Της Φωτεινής Παπανικολάου,
Η φορολογική διαφάνεια είναι ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα του σύγχρονου οικονομικού συστήματος και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση της χρηστής διακυβέρνησης, την προστασία των δημοσίων οικονομικών και την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η ανάγκη για ενίσχυση της φορολογικής διαφάνειας γίνεται όλο και πιο επιτακτική στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής εξέλιξης, όταν οι μεταφορές χρημάτων και η φορολογική συμμόρφωση γίνονται όλο και πιο περίπλοκες.
Η φορολογική διαφάνεια αναφέρεται στην πλήρη και ακριβή καταγραφή όλων των φορολογικών συναλλαγών και των πληροφοριών που σχετίζονται με τα φορολογικά έσοδα και τις υποχρεώσεις του κράτους και των πολιτών. Αυτό συνεπάγεται την υποχρέωση των φορολογικών αρχών να δημοσιοποιούν τα δεδομένα τους, καθώς και τη διασφάλιση ότι όλοι οι φορολογούμενοι τηρούν τις νομικές τους υποχρεώσεις με πλήρη ευθύνη και ακεραιότητα. Σκοπός της φορολογικής διαφάνειας είναι η αποτροπή της φοροδιαφυγής, η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στις φορολογικές αρχές και η διασφάλιση ότι οι φόροι καταβάλλονται με βάση τη φοροδοτική ικανότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων. Η διαφάνεια αυτή ενισχύει τη νομιμότητα του φορολογικού συστήματος, επιτρέπει την καλύτερη εποπτεία των φορολογικών εσόδων και, συνεπώς, συμβάλλει στην αποτελεσματική αξιοποίηση των δημόσιων πόρων για την επίτευξη κοινωνικών και οικονομικών στόχων.
Η εφαρμογή της φορολογικής διαφάνειας απαιτεί έναν σύγχρονο και λειτουργικό νομικό πλαίσιο. Στην Ελλάδα, η νομοθεσία που αφορά τη φορολογική διαφάνεια και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι αυστηρή και περιλαμβάνει διάφορα εργαλεία, όπως η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ φορολογικών αρχών σε διεθνές επίπεδο και η υποχρέωση των μεγάλων επιχειρήσεων να δημοσιεύουν τις φορολογικές τους δηλώσεις.
Επιπλέον, σε ενωσιακό επίπεδο θα μπορούσε να κανείς ότι έχουν γίνει σημαντικές αλλαγές, όπως η οδηγία για τη δημοσιοποίηση των φορολογικών στοιχείων μεγάλων εταιρειών, που απαιτεί από τις μεγάλες επιχειρήσεις να υποβάλλουν αναλυτικά τις οικονομικές τους καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών τους στοιχείων, σε κάθε χώρα που δραστηριοποιούνται. Οι διατάξεις αυτές αποσκοπούν στην ενίσχυση της διαφάνειας και τη μείωση της φοροαποφυγής μέσω ενδοομιλικών συναλλαγών.
Ωστόσο, η εφαρμογή της φορολογικής διαφάνειας αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι αρχές είναι η αδυναμία εντοπισμού και αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής που λαμβάνει χώρα μέσω περίπλοκων χρηματοοικονομικών συναλλαγών, όπως η χρήση φορολογικών παραδείσων και η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η διαχείριση αυτών των θεμάτων απαιτεί συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και τη θέσπιση ισχυρότερων ελέγχων και μηχανισμών ελέγχου.
Η ενίσχυση της φορολογικής διαφάνειας μπορεί να έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Από τη μία πλευρά, η φορολογική διαφάνεια συμβάλλει στην αύξηση των δημοσίων εσόδων μέσω της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι τα δημόσια ταμεία γεμίζουν με περισσότερους πόρους, οι οποίοι μπορούν να αξιοποιηθούν για κοινωνικές δαπάνες, όπως η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση, ή για τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών προγραμμάτων.
Από την άλλη πλευρά, η βελτίωση της διαφάνειας μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, καθώς οι επιχειρήσεις που λειτουργούν σε ένα διαφανές περιβάλλον φορολόγησης είναι πιο πιθανό να επενδύσουν και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Επιπλέον, η ενίσχυση της διαφάνειας ενισχύει τη φήμη μιας χώρας στην παγκόσμια αγορά, κάνοντάς την πιο ελκυστική για ξένες επενδύσεις.
Η Ελλάδα, αν και έχει κάνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της φορολογικής διαφάνειας, συνεχίζει να αντιμετωπίζει προκλήσεις. Η διασφάλιση της πλήρους συμμόρφωσης και η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής απαιτούν συνεχή προσπάθεια εκσυγχρονισμού των φορολογικών αρχών και καλύτερη εκπαίδευση των φορολογούμενων. Η χρήση τεχνολογιών, όπως η ηλεκτρονική υποβολή φορολογικών δηλώσεων, τα συστήματα ανάλυσης μεγάλου όγκου δεδομένων (big data) και η διασύνδεση των διεθνών φορολογικών συστημάτων προσφέρουν σημαντικά εργαλεία για την αποτελεσματική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Φινοκαλιώτης Κωνσταντίνος, Φορολογικό Δίκαιο, 6η Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2020
-
Φινοκαλιώτης Κωνσταντίνος, Ευρωπαϊκό Φορολογικό και Τελωνειακό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2015
