Του Αργύρη Χατζηδιάκου,
Φιλοσοφία: φιλείν τη σοφία. Η φιλοσοφία αποτελεί μια από τις αρχαιότερες και πιο θεμελιώδεις δραστηριότητες του ανθρώπινου νου. Από την αρχή του πολιτισμού, οι άνθρωποι αναρωτιούνται για τη φύση της ύπαρξης, της γνώσης, της ηθικής και της πραγματικότητας. Αν και οι απαντήσεις σε αυτά τα ζητήματα είναι πολλά, ποικίλουν ανάλογα με την εποχή, τον πολιτισμό και τις εκάστοτε πεποιθήσεις, η φιλοσοφία είναι και θα είναι ένας διαχρονικός στοχασμός πάνω στα πιο θεμελιώδη ζητήματα της ανθρώπινης ζωής. Η λέξη «φιλοσοφία» προέρχεται από τα ελληνικά και σημαίνει «αγάπη για την σοφία». Δεν πρόκειται για ένα σύνολο απόλυτων αληθειών, αλλά για μια συνεχή αναζήτηση της αλήθειας μέσα από το λογικό συλλογισμό, την κριτική σκέψη και τον διάλογο. Οι φιλόσοφοι δεν αποδέχονται εύκολα δεδομένες γνώσεις, αλλά αμφισβητούν, αναλύουν και εξερευνούν τις πιο βασικές αρχές του κόσμου και της ύπαρξης.
Η φιλοσοφία διαχωρίζεται σε κλάδους, καθένας από τους οποίους εστιάζει σε διαφορετικές πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας και σκέψης. Ένας πρώτος κλάδος είναι αυτός της Μεταφυσικής, που μελετά τη φύση της πραγματικότητας, την ύπαρξη, τον χώρο και το Είναι. Ερωτήματα του τύπου «Τι είναι η πραγματικότητα;» ή «Υπάρχει Θεός;» ανήκουν σε τούτο τον κλάδο.
Μια δεύτερη κατηγορία είναι αυτή της Ηθικής. Αυτή εξετάζει τα θεμέλια και τις βάσεις της ηθικής, το σωστό και το λάθος, την δικαιοσύνη και την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ένας τρίτος και βασικός κλάδος είναι αυτός της Πολιτικής Φιλοσοφίας που στην ουσία μελετά τις αρχές που διέπουν τις κοινωνίες και τα πολιτικά συστήματα. Συζητά έννοιες όπως η ελευθερία, η εξουσία και η ισότητα. Τέλος, ένας ακόμη κλάδος είναι αυτός της Aισθητικής που αναλύει την έννοια της ομορφιάς, της αισθητικής εμπειρίας και της τέχνης. «Τι είναι η τέχνη;» και «Πως ορίζεται η ομορφιά;» είναι ερωτήματα που σχετίζονται με αυτό το πεδίο.
Η φιλοσοφία δεν αποτελεί μια αφηρημένη ή ακαδημαϊκή δραστηριότητα, δίχως ουσιαστικό πρακτικό αντίκρισμα. Αντιθέτως, διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, ενεργούμε, ζούμε και κατανοούμε τον κόσμο. Μέσα από αυτή, αναπτύσσουμε την κριτική σκέψη, την ικανότητα για επιχειρηματολογία και την βαθύτερη κατανόηση των ηθικών και κοινωνικών ζητημάτων. Η φιλοσοφία επηρεάζει, εκτός των άλλων, σημαντικούς τομείς όπως η επιστήμη, η νομική θεωρία και η πολιτική. Πολλά από τα θεμελιώδη ερωτήματα που απασχολούν τους επιστήμονες και τους νομοθέτες έχουν ρίζες φιλοσοφικές. Έννοιες δηλαδή όπως η ελεύθερη βούληση, η φύση της συνείδησης, ακόμη και τα όρια της τεχνολογίας.
Στις μέρες μας, η φιλοσοφία παραμένει εν ζωή και άκρως επίκαιρη. Μέσα από την επιστήμη της φιλοσοφίας μπορούμε να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις όπως η ηθική της πολιτικής, η τεχνητή νοημοσύνη, η περιβαλλοντική κρίση και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ταυτόχρονα, συνεχίζει να είναι ένας χώρος ελεύθερης σκέψης και διαλόγου, προωθώντας την αμφισβήτηση των κατεστημένων αντιλήψεων και την αναζήτηση νέων προοπτικών.
Μέσα στα χρόνια, άνθρωποι του πνεύματος, φιλόσοφοι προσπάθησαν να ορίσουν τη φιλοσοφία και να δώσουν μια απάντηση στο αρχικό ερώτημα: «Τι είναι η φιλοσοφία;». Ένας από τους πρώτους, ο Πλάτωνας, όρισε τη φιλοσοφία ως εξής: «Φιλοσοφία εστί μελέτη θανάτου», ορίζοντάς τη δηλαδή ως μια εν ζωή μελέτη θανάτου, καλώντας τους ανθρώπους να ζήσουν μια ζωή με αξιοπρέπεια και ηθική, με στιβαρές επιλογές, έτσι ώστε όταν είναι να πεθάνουν να μη φοβηθούν τον θάνατο, αλλά να εκτιμήσουν τη ζωή που τους δόθηκε και άρπαξαν. Ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος, ο Nietzsche έλεγε «Η φιλοσοφία είναι η τέχνη της δυσπιστίας, ο Kierkegaard «Η φιλοσοφία είναι η αποκάλυψη της ύπαρξης, ο Kant « Η φιλοσοφία είναι η ιδέα μιας τέλειας σοφίας, η οποία μας δείχνει τους έσχατους σκοπούς του ανθρώπινου λόγου…». Γίνεται κατανοητό, όπως παρατηρούμε και από τους παραπάνω ορισμούς, ότι κάθε φιλόσοφος δίνοντας έναν διαφορετικό ορισμό της φιλοσοφίας, διατυπώνει στην ουσία τη δική του αντίληψη, η οποία δε συμφωνεί κατ’ ανάγκην με τις αντιλήψεις άλλων φιλοσόφων.
Η φιλοσοφία, λοιπόν, είναι μια διαχρονική και αέναη αναζήτηση της γνώσης και της αλήθειας. Μέσα από τον αναστοχασμό, την κριτική σκέψη, τη λογική ανάλυση και τη διαλεκτική μέθοδο, μας βοηθά να κατανοήσουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας. Ανεξάρτητα από τον τύπο ενασχόλησης κάποιου με τη φιλοσοφία, αυτή είναι πάντα γύρω μας, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, ζούμε και αλληλοεπιδρούμε με τον κόσμο. Είναι μια πρόσκληση να ζήσουμε μια ζωή γεμάτη με νόημα και προβληματισμό. Για εσάς, τί είναι η φιλοσοφία;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ν.Αυγελής(2016),Εισαγωγή στην φιλοσοφία, Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις: Εκδοτικός οίκος Σταμούλη
