Αλλεργία στον ηλεκτρισμό: Μύθος ή πραγματικότητα;

Του Θεμιστοκλή Καγκέλη,

Γιατί κανείς να καλύπτεται με μία κουβέρτα από αλουμινόχαρτο όταν βγαίνει έξω; Ή γιατί να ουρλιάζει από πόνο όταν πιάνει στα χέρια του ένα κινητό τηλέφωνο; Η ηλεκτρομαγνητική υπερευαισθησία (EHS), που προηγουμένως αναφερόταν ως «σύνδρομο μικροκυμάτων», είναι μια κλινική κατάσταση, όπου οι ασθενείς εμφανίζουν διάφορα μη ειδικά συμπτώματα μετά από έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία (EMF) από πηγές όπως τηλέφωνα, Wi-Fi και άλλες συσκευές. Τα συμπτώματα προέρχονται κυρίως από το ΚΝΣ και περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, έντονη κόπωση, γνωστικές διαταραχές και μεταβολές της διάθεσης, καθώς και άλλες εκδηλώσεις στο δέρμα, το καρδιαγγειακό και το ανοσοποιητικό σύστημα. Αν και το EHS δεν είναι ακόμη ευρέως αναγνωρισμένο ως ιατρική διάγνωση, θεωρείται επισήμως λειτουργική βλάβη στη Σουηδία.

Οι διάφορες πηγές έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία στη σύγχρονη κοινωνία έχουν αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, γεγονός που δε βοηθά τους ασθενείς με την πάθηση. Όπου και να πάει κανείς, μπαίνει στην εμβέλεια κινητών τηλεφώνων, πύργων κινητής τηλεφωνίας, PCs κ.ο.κ. Επιπρόσθετα, η εισαγωγή των δικτύων 5G εγείρει περαιτέρω ανησυχίες σχετικά με την αυξημένη έκθεση σε EMF, η οποία έχει καταγραφεί ότι επηρεάζει τους εργαζομένους σε ορισμένα επαγγέλματα, ιδιαίτερα εκείνα που ασχολούνται με τις τηλεπικοινωνίες και ηλεκτρικές εργασίες. Μελέτες από τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 έδειξαν ότι οι εργαζόμενοι που εκτέθηκαν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε EMF ανέφεραν πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου, αστάθεια της διάθεσης και εξασθένηση της μνήμης. Και κάτι ακόμα, πρόσφατες μελέτες έχουν συνδέσει την υψηλή χρήση κινητού τηλεφώνου με αυξημένο κίνδυνο νευρολογικών συμπτωμάτων, όπως εμβοές και πονοκεφάλους.

Το EHS μπορεί να εμφανιστεί με τρεις τρόπους:

1. Παροδικά συμπτώματα, που εμφανίζονται και εξαφανίζονται,
2. Επίμονα συμπτώματα, που αυξάνονται σε διάρκεια και βαρύτητα και
3. Συμπτώματα που καθιστούν κάποιον μη λειτουργικό, όπου ακόμη και η ελάχιστη έκθεση προκαλεί έντονες αντιδράσεις.

Αρκετές μελέτες έχουν προσπαθήσει να αναδείξουν αντικειμενικές αποδείξεις επιπτώσεων στην υγεία από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία. Ορισμένα βασικά ευρήματα περιλαμβάνουν:

• Μεταβολές της λειτουργίας του εγκεφάλου και της ροής του αίματος: PET scans δείχνουν ότι ακόμη και μια τηλεφωνική κλήση διάρκειας 50 λεπτών μπορεί να αλλάξει τον μεταβολισμό του εγκεφάλου. Άλλες μελέτες αποκαλύπτουν αλλαγές στην εγκεφαλική ροή αίματος και στο μεταβολισμό της γλυκόζης, υποδηλώνοντας ότι η έκθεση σε EMF μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργία του εγκεφάλου.
• Νευροφλεγμονή και αντιδράσεις του ανοσοποιητικού: ανεβασμένοι δείκτες νευροφλεγμονής σε ασθενείς με EHS, όπως αυξημένα επίπεδα C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP) και ισταμίνης.
• Οξειδωτικό στρες και παραγωγή ελεύθερων ριζών: η έκθεση σε EMF έχει συνδεθεί με αυξημένη παραγωγή δραστικών μορφών οξυγόνου (ROS), που προκαλούν οξειδωτικό στρες στα κύτταρα.
• Καρδιαγγειακές επιδράσεις: αλλαγές στη μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού, ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς και αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης.

Ποιοι είναι, όμως, οι βιοχημικοί μηχανισμοί πίσω απ’ το EHS;

1. Διαταραχές σηματοδότησης ασβεστίου: επηρεάζονται τα κανάλια ιόντων ασβεστίου στα κύτταρα, οδηγώντας σε υπερβολική εισροή ασβεστίου. Πυροδοτούνται αντιδράσεις κυτταρικού στρες και αλλάζει η λειτουργία των νευροδιαβιβαστών.
2. Διαταραχή αιματοεγκεφαλικού φραγμού (BBB): ​​το ΒΒΒ εξασθενεί, επιτρέποντας σε επιβλαβείς ουσίες να εισέλθουν στον εγκέφαλο και να συμβάλουν στα νευρολογικά συμπτώματα.
3. Νευρολογικές και γνωστικές επιδράσεις: τα EMF πιθανώς να αλλάζουν τη νευρική δραστηριότητα και τη γνωστική λειτουργία, οδηγώντας πιθανώς σε εξασθένηση της μνήμης, ελλείμματα προσοχής και διαταραχές της διάθεσης.
4. Ατμοσφαιρική ρύπανση: η παρουσία και η απορρόφηση νανοσωματιδίων μαγνητίτη στον εγκέφαλο μπορούν να αυξήσουν την ευαισθησία του εγκεφάλου στην έκθεση σε EMF.

Συνολικά, δεδομένων των πιθανών κινδύνων που σχετίζονται με την έκθεση σε EMF, πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα δημόσιας υγείας για την προστασία των ατόμων, ιδιαίτερα εκείνων που είναι ευαίσθητα. Κάποια μέτρα απ’ τα παρακάτω μπορεί να φαντάζουν ουτοπικά, αλλά είναι η μόνη λύση για τους ασθενείς με EHS.

• Ενθάρρυνση ενσύρματων συνδέσεων διαδικτύου αντί για Wi-Fi
• Δημιουργία δημοσίων χώρων χωρίς EMF
• Περαιτέρω έρευνα και καλύτερα διαγνωστικά εργαλεία
• Ανάπτυξη αντικειμενικών διαγνωστικών μεθόδων για την επιβεβαίωση του EHS και τη διαφοροποίησή του από τις ψυχιατρικές καταστάσεις.

Όλα τα παραπάνω δε συνηγορούν, φυσικά, υπέρ της ανάγκης να απαγορεύσουμε τις ηλεκτρικές συσκευές, ούτε να φοβόμαστε τις νέες τεχνολογίες, όπως το 5G. Ωστόσο, ως υγειονομικοί δε μπορούμε να αγνοούμε ότι η νόσος φαίνεται να είναι υπαρκτή και να μην είναι απαραίτητα ψυχιατρικού ενδιαφέροντος, ιδίως όταν αποδεικνύονται σε βιοχημικό επίπεδο οι επιδράσεις των EMF στον οργανισμό. Είναι, λοιπόν, θέμα χρόνου, όπως με κάθε νόσο, να προχωρήσει η έρευνα σε επίπεδο που θα κατανοούμε καλύτερα τους παθολογικούς μηχανισμούς στο πλαίσιο μίας ατελείωτης αποστολής να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των ασθενών.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Electromagnetic hypersensitivity (EHS, microwave syndrome) – Review of mechanisms, Environmental Research, διαθέσιμο εδώ
• Electromagnetic Hypersensitivity, WebMD, διαθέσιμο εδώ