Της Αναστασίας Σιαμίδη,
Η Καμπότζη, μια χώρα που προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές του παρελθόντος, προχώρησε στην ενίσχυση της νομοθεσίας της, έχοντας ως στόχο να διασφαλίσει την ιστορική μνήμη και την αναγνώριση της γενοκτονίας που διαπράχθηκε από τον κόκκινο στρατό των Χμερ. Με μια ιστορική απόφαση, η άρνηση της γενοκτονίας θεωρείται πλέον έγκλημα με σοβαρές νομικές συνέπειες για όσους αμφισβητούν τα γεγονότα και αρνούνται την έκταση της θηριωδίας που διαδραματίστηκε στη χώρα τη δεκαετία του 1970.
Από το 1975 έως το 1979, η Καμπότζη βίωσε μια από τις πιο αιματηρές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας. Το καθεστώς των Ερυθρών Χμερ, υπό την ηγεσία του Πολ Ποτ, στόχο είχε να εφαρμόσει μια πολιτική εκκαθάρισης, αποσκοπώντας στη δημιουργία ενός «αγροτικού σοσιαλιστικού παραδείσου». Προσπάθησε να δημιουργήσει μια ακραία αγροτική κομμουνιστική κοινωνία, καταργώντας τις πόλεις, τις θρησκείες και τις αγορές. Την περίοδο εκείνη, άνθρωποι εκτοπίστηκαν και όσοι θεωρούνταν «αντεπαναστάτες», διανοούμενοι και μέλη της αντιπολίτευσης εκτελέσθηκαν ή υπέστησαν βασανιστήρια. Ο τρόμος του καθεστώτος καταγράφηκε στα γνωστά «Πεδία του Θανάτου» και στις φυλακές S-21, με χιλιάδες ανθρώπους να έχουν είτε βασανιστεί είτε εκτελεσθεί.
Εκτιμάται ότι περίπου 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι (δηλαδή το 21% του πληθυσμού της χώρας) έχασαν τη ζωή τους από βασανισμούς, εκτοπισμούς, εκτελέσεις, λιμούς και καταναγκαστικά έργα. Το μέγεθος της ανθρώπινης απώλειας χάραξε ανεξίτηλα το αποτύπωμά της στη Καμπότζη, γεγονός που κατέστησε επιτακτική την ανάγκη αναγνώρισης της γενοκτονίας. Ο πολιτικός και κοινωνικός εξαναγκασμός των πολιτών της Καμπότζης κατά τη διάρκεια της ηγεσίας των Ερυθρών Χμερ καθώς και οι θηριωδίες που διαπράχθηκαν, αναγνωρίσθηκαν τόσο από διεθνείς οργανισμούς, όσο και από δικαστήρια, όπως το Διεθνές Δικαστήριο και το Ειδικό Δικαστήριο για τη Καμπότζη (ECCC).
Το δικαστήριο, έπειτα από μια σειρά δικών που ξεκίνησαν το 2009, ανέδειξε ότι η κυβέρνηση των Κόκκινων Χμερ διέπραξε γενοκτονίες, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και σοβαρές παραβάσεις των Συμβάσεων της Γενεύης του 1949. Σοβαρές παραβιάσεις εντοπίστηκαν και με βάση τον ποινικό κώδικα της Καμπότζης, το διεθνές ανθρώπινο δίκαιο και τις ποικίλες διεθνείς συμβάσεις υπογεγραμμένες από τη Καμπότζη. Η νέα προσθήκη νόμου πραγματοποιήθηκε δύο μήνες μετά την επέτειο των 50 ετών από την ανάληψη της Καμπότζης από τους Khmer, τον Απριλίου του 1975, πέντε χρόνια μετά από τον Εμφύλιο Πόλεμο. Οι Ερυθροί Χμερ, υπό την ηγεσία του Πολ Ποτ, κατείχαν την εξουσία έως το 1979, όταν ανατράπηκαν και εκδιώχθηκαν από τις βιετναμέζικες δυνάμεις.
Η Καμπότζη το 2013 προώθησε έναν πανομοιότυπο νόμο κατά της άρνησης των εγκλημάτων των Κόκκινων Χμερ. Την ίδια περίπου περίοδο, ο Πρωθυπουργός Hun Sen ισχυρίστηκε ότι ένας εξαιρετικός βουλευτής της αντιπολίτευσης ανέφερε ότι ορισμένες αποδείξεις για τις βιαιότητες των Ερυθρών Χμερ ήταν κατασκευασμένες από το Βιετνάμ. Ο νόμος καθόρισε ποινή φυλάκισης από έξι μήνες έως δύο έτη και καταβολή χρηματικού προστίμου ύψους $1.000. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δήλωση του National Assembly, ο νόμος έχει σχεδιαστεί με τον κατάλληλο τρόπο προκειμένου να τιμωρεί ατομικά όσους δεν αναγνωρίζουν ή αρνούνται την αναγνώριση των εγκλημάτων που έχουν διαπραχθεί παράνομα από τους Ερυθρούς Χμερ.
Η απόφαση της κυβέρνησης της Καμπότζης να ποινικοποιήσει την άρνηση της γενοκτονίας, παρόλο που οι Ερυθροί Χμερ ανατράπηκαν το 1979 από τους Βιετναμέζους, κατέστησαν τις συζητήσεις αμφιλεγόμενες. Το Διεθνές Δικαστήριο της Καμπότζης, που ιδρύθηκε το 2006 σε συνεργασία με τον Ο.Η.Ε., έχει καταδικάσει έως και σήμερα λίγα ηγετικά στελέχη του καθεστώτος, ενώ πολλοί επιζώντες κρίνουν ότι δεν έχει αποδοθεί πλήρη δικαιοσύνη. Την ίδια στιγμή, ορισμένοι εξακολουθούν να αρνούνται τα γενόμενα, όπως οι επιζώντες που ανήκαν στους Ερυθρούς Χμερ, οι βετεράνοι καθώς και κάτοικοι της εποχή εκείνης, οι οποίοι αρνούνται οποιαδήποτε ευθύνη και ανάμειξη των Khmer για τις σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε εκτεταμένο βαθμό.
Το νέο νομοθετικό μέτρο επιδιώκει να αποτρέψει τη διαστρέβλωση των ιστορικών γεγονότων και να προστατέψει τη μνήμη των θυμάτων. Η νέα νομοθεσία επιθυμεί να θέσει ένα τέλος στον κύκλο των αρνητών που συνεχίζουν να υποβαθμίζουν τη σοβαρότητα της σφαγής του λαού από τους Χμερ. Η κυβέρνηση της Καμπότζης, με τη θέσπιση του νέου νόμου κατοχύρωσε ότι η ποινή θα ανέρχεται σε πέντε έτη φυλάκισης και στην καταβολή ποσού ύψους $2.500 και $125.000 για οποιανδήποτε αρνηθεί τις σχετικές θηριωδίες. Η νέα νομοθεσία στοχεύει στην αποτροπή οποιασδήποτε άλλης εγκληματικής ενέργειας είτε αναβίωσης της ίδια θηριωδίας, καθώς και να αποδώσει δικαιοσύνη σε όλα τα θύματα. Σύμφωνα με τη δημοσίευση της National Assembly, 115 μέλη ψήφισαν υπέρ του νόμου, καθώς επιθυμούσαν να διασφαλιστεί η απόδοση δικαιοσύνης, η δικαίωση των θυμάτων και των οικογενειών τους καθώς και η αποτροπή ανάλογων εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.
Η Κυβέρνηση της Καμπότζης, συνδυαστικά με την ποινικοποίηση της άρνησης της γενοκτονίας του Κόκκινου στρατού των Χμερ με φυλάκιση ή καταβολή προστίμου, εξακολουθεί να εκδικάζει υποθέσεις μελών του Κόκκινου στρατού των Χμερ. Η τελευταία απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου πριν τη διάλυσή του, έκρινε ένοχο για τη γενοκτονία, τον τελευταίο εν ζωή αξιωματούχο, Χιέου Σαμφάν καταδικάζοντάς τον σε ισόβια κάθειρξη.
Το ζήτημα της ιστορικής και εθνικής μνήμης και διατήρησης της ιστορικής αλήθειας σε μια σύγχρονη κοινωνία, αποτελεί ένα πολυσχιδές θέμα. Η νομοθεσία της Καμπότζης, περί ποινικοποίησης της άρνησης της γενοκτονίας από τους Χμερ, καθιστά σαφή τη πρόθεση της χώρας να προστατέψει έμπρακτα τη μνήμη και να εξασφαλίσει πώς η γενοκτονία δε θα ξεχαστεί. Σε μια χώρα που παλεύει ακόμη να επουλώσει τις πληγές της, η θεσμοθέτηση ανάλογων νόμων συμβάλλει στην αποτροπή της παραποίησης των γεγονότων. Η ποινικοποίηση της άρνησης της γενοκτονίας αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο εδραίωσης της δικαιοσύνης και της αποκατάστασης της ιστορικής αλήθειας στη Καμπότζη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Καμπότζη: Το «σκοτεινό» παρελθόν και η γενοκτονία από τους Χμερ, Euro News, διαθέσιμο εδώ
- Τραγικές λεπτομέρειες από τη γενοκτονία των Ερυθρών Χμερ, NewsBeast, διαθέσιμο εδώ
- Καμπότζη: Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη ο τελευταίος των «Κόκκινων Χμερ», διαθέσιμο εδώ
