Της Άννας Μαρίας Τσαρτσίδου,
Το ερώτημα του τίτλου είναι πολύ σαφές. Ερώτημα σχεδόν ρητορικής φύσεως. Τη σήμερον ημέρα, λοιπόν, πόσους αιώνιους φοιτητές χωράει αυτή η χώρα; Πολλούς. Πάρα πολλούς. Πιο συγκεκριμένα, για να μιλήσουμε με νούμερα, μιλάμε για ένα ποσοστό που αγγίζει το 48%. Σύμφωνα με έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) του 2023 στα ΑΕΙ της χώρας, φάνηκε ότι υπήρχαν 695.678 εγγεγραμμένοι φοιτητές από τους οποίους οι ενεργοί ήταν μόνο 361.888, δηλαδή ένα ποσοστό 52%. Τα ποσοστά μιλάνε από μόνα τους και τα αποτελέσματα είναι δυστυχώς, εντελώς απογοητευτικά.
Όπως φαίνεται το πρόβλημα υπάρχει και για την ακρίβεια, ίσως, να μην είναι μόνο ένα. Υπάρχουν προβλήματα. Γιατί 333.790 φοιτητές δεν ξύπνησαν στραβά μια μέρα κι αποφάσισαν να ξεπεράσουν το ανώτατο όριο των σπουδών τους. Κάτι τους οδήγησε σε αυτό, δεδομένου ότι το να παρατήσεις τη σχολή σου, δεν είναι κι η πιο εύκολη απόφαση. Ειδικά αν έχεις κοπιάσει πραγματικά για να μπεις σε αυτήν. Αλλά ακόμα και να μην έχεις κοπιάσει ιδιαίτερα για αυτή ή αν δεν ήταν η πρώτη σου επιλογή και βρέθηκες μέσα σε αυτή από καθαρή τύχη, ξέρεις τι διακυβεύεται. Συνήθως ─ και λέω συνήθως γιατί πάντα υπάρχουν εξαιρέσεις, οι φοιτητές που παρατάνε τη σχολή τους, έχουν πάρει αυτή την απόφαση συνειδητά.
Το ότι τα πανεπιστήμια έχουν μεγαλύτερο αριθμό εισακτέων από αυτόν που μπορούν με ομαλό τρόπο να απορροφήσουν, τόσα αυτά όσο κι η μετέπειτα αγορά εργασίας, είναι ένα από τα βασικότερα προβλήματα. Οι φοιτητές βλέπουν, ρωτάνε, ερευνούν και καταλαβαίνουν πολύ καλά, πότε ένας χώρος είναι κορεσμένος. Αντιλαμβάνονται κι ανησυχούν ότι η πλειονότητα των σχολών δε μπορεί να τους εξασφαλίσει ένα ασφαλές μέλλον αλλά αντίθετα θα παλεύουν συνεχώς με την ανασφάλεια και το άγχος. Κι αυτό είναι κάτι που δεν το αντέχουν όλοι. Ίσως για αυτό να καταθέτουν τα όπλα─ ή μάλλον και για αυτό.
Πολλοί από αυτούς τους φοιτητές ιδανικά δεν θα ήθελαν να καταθέσουν τα όπλα, το κάνουν όμως, γιατί ξέρουν πως διαφορετικά θα τους οδηγήσουν στο πάτο, στον επαγγελματικό πάτο. Αν δεν τους έχουν τραβήξει ήδη. Γιατί πολλοί φοιτητές δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να υποστηρίξουν τα φοιτητικά έξοδα. Κάτι η αύξηση των ενοικίων, κάτι η γενικότερη ακρίβεια στα εισιτήρια και τα έξοδα του νοικοκυριού πολλές φορές τους οδηγούν σε μονόδρομο, σε έναν μονόδρομο που αν δεν έχουν τη βοήθεια των γονιών τους, ακόμα κι αν δεν το θέλουν πρέπει να τα παρατήσουν κι απλά να ψάξουν για κάτι καλύτερο. Φοιτητές παρατάνε το πανεπιστήμιο γιατί δε μπορούν να ανταπεξέλθουν στα έξοδα ή γιατί σκέφτονται πως αν συνεχίσουν μετέπειτα στο μέλλον δε θα μπορούν να ανταπεξέλθουν στα έξοδα. Πόσο στενάχωρο το γεγονός, δεδομένου του αντίκτυπου που μπορεί να προκαλέσει στην κοινωνία.
Ένας ακόμα λόγος είναι πως πολλές από τις σχολές δεν τραβάνε το ενδιαφέρον των φοιτητών. Ίσως τελικά να μην είναι και τόσο ενδιαφέρουσες όσο φαινόντουσαν εξαρχής. Ίσως και να μην υπάρχει σωστή μεταλαμπάδευση της γνώσης από την πλευρά των εκπαιδευτικών. Ίσως στη πορεία κατάλαβαν ότι αυτό το οποίο σπουδάζουν δεν είναι αυτό που πραγματικά θέλουν. Ναι υπάρχουν κι αυτές οι πιθανότητες. Υπάρχουν φοιτητές που όντος δεν ενδιαφέρονται για το αντικείμενο. Ναι υπάρχουν και καθηγητές οι οποίοι δεν επικεντρώνονται στη μετάδοση της γνώσης και του πάθους της επιστήμης τους, αλλά επιλέγουν τις μακροσκελείς διαλέξεις χωρίς άμεση επαφή με τους σπουδαστές τους με αποτέλεσμα αρκετοί από αυτούς να βαριούνται. Συνήθως οι σχολές στα πρώτα έτη έχουν αρκετά εισαγωγικά μαθήματα με τα οποία οι σπουδαστές αισθάνονται αποπροσανατολισμένοι και μπερδεμένοι.
Αργότερα, στο τρίτο ή τέταρτο έτος αρχίζουν και καταλαβαίνουν πραγματικά το πόσο τους ενδιαφέρει το αντικείμενο γιατί τότε εντρυφούν πιο εξειδικευμένα, όταν δηλαδή γνωρίζουν όλες τις ειδικεύσεις του τομέα τους. Φυσικά, δεν έχουν όλοι αυτή την υπομονή, ούτε ρισκάρουν όλοι το ίδιο με το μέλλον τους. Έτσι γίνεται απόλυτα κατανοητό γιατί κάποιοι φοιτητές τα παρατάνε, καθώς ρισκάρουν να σπαταλήσουν 4-5 χρόνια σε μια σχολή που ίσως να μην τους γεμίζει. Και μετά αντίστοιχα να πρέπει να σπαταλήσουν άλλα τόσα χρόνια πάνω σε κάτι άλλο που να τους γεμίζει.
Τελικά, ποιος φταίει περισσότερο από όλους; Φταίνε οι αιώνιοι φοιτητές που παραμένουν αιώνιοι; Φταίνε οι πανεπιστημιακοί που δεν τραβάνε το ενδιαφέρον των φοιτητών; Φταίει η κοινωνία που δε στηρίζει τους νέους σε τίποτα; Φταίει ο κακός επαγγελματικός προσανατολισμός; Φταίνε όλα τα παραπάνω; Όποια και να είναι η αιτία που υπάρχουν τόσοι πολλοί αιώνιοι φοιτητές, το σίγουρο είναι πως πρέπει να πέσει παραπάνω φως σε αυτό το ζήτημα, γιατί διαφορετικά θα αρχίσει να δημιουργείται δυσαρμονία, αν συνεχίσουμε να κρύβουμε κι αυτό το πρόβλημα κάτω από το χαλί.
Δεν χρειάζεται το ποσοστό αιώνιων φοιτητών να ξεπεράσει το 50% και να φτάσουμε στο σημείο που οι αιώνιοι φοιτητές είναι παραπάνω από τους ενεργούς. Είναι επιτακτική ανάγκη να ληφθούν ουσιαστικά μέτρα αντιμετώπισης ─ τα οποία δεν θα τρομοκρατούν τους αιώνιους φοιτητές─ αλλά θα τους δίνουν ένα υγιές κίνητρο για αν συνεχίσουν αυτό που ξεκίνησαν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η δύσκολη εξίσωση της διαγραφής των «αιώνιων» φοιτητών – Τι προβλέπει ο νόμος, τι ζητούν οι πρυτάνεις, tanea.gr, διαθέσιμο εδώ
- Αιώνιοι φοιτητές το 48% των εγγεγραμμένων στα ελληνικά ΑΕΙ- Η άβολη αλήθεια πίσω από τους αριθμούς,in.gr, διαθέσιμο εδώ
