Της Αναστασίας Λαλιώτη,
Οι «Σπυριδούλες» της Νεφέλης Μαϊστράλη, μια συγκλονιστική παράσταση από την θεατρική ομάδα 4FRONTAL, δίνει φωνή στις γυναίκες που υπήρξαν ψυχοκόρες τις δεκαετίες του 50’ και του 60’ και πάλεψαν για την αυτοδιάθεση τους. Παράλληλα, μας υπενθυμίζει πως η πάλη ενάντια σε κάθε μορφή κοινωνικής και ταξικής καταπίεσης είναι άκρως επίκαιρη και αναγκαία.
Η πλοκή του έργου βασίζεται στην αληθινή ιστορία της 12χρονης επιζήσασας Σπυριδούλας Ράπτη που ζούσε ως «δουλικό», όπως χαρακτηρίζονταν τότε οι οικιακές εργάτριες, στο σπίτι της εύπορης οικογένειας τεράτων Βεϊζαδέ και που το 1955 νοσηλεύτηκε στο Τζάνειο Νοσοκομείο με εγκαύματα σε όλο της το σώμα και πρόσωπο, καθώς είχε «σιδερωθεί» από τα αφεντικά της. Η περίπτωση της Σπυριδούλας, αν και συγκλόνισε τη κοινωνία της εποχής λόγω της βάναυσης φύσης του εγκλήματος δεν αποτελεί εξαίρεση, αφού οι άθλιες συνθήκες ζωής, η εκμετάλλευση μέσω αδιάκοπης δουλειάς, οι σωματικές κακοποιήσεις και οι κατ’ εξακολούθηση βιασμοί ήταν για τις περισσότερες ψυχοκόρες η καθημερινότητα, γεγονότα που ζωντανεύουν μέσα από την ομοδιηγητική αφήγηση, που θυμίζει χορικό αρχαίας τραγωδίας, των τεσσάρων γυναικών που πλαισιώνουν σχολιαστικά την ιστορία της Σπυριδούλας. Για εκείνες το «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια» είναι καταραμένο, ο Θεός δεν έχει θέση, είναι «κουφός, τυφλός και άφαντος» και οικογένειά τους είναι οι ίδιες.
Οι καταστάσεις όμως αυτές ανήκουν στο παρελθόν, σωστά; Μπορεί ο θεσμός της ψυχοκόρης να έχει πια καταργηθεί, κατάλοιπά του όμως εξακολουθούν να είναι βαθιά ριζωμένα στις συνειδήσεις των «κυράδων» της καλής κοινωνίας και αυτό γίνεται ξεκάθαρο με μια παρέκβαση από την ιστορία στη μέση του έργου, κατά την οποία οι ψυχοκόρες γίνονται σύγχρονες γυναίκες που δουλεύουν στον κλάδο της καθαριότητας και της οικιακής βοήθειας. Με ένα θέατρο-ντοκουμέντο και με στοιχεία από την θεωρία αποστασιοποίησης του Μπ. Μπρεχτ, η ομάδα σπάει τον τέταρτο τοίχο, ανοίγει φώτα πλατείας και κάνει μια εύστοχη αναλογία του τότε με το τώρα, μεταφέροντας ιστορίες γυναικών που σχεδόν αόρατες στηρίζουν το lifestyle του κοινωνικά αποδεκτού επιτυχημένου ανθρώπου. Του ανθρώπου που, βάσει προτύπων του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, σηκώνεται νωρίς, πηγαίνει για τζόκινγκ, τρώει το avocado toast του και δουλεύει αδιάκοπα μέχρι να πετύχει τους οικονομικούς του στόχους, αγνοώντας πως κάποιοι έχουν καθαρίσει το γυμναστήριο του, την αίθουσα συνεδριάσεων που κάνει τα meetings του, το σπίτι που μένει η οικογένεια του, κάποιοι προετοίμασαν το γεύμα του και πρόσεξαν τα παιδιά του, έτσι ώστε να μπορεί εκείνος να ευημερεί και να στηρίζει την οικονομία που βαραίνει τους προαναφερθέντες αόρατους «κάποιους».
Οι «Σπυριδούλες», με μια έξυπνη σκηνοθεσία και την απολύτως ταιριαστή μουσική επιμέλεια των Θραξ Πανκc, είναι μια παράσταση «γρήγορη» που προκαλεί ένα roller coaster συναισθημάτων, ενώ δεν σε αφήνει να γυρίσεις το κεφάλι ούτε μια στιγμή. Όσο για εκείνους που επιλέγουν να το γυρίζουν σε θέματα κοινωνικής αδικίας, η απάντηση είναι μία: «Άιντε, δείτε μας. Δεν γονατίζω, δες με.»
Συντελεστές
Κείμενο-Στίχοι Νεφέλη Μαϊστράλη
Σκηνοθεσία Χάρης Ζερίτης, Θανάσης Κρεμμυδάς
Σκηνικά-Κοστούμια Γεωργία Μπούρδα
Μουσική Επιμέλεια-Σύνθεση Θραξ Πανκc
Κίνηση Πάνος Τοψίδης
Φωτισμοί Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθός Σκηνοθετών Ελένη Τσιμπρικίδου
Μουσική Διδασκαλία Ευαγγελία Καρακατσάνη
Έρευνα Παναγιώτης Λιαρόπουλος
Φωτογραφίες Ελίνα Γιουνανλή
Trailer Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Εκτέλεση Παραγωγής 4frontal
Επικοινωνία Μαρίκα Αρβανιτοπούλου
Παίζουν Ελένη Βλάχου, Στάυρος Γιαννουλάδης, Τάσος Δημητρόπουλος, Αργυρώ Θεοδωράκη, Κατερίνα Λάττα, Αριστέα Σταφυλαράκη, Ελένη Τσιμπρικίδου
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σπυριδούλες, more.com, διαθέσιμο εδώ
- Η ξεχασμένη ιστορία της πολύπαθης ανήλικης υπηρέτριας Σπυριδούλας γίνεται παράσταση, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
