Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η επιβολή δασμών από την κυβέρνηση Τραμπ και η συνακόλουθη κλιμάκωση ενός εμπορικού πολέμου μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των εμπορικών τους εταίρων αναμένεται να προκαλέσει ένα ευρύ οικονομικό σοκ με παγκόσμιες διαστάσεις. Η πιο πρόσφατη οικονομική ανάλυση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) αποκαλύπτει μια σκοτεινή εικόνα για την παγκόσμια ανάπτυξη, προβλέποντας σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο στις οικονομίες της Βόρειας Αμερικής αλλά και σε πολλές άλλες χώρες που συνδέονται εμπορικά με τις ΗΠΑ.
Η αύξηση των δασμών κατά 25% σχεδόν σε όλα τα εισαγόμενα αγαθά από τον Καναδά και το Μεξικό, καθώς και οι νέες εμπορικές κυρώσεις απέναντι στην Κίνα, δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας. Αυτή η πολιτική προστατευτισμού επιβαρύνει την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, αυξάνοντας το κόστος παραγωγής και μεταφοράς, κάτι που με τη σειρά του οδηγεί σε υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές. Η αύξηση του πληθωρισμού αναμένεται να είναι αναπόφευκτη, καθώς οι επιχειρήσεις μετακυλίουν το αυξημένο κόστος στους τελικούς αγοραστές. Ο αντίκτυπος αυτός θα είναι ιδιαίτερα έντονος στις ΗΠΑ, όπου η καταναλωτική δαπάνη αποτελεί τον βασικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του OECD, η αμερικανική οικονομία θα επιβραδυνθεί από 2,8% το 2024 σε 2,2% το 2025 και 1,6% το 2026, ενώ ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ θα διαμορφωθεί στο 2,8% το 2025, αυξημένος από το 2,5% του 2024. Παράλληλα, η Καναδική οικονομία προβλέπεται να αναπτυχθεί μόλις κατά 0,7% το 2025 και το 2026, από 2% που εκτιμούταν προηγουμένως. Η περίπτωση του Μεξικού είναι ακόμη πιο δραματική, καθώς η οικονομία του αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 1,3% το 2025 και 0,6% το 2026, μετατρέποντας τις προσδοκίες για ανάπτυξη σε μια ύφεση με πολλαπλές επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή της χώρας.
Το οικονομικό κόστος για τις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να υπερβαίνει κατά πολύ τα προσδοκώμενα δημοσιονομικά έσοδα από τους νέους δασμούς. Οι αμερικανικές επιχειρήσεις, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από εισαγόμενα υλικά και εξαρτήματα, θα αντιμετωπίσουν υψηλότερο κόστος παραγωγής. Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε απώλεια ανταγωνιστικότητας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, στη μείωση της παραγωγής και των επενδύσεων. Ενδεικτικό είναι ότι ο OECD εκτιμά πως η οικονομική ζημία που θα υποστεί κάθε αμερικανικό νοικοκυριό λόγω της αύξησης των τιμών και της μείωσης των πραγματικών εισοδημάτων μπορεί να φτάσει τα 1.600 δολάρια ετησίως.
Παράλληλα, οι αρνητικές επιπτώσεις δεν περιορίζονται στις άμεσες οικονομικές απώλειες αλλά επεκτείνονται και στη νομισματική πολιτική. Η αύξηση του πληθωρισμού περιορίζει τις δυνατότητες των κεντρικών τραπεζών να μειώσουν τα επιτόκια, καθιστώντας το κόστος δανεισμού υψηλότερο τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους καταναλωτές. Αυτό επιβαρύνει περαιτέρω την οικονομική δραστηριότητα, ενισχύοντας έναν φαύλο κύκλο στασιμοπληθωρισμού—ένα σενάριο που χαρακτηρίζεται από χαμηλή ανάπτυξη και υψηλό πληθωρισμό.
Εκτός της Βόρειας Αμερικής, η επιβολή δασμών και οι αυξανόμενες εμπορικές εντάσεις έχουν επιπτώσεις και στην Κίνα, αν και σε μικρότερο βαθμό. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 4,8% το 2025 και 4,4% το 2026, με την κυβερνητική παρέμβαση να μετριάζει τις απώλειες. Ωστόσο, μια γενικευμένη αύξηση των δασμών σε παγκόσμιο επίπεδο θα μπορούσε να αφαιρέσει έως και 0,3 ποσοστιαίες μονάδες από την παγκόσμια ανάπτυξη μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, αυξάνοντας τον πληθωρισμό κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως.
Οι ανησυχίες για τη διασπορά του οικονομικού αντίκτυπου είναι έκδηλες και στην Ευρώπη, όπου, παρά την πιο περιορισμένη έκθεση στον εμπορικό πόλεμο, ο ρυθμός ανάπτυξης στην ευρωζώνη προβλέπεται να φτάσει το 1% το 2025 και το 1,2% το 2026, χαμηλότερος από προηγούμενες προβλέψεις. Αυτή η υποχώρηση αντανακλά τη γενικότερη τάση επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας, ενώ οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις ενδέχεται να επιδεινώσουν περαιτέρω το επενδυτικό κλίμα.
Ο OECD επισημαίνει ότι ο κατακερματισμός της παγκόσμιας οικονομίας μέσω της επιβολής εμπορικών φραγμών εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και τη σταθερότητα των διεθνών αγορών. Η αβεβαιότητα που δημιουργείται από την ασταθή εμπορική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών μπορεί να προκαλέσει μεταβλητότητα στις αγορές, ενώ η πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικές ανατιμήσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Είναι σαφές ότι οι προστατευτικές πολιτικές και οι εμπορικοί πόλεμοι έχουν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες, οι οποίες υπερβαίνουν κατά πολύ τα όποια οφέλη μπορεί να προκύψουν από την επιβολή δασμών. Η διεθνής κοινότητα βρίσκεται ενώπιον ενός κρίσιμου σταυροδρομιού: είτε θα ακολουθήσει την οδό της συνεργασίας και της αναζήτησης κοινά αποδεκτών λύσεων μέσα στο πλαίσιο του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος, είτε θα συνεχίσει στον δρόμο του κατακερματισμού, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τη σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Trump trade war to sap Canadian, Mexican and US growth, OECD says, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Trump trade wars are slowing global growth and fuelling inflation, says OECD, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Trump’s trade war to curb global growth, OECD says, with Canada and Mexico hit hardest, Τhe Globe and Mail, διαθέσιμο εδώ
