Του Στάθη Καραλέκα,
Την στιγμή που η Ελλάδα παραμένει διεθνώς απομονωμένη, οι τελευταίες εξελίξεις στην παγκόσμια σκακιέρα αποδεικνύουν τον ισχυρό διπλωματικό ρόλο της Τουρκίας. Ένα μουσουλμανικό κράτος με αυταρχικό καθεστώς, όπως επιβεβαιώνει και η σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, έχει καίρια θέση στον ευρωπαϊκό αμυντικό εξοπλισμό, ενώ γεννιέται το εξής ερώτημα. Πόσο ακόμα θα παραμένει απαθής η ελληνική κυβέρνηση απέναντι στον επεκτατισμό της γείτονος χώρας;
Η αποστασιοποίηση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης από τα ευρωπαϊκά ζητήματα ασφαλείας, έφερε ξανά στο προσκήνιο την συζήτηση για κοινή ευρωπαϊκή άμυνα. Παρόλο που δεν είναι κράτος μέλος της Ε.Ε. η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη την συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, επιχειρεί να εδραιώσει την επιρροή της στην αμυντική πολιτική της Ευρώπης. Ωστόσο, η πιθανότητα εμπλοκής της δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες, τόσο για την Ευρώπη, όσο και για την Ελλάδα και την Κύπρο, οι οποίες αντιμετωπίζουν άμεσες απειλές από την Άγκυρα. Η Τουρκία δρα ως αποσταθεροποιητικός παράγοντας έχοντας αυτόνομη και συγκρουσιακή πολιτική με τα ευρωπαϊκά κράτη. Από τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου στο Αιγαίο μέχρι τις προκλητικές ενέργειες στην κυπριακή Α.Ο.Ζ., έχει δείξει ότι δε σέβεται την κυριαρχία των Ευρωπαϊκών κρατών, το Διεθνές Δίκαιο, τις Διεθνείς Συνθήκες και γενικότερα δε σέβεται τους θεσμούς.
Άλλωστε, όπως δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, αν η Τουρκία προσφέρει κάτι, σίγουρα θα ζητήσει και κάτι ως αντάλλαγμα. Ο πρόεδρος Ερντογάν επίσης, δήλωσε πρόσφατα ότι η ασφάλεια της Ευρώπης είναι αδιανόητη χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας και ότι ο έσχατος στόχος της χώρας του παραμένει η πλήρης ένταξή της στην Ε.Ε. Χώρες όπως η Γερμανία και η Πολωνία εμφανίζονται θετικές στο ενδεχόμενο συνεργασίας με χώρες εκτός Ε.Ε., όπως η Τουρκία, σε αντίθεση με τη Γαλλία που επιμένει σε μια πιο κλειστή προσέγγιση. Επιπλέον, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε πιέζει έντονα για συμπερίληψη της Τουρκίας στην κοινή ευρωπαϊκή άμυνα. Το ζήτημα είναι η στάση της Ελλάδας και της Κύπρου σε αυτή την προοπτική. Τα δύο κράτη διαθέτουν ένα ισχυρό διπλωματικό εργαλείο, το δικαίωμα βέτο. Θα πρέπει να το χρησιμοποιήσουν ώστε να εμποδίσουν οποιαδήποτε προσπάθεια εμπλοκής της Τουρκίας στην κοινή Ευρωπαϊκή Άμυνα. Η παρουσία μιας χώρας που απειλεί την εδαφική ακεραιότητα δύο κρατών-μελών της Ε.Ε. είναι ασυμβίβαστη με τις αρχές και τις αξίες της Ένωσης.
Παράλληλα, σημειώνεται ότι σύμφωνα με την επιστολή που απέστειλε η Φον ντερ Λάιεν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 4 Μαρτίου 2025, η ηγεσία της Ε.Ε. έχει αποφασίσει να βάλει χέρι στα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων και στις τραπεζικές καταθέσεις των ευρωπαίων πολιτών προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι πολεμικές βιομηχανίες της γηραιάς ηπείρου. Οι χώρες θα δανειστούν χρήματα προκειμένου να τα ξοδέψουν στην άμυνα. Κι επειδή δεν μπορούν να τυπώσουν άλλο χρήμα, θα εγγυηθούν τα δάνεια οι καταθέσεις των Ευρωπαίων πολιτών με όποιον κίνδυνο συνεπάγεται αυτό.
Συνεχίζοντας, ας δούμε μέσα από ορισμένα γεγονότα σε ποιο σημείο βρίσκεται ο ελληνοτουρκικός διάλογος και η λογική των ήρεμων νερών. Λίγες ημέρες πριν την συνάντηση κορυφής μεταξύ του Έλληνα Πρωθυπουργού και του Τούρκου προέδρου, η ελληνική πλευρά αναδιπλώνεται ως προς την άσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται λόγος για επίσημο πάγωμα των εργασιών του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου. Η Τουρκία υπό την απειλή βίας εμπόδισε σε πρώιμο στάδιο την κατασκευή ενός έργου για το οποίο υπάρχει απόφαση και χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι απολύτως συμβατό με το Διεθνές Δίκαιο. Ουσιαστικά το έργο διακόπηκε τον Ιούλιο του 2024 όταν στα νότια της Κάσου τουρκικά πολεμικά πλοία ανέκοψαν την πορεία του ιταλικού πλοίου που πραγματοποιούσε έρευνες για το έργο. Οι συνεχείς παρενοχλήσεις των Τούρκων συνεχίστηκαν και στην θαλάσσια περιοχή βορειοανατολικά της Κρήτης, όταν πολεμικά πλοία της Τουρκίας απείλησαν τα ιταλικά ερευνητικά σκάφη.
Πρακτικά η κυβέρνηση αποφεύγει το ρίσκο για μια νέα όξυνση των σχέσεων με την Τουρκία υποκύπτοντας στους εκβιασμούς και τις απειλές της. Ενδιαφέρον έχει η στάση που θα κρατήσει η ελληνική κυβέρνηση σχετικά με το σχέδιο επαναφοράς του αγωγού EastMed που αποκτά νέα διάσταση με τον πρόεδρο Τραμπ να αποτελεί ισχυρό υποστηρικτή του. Η δραματική επιδείνωση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας και οι αλλαγές στη Συρία έχουν αναδείξει την ανάγκη για νέες ενεργειακές συνεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο, με το Ισραήλ να επιδιώκει στρατηγικές συνεργασίες μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας, προκειμένου να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη περιφερειακή ισχύ της Τουρκίας.
Εξίσου σοβαρό ζήτημα που έχει σχέση με τα ελληνοτουρκικά ζητήματα είναι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, ο οποίος αφορά τις χρήσεις και τις επιτρεπόμενες ή απαγορευμένες δραστηριότητες στις θαλάσσιες περιοχές των κρατών μελών, στο πλαίσιο του γενικότερου σχεδιασμού της Ε.Ε. για τις ευρωπαϊκές θάλασσες. Η Ελλάδα έχει καθυστερήσει σημαντικά την υποβολή του, λόγω και των αντιδράσεων της Τουρκίας. Το ελληνικό σχέδιο θα πρέπει να καλύπτει όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας, ειδάλλως αντιμετωπίζουμε την απειλή επιβολής προστίμων πολλών εκατομμυρίων από το δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η απάντηση της Τουρκίας είναι πως δε θα επιτρέψει να παραβιαστούν τα δικαιώματα της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, και με απειλητικό τόνο προειδοποιεί ότι τέτοιες μονομερείς κινήσεις δεν βοηθούν στην επίλυση των προβλημάτων του Αιγαίου.
Γίνεται εμφανές πως για κάθε ενέργεια που κάνουμε στο Αιγαίο πρέπει να παίρνουμε την άδεια της Τουρκίας, κάτι που στα μάτια μου ξεφεύγει από την λογική των ήρεμων νερών και πρόκειται για μια συνεχιζόμενη προκλητική στάση της Τουρκίας με την Ελλάδα να κάνει σταθερά υποχωρήσεις. Θα μπορούσε κάποιος να με πει καχύποπτο, αλλά δυστυχώς το μέλλον δεν φαντάζει αισιόδοξο. Και αυτό γιατί πριν λίγες μέρες η τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα διοργάνωσε μία εκδήλωση με θέμα «Ένας δικαιότερος κόσμος είναι εφικτός». Με άλλα λόγια, το θέμα ήταν στην λογική της διεύρυνσης των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. όπου είναι γνωστό ότι θέλει να ενταχθεί η Τουρκία.
Ωστόσο, ο Τούρκος πρέσβης στο πλαίσιο της εκδήλωσης αποκάλυψε ότι η ελληνική πλευρά θα στηρίξει αυτή την κίνηση αναφέροντας ότι «Ελλάδα και Τουρκία έχουν να φέρουν εις πέρας κοινό αγώνα προκειμένου να πετύχουν τη μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε.». Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει διάψευση από την Αθήνα. Αντίθετα, ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης έχει αναφερθεί στην ανάγκη αλλαγών της αντιπροσώπευσης του Συμβουλίου Ασφαλείας και στον προβληματικό τρόπο λήψης αποφάσεων. Μένει να δούμε τις κινήσεις από πλευράς Ελλάδος, η οποία ανήκει στα μη μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Από τα παραπάνω, προκύπτει ότι η Τουρκία τείνει να μετατραπεί σε μία περιφερειακή υπερδύναμη στρατιωτικά και γεωπολιτικά όντας στο επίκεντρο. Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να δείξει γρήγορα αντανακλαστικά υπερασπιζόμενη τα συμφέροντα της χώρας, χωρίς να υποκύπτει σε εκβιασμούς και ακολουθώντας πολιτική ενδοτισμού, καθώς κινδυνεύει να υπονομεύσει το μέλλον των επόμενων γενεών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- H «σφήνα» της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα και οι προκλήσεις για Ελλάδα, Κύπρο, liberal.gr, διαθέσιμο εδώ
- Παγώνει η ηλεκτρική διασύνδεση με Κύπρο – Άτακτη υποχώρηση της Αθήνας, slpress.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΥΠΕΞ: Δεν Υποβάλλει Χάρτες στην ΕΕ για να Μην Ανακηρύξει…ΑΟΖ, energia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Απίστευτο: Η Αθήνα στηρίζει την Άγκυρα για μόνιμο μέλος στο Σ.Α. του ΟΗΕ!, newsbreak.gr, διαθέσιμο εδώ
