεων. Στην πραγματικότητα, όμως, συνεχίζει, «χρειάζεται η απολογία ολόκληρου του έθνους»· επειδή επαναπαύτηκε στο λαμπρό παρελθόν των προγόνων του και πρόδωσε την ιστορία του, επιδεικνύοντας «το βεβιασμένο χαμόγελο της εθνικής υπερηφάνειας». «Ως πότε η Ακρόπολη θα ξεπληρώνει το χρέος μας; Ως πότε ο πολιτισμός μας θα βρίσκεται σε υποθήκη;» αναρωτιέται.
Επικαλούμενος το παράδειγμα των αρχαίων φιλοσόφων, που αναζητούσαν ξάγρυπνα την αλήθεια ως ύψιστο αγαθό, εξηγεί πως θα μπορέσουμε να κάνουμε το ίδιο. Μόνος τρόπος, λοιπόν, για να μην μένουμε διαρκώς μετεξεταστέοι στην ίδια τη ζωή είναι να μάθουμε επιτέλους τα «εκτός ύλης»… «Γιατί ενώ έχεις διαβάσει ότι το κράτος σε υπηρετεί, αντ’ αυτού σε διώκει. Γιατί ενώ έχεις διαβάσει ότι οι εκλεγμένοι βουλευτές σε αντιπροσωπεύουν, τελικά σε εξαπατούν. Και δίνεις ξανά εξετάσεις». Δέχεσαι ασταμάτητα άγνωστες ερωτήσεις για όσα επίτηδες δεν σε δίδαξαν· για να μην μπορείς να απαντήσεις όταν έρθει η ώρα, να μην μπορείς να κρίνεις και να αντιδράσεις.
Τα ΜΜΕ, που δύσκολα θα καλούσαν τον Πλάτωνα για συνέντευξη, δεν έχουν μικρή ευθύνη: ο αόρατος μανδύας της διαπλοκής. Στημένα πρωτοσέλιδα σε μεγάλες εφημερίδες, διαφημιστικές εκστρατείες, κατευθυνόμενη ενημέρωση… οι δελεαστικότερες ανταλλαγές έναντι κάποιων κυβερνητικών υπογραφών κι επιδοτήσεων.
Ο ήρωας δεν αφήνει έξω από τον λόγο του, βέβαια, τις διαχρονικές πελατειακές σχέσεις και τις εξυπηρετήσεις στους ψηφοφόρους, οι οποίοι απαιτούν χάρες μ’ ένα τηλεφώνημα. Δεν παραβλέπει, όμως, και την ανοχή ολόκληρης της κοινωνίας στο σαθρό αυτό πολιτικό σύστημα και στην έκπτωση των ηθικών αρετών. «Ο κόσμος άκουγε αξία και το μυαλό του πήγαινε σε χρηματιστήρια, σε μετοχές κι ομόλογα. Κανενός δεν πήγαινε στην ανθρώπινη τιμή που ποδοπατιέται καθημερινά στους δρόμους των πόλεων». «Χάσαμε το μέτρο, κυρίες και κύριοι. Κάναμε συλλογή από πιστωτικές κάρτες, παίρναμε αβέρτα δάνεια… Οι τράπεζες έγιναν οι μικροί μας θεοί».
Και ακριβώς τότε ξεκινά, λοιπόν, το πρόβλημα: «Από τη στιγμή που η αξία του κουστουμιού ξεπερνά την αξία του ανθρώπου που το φορά»!
Ο απεγνωσμένος βουλευτής υπενθυμίζει και πάλι τη σανίδα σωτηρίας μας. Ελπίδα γεννιέται εκεί που ανθίζει η παιδεία όχι μόνο από σωστούς δασκάλους, αλλά και από γονείς, που θα νουθετούν, θα συντροφεύουν και θα εφοδιάζουν με αρχές το παιδί, αντί απλώς και μόνο να το χρηματοδοτούν. Καρποί της ηθικής διαπαιδαγώγησης, ο σεβασμός, η ισότητα, η συμπερίληψη, συνοδευόμενα από την προστασία των περιθωριοποιημένων μειοψηφιών και την αξιοκρατία, όπως τις οφείλει μια αληθινή δημοκρατία.
Κυρίως, θέλουμε την παιδεία που θα διαμορφώσει ένα λαό αφυπνισμένο κι ενωμένο· σκοπός, οι πολίτες «να καταλάβουν την κρυμμένη τους δύναμη κι ότι δεν αποτελούν απλώς κάποιους αριθμούς»· να πάρουν το μέλλον στα χέρια τους και να διεκδικήσουν ασφάλεια, νομιμότητα, ελευθερία. Δικαιοσύνη. Γιατί αν «μέχρι η καταστροφή να βρει το σπίτι μας, εξακολουθούμε να αλλάζουμε κανάλι και πλευρό», αυτό είναι η αρχή του τέλους για οποιοδήποτε συλλογικό οικοδόμημα.
Το επίκαιρο και ισχυρά επιδραστικό αυτό κείμενο του Κώστα Λεϊμονή, σε σκηνοθεσία της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, δίνει την πολύτιμη ευκαιρία στο θεατρικό κοινό, στους πολίτες, να δουν έναν πολιτικό όπως στ’ αλήθεια θα έπρεπε να είναι ή τουλάχιστον, όπως ακόμα και την τελευταία στιγμή μπορεί να γίνει. Εξάλλου, «πάντοτε υπάρχει ευκαιρία για επανόρθωση. Όλα κινούνται, όλα αλλάζουν, αλλιώς η ζωή μας δεν θα είχε νόημα».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κώστας Λεϊμονής, «ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ RELOADED», Εκδόσεις Imagine Visual Arts, Αθήνα, 2025
- «Θέατρο Αυλαία – ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ reloaded», ticketservices.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Εκτός ύλης reloaded πληροφορίες για την παράσταση», athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Είδα την παράσταση ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ RELOADED», theaterproject365.gr, διαθέσιμο εδώ
