Της Αριάδνης Τσιγκοπούλου,
Τους τελευταίους μήνες, με αποκορύφωμα τον Μάρτιο, χιλιάδες διαδηλωτές ξεχύθηκαν στους δρόμους όλης της Σερβίας, εξαιτίας της τραγικής κατάρρευσης της στέγης του προσφάτως ανακαινισμένου σιδηροδρομικού σταθμού στο Νόβι Σαντ τον Νοέμβριο του 2024, που άφησε πίσω της 15 νεκρούς και αρκετούς τραυματίες. Θα μπορούσε να ειπωθεί πως το δυστύχημα λειτούργησε ως καταλύτης για τη διεκδίκηση μιας συνολικής αλλαγής στο τρόπο διακυβέρνησης της χώρας από τον λαό.
Και αυτό ακριβώς συνέβη, διότι το περιστατικό στο Νόβι Σαντ ανέδειξε βαθύτερα προβλήματα στη διαχείριση των δημόσιων πολιτικών από την κυβέρνηση. Η αδιαφάνεια στις κρατικές συμβάσεις, η διεφθαρμένη διοίκηση, καθώς και η κακοδιαχείριση των δημόσιων έργων αποτέλεσαν βασικά αιτήματα των διαδηλωτών, οι οποίοι μεταξύ άλλων ζητούσαν αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό της χώρας τους, καθώς και απόδοση ευθυνών. Η κυβέρνηση του Αλεξάνταρ Βούτσιτς κλήθηκε να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη κοινωνική αναταραχή των τελευταίων δεκαετιών, με τον λαό να απορρίπτει τις επίσημες δηλώσεις περί «τυχαίου περιστατικού» όσον αφορά το δυστύχημα στο Νόβι Σαντ.
Πράγματι, περισσότεροι από εκατό χιλιάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους αγανακτισμένοι, αναζητώντας αλλαγή, γεγονός που ενέτεινε το κλίμα και τη λαϊκή δυσαρέσκεια προς την κυβέρνηση του Βούτσιτς. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση επιχείρησε να καταστείλει το κύμα διαμαρτυριών, περιορίζοντας τις μετακινήσεις μέσω της αναστολής των διαπεριφερειακών τρένων. Ωστόσο, η πολιτική αυτή απέτυχε, καθώς οι διαδηλώσεις συνέχισαν να κλιμακώνονται σε όλη τη χώρα.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, ανάμεσα στα αιτήματα των διαδηλωτών ήταν η παραίτηση των υπευθύνων για την τραγωδία, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης, καθώς και ένας γενικότερος ανασχηματισμός στη διακυβέρνηση της χώρας σε όλα τα επίπεδα, με στόχο τη μεγαλύτερη λογοδοσία και διαφάνεια. Από τη μεριά του, ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς χαρακτήρισε τις πολλαπλές κινητοποιήσεις του λαού ως μια «εισαγόμενη κατάσταση», η οποία εξυπηρετεί σε μεγάλο βαθμό ξένα συμφέροντα. Καθώς το κλίμα παραμένει τεταμένο, η Ε.Ε. και ο Ο.Η.Ε. τόνισαν τον σεβασμό και τη σημασία του δικαιώματος της λαϊκής διαμαρτυρίας.
Τελικά, μετά το πέρας τεσσάρων μηνών διαρκών διαδηλώσεων και μαζικών αντιδράσεων ενάντια στην κυβέρνηση και στους υπαιτίους του δυστυχήματος στο σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ, ο πρωθυπουργός της χώρας, Μίλος Βούτσεβιτς, δήλωσε την παραίτησή του κάτι που αποτέλεσε μια δικαίωση για τους αγώνες των πολιτών. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει ένα μόνο από τα πολλαπλά βήματα που απαιτούνται για μια καθολική αναγέννηση της πολιτικής ατμόσφαιρας της χώρας, καθώς και για την εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης. Με άλλα λόγια, μπορεί μια σημαντική πτυχή των αιτημάτων των διαδηλωτών να ικανοποιήθηκε, ωστόσο τα βαθύτερα προβλήματα παραμένουν.
Τα γεγονότα αυτά μάς θυμίζουν ξεκάθαρα την τραγωδία των Τεμπών στην Ελλάδα, όταν, τον Φεβρουάριο του 2023, 57 συνάνθρωποί μας –εκ των οποίων οι περισσότεροι ήταν νεαρής ηλικίας– σκοτώθηκαν, ενώ αρκετοί άλλοι τραυματίστηκαν πολύ σοβαρά, έπειτα από σύγκρουση δύο τρένων στην εν λόγω περιοχή. Όπως ήταν αναμενόμενο, το συμβάν αυτό προκάλεσε τη λαϊκή οργή.
Και στις δύο περιπτώσεις, οι αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες δεν αφορούν αποκλειστικά και μόνο τα δύο τραγικά περιστατικά –τα οποία σημειώθηκαν με χρονική απόκλιση μικρότερη από χρόνο– αλλά και τη βαθιά ριζωμένη κρατική αδιαφορία, τη διαφθορά, καθώς και τις σοβαρές ελλείψεις στον τομέα της ασφάλειας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, στο πλαίσιο των ερευνών που διεξήχθησαν μετά τα Τέμπη, αποκαλύφθηκαν σημαντικές ανεπάρκειες ως προς τα μέτρα ασφαλείας που διέπουν τη λειτουργία του σιδηροδρομικού συστήματος. Οι αποκαλύψεις αυτές, σε συνδυασμό με την ήδη υπάρχουσα κοινωνική αναταραχή, προκάλεσαν τη μαζική αντίδραση των πολιτών, με πλήθος διαδηλώσεων και άλλες μορφές διαμαρτυρίας.
Τι συμπεραίνουμε, λοιπόν, από τα δύο αυτά κινήματα με παρόμοιες βάσεις και αιτήματα; Οι κοινωνίες, πλέον, μετά από χρόνια καταπίεσης και παράβλεψης των αναγκών των πολιτών τους, δεν δείχνουν πλέον ανοχή απέναντι στην κρατική αμέλεια και τη διαφθορά. Μέσω των πολυάριθμων και ευρέως διαθέσιμων μέσων ενημέρωσης, ο καθένας από εμάς ενημερώνεται καθημερινά για ό,τι συμβαίνει γύρω του, σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό τον καθιστά αυτομάτως ικανό να αγωνιστεί για την αλλαγή, καθώς και για τη δικαίωση — όπως συνέβη στις εν λόγω περιπτώσεις, λόγου χάρη.
Φαίνεται, λοιπόν, πως η λαϊκή πίεση, καθώς και οι οργανωμένες, μαζικές διαδηλώσεις, αναδεικνύονται ολοένα και περισσότερο σε ισχυρά εργαλεία κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής. Στην περίπτωση της Ελλάδας, μπορεί να μην υπήρξε αλλαγή πολιτικής εξουσίας, όπως συνέβη στη Σερβία, επιτεύχθηκε, ωστόσο, η αμφισβήτηση του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος, με αποτέλεσμα την εμβάθυνση σε ζητήματα ουσιαστικά για την πρόοδο της κοινωνίας σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα.
Επίσης, οι μαζικές αυτές κινητοποιήσεις έδωσαν μια αίσθηση ενότητας αλλά και κοινωνικής ευσυνειδησίας — κάτι που, σύμφωνα με πολλούς, απουσιάζει από τις νεότερες γενιές. Αυτό απέδειξε ότι η νέα γενιά είναι έτοιμη να φέρει την αλλαγή, χτίζοντας τις βάσεις για μια κοινωνία πιο δίκαιη και διαφανή. Άλλωστε, η ιστορία έχει αποδείξει ότι όταν η κοινωνική οργή φτάσει στο αποκορύφωμα, κανένα είδος εξουσίας δεν είναι άτρωτο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βελιγράδι: Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση Βούτσιτς, euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- Σερβία: Χιλιάδες Σέρβοι συμμετείχαν σε διαδήλωση κατά του Βούτσιτς στο Βελιγράδι, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σερβία: Τουλάχιστον 11 νεκροί μετά από κατάρρευση στέγης σε σιδηροδρομικό σταθμό, euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- Σερβία: Χειροπέδες σε 11 άτομα για τη φονική κατάρρευση στεγάστρου σε σιδηροδρομικό σταθμό, euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- Σερβία: Παραιτήθηκε και επίσημα ο πρωθυπουργός για την τραγωδία στο Νόβι Σαντ, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
