Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η Κίνα βαδίζει αμετάκλητα προς την τεχνολογική της εδραίωση ως υπερδύναμη, ανατρέποντας τις παγκόσμιες ισορροπίες με μια οικονομική στρατηγική που συνδυάζει την κεντρικά κατευθυνόμενη ανάπτυξη με την άγρια δυναμική της ελεύθερης αγοράς. Αν η βιομηχανική επανάσταση του 19ου αιώνα κατέστησε τη Βρετανία «το εργαστήριο του κόσμου» και η μεταπολεμική περίοδος εκτόξευσε τις Ηνωμένες Πολιτείες στην τεχνολογική κορυφή, τότε η Κίνα του 21ου αιώνα φιλοδοξεί να γίνει το απόλυτο κέντρο της καινοτομίας, της παραγωγής και του παγκόσμιου κεφαλαίου. Σε αυτή την αρένα, όπου η τεχνητή νοημοσύνη, η αυτοματοποίηση και η ψηφιοποίηση αναδεικνύονται στα νέα πεδία μάχης του οικονομικού ανταγωνισμού, το Πεκίνο επιδιώκει να χαράξει το μέλλον με το δικό του ανεξίτηλο αποτύπωμα.
Αναμφίβολα, η πολιτική του Xi Jinping εδράζεται σε μια πεποίθηση που συνοψίζεται στο δόγμα της αυτάρκειας: «Εκεί που υπάρχει αποκλεισμός, υπάρχει καινοτομία, εκεί που υπάρχει καταστολή, υπάρχει πρόοδος». Αυτή η δήλωση, που διατυπώθηκε από τον επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας, αντικατοπτρίζει το συλλογικό αφήγημα της χώρας, ότι κάθε εμπόδιο που τίθεται από τη Δύση, κάθε περιορισμός που επιχειρεί να στραγγαλίσει την τεχνολογική της πρόοδο, λειτουργεί τελικά ως καταλύτης για την εγχώρια καινοτομία.
Το παράδειγμα του προγράμματος Made in China 2025 είναι χαρακτηριστικό. Παρότι το Πεκίνο έχει πάψει να το προβάλλει ανοιχτά λόγω της σφοδρής διεθνούς αντίδρασης, ιδίως από την Ουάσιγκτον — τα δεδομένα μιλούν από μόνα τους: Το 86% των στόχων που είχαν τεθεί έχει επιτευχθεί. Η Κίνα δεν αρκέστηκε να ακολουθεί τις τεχνολογικές εξελίξεις, αλλά πλέον τις διαμορφώνει. Στην αεροδιαστημική, στη ρομποτική, στα ηλεκτρικά οχήματα και στις τηλεπικοινωνίες, η χώρα δεν είναι απλώς ανταγωνιστής, αλλά πρωτοπόρος.
Η επιτυχία αυτή δεν είναι τυχαία. Η κινεζική κυβέρνηση έχει εφαρμόσει ένα συνδυασμό άμεσων επιδοτήσεων, κρατικών επενδύσεων και φορολογικών ελαφρύνσεων σε στρατηγικούς τομείς, με σκοπό να δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο και αυτάρκες οικοσύστημα παραγωγής. Ειδικότερα, η εστίαση στην έξυπνη μεταποίηση έχει αποδώσει καρπούς: Σύμφωνα με στοιχεία της Grand View Research, η Κίνα θα κυριαρχήσει στην παγκόσμια αγορά έξυπνης μεταποίησης, με ετήσια αύξηση 18,2% μέχρι το 2030, ξεπερνώντας τις ΗΠΑ, οι οποίες αναμένεται να αναπτυχθούν με ρυθμό 13,6% ετησίως.
Η τεχνολογική αναγέννηση της χώρας συμβαδίζει με την επενδυτική της άνθηση. Οι διεθνείς αγορές, παρά τις γεωπολιτικές εντάσεις, στέλνουν ηχηρό μήνυμα εμπιστοσύνης. Το Χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ (Hang Seng) σημειώνει άνοδο άνω του 20% το 2025, ενώ ο τεχνολογικός δείκτης Hang Seng Tech έχει εκτοξευθεί κατά 35%, τη στιγμή που η Wall Street καταγράφει αρνητικές επιδόσεις. Οι κολοσσοί της Silicon Valley, οι επονομαζόμενοι Magnificent Seven, βλέπουν τη λάμψη τους να ξεθωριάζει, καθώς το κινεζικό Fab Four—Alibaba, Tencent, Xiaomi και Baidu—αναδεικνύονται σε ηγέτες της νέας οικονομίας.
Εμβληματικό παράδειγμα αυτής της αλλαγής αποτελεί η DeepSeek, η κινεζική εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης που έχει συνταράξει την παγκόσμια τεχνολογική κοινότητα.
Παρά τις επιτυχίες, η κινεζική οικονομία δεν είναι άτρωτη. Ο αποπληθωρισμός είναι μια διαρκής απειλή: Ο δείκτης τιμών καταναλωτή κατέγραψε πτώση 0,7% τον Φεβρουάριο του 2025, το μεγαλύτερο αρνητικό ποσοστό των τελευταίων 13 μηνών.
Η αβεβαιότητα γύρω από την αγορά ακινήτων συνεχίζει να βαραίνει την εγχώρια ζήτηση, ενώ το δημόσιο χρέος των τοπικών κυβερνήσεων περιορίζει τη δυνατότητα για νέα δημοσιονομικά κίνητρα. Όπως σημειώνει η Citi, παρά την αναβάθμιση των εκτιμήσεών της για την ανάπτυξη της Κίνας στο 4,7% για το 2025, η χώρα παραμένει κάτω από τον στόχο του 5% που έχει θέσει το Πεκίνο.
Και εδώ ακριβώς έγκειται το κεντρικό δίλημμα της κινεζικής ηγεσίας: Μπορεί η χώρα να διατηρήσει την τεχνολογική της πρωτοκαθεδρία χωρίς να θυσιάσει την κοινωνική της συνοχή;
Ο Xi Jinping έχει επιλέξει να επενδύσει πρωτίστως στην καινοτομία, αυξάνοντας τις δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη κατά 8,3% και τις στρατιωτικές δαπάνες κατά 7,2%. Ωστόσο, η αύξηση των κονδυλίων για κοινωνικές παροχές και υγειονομική περίθαλψη παραμένει πιο συγκρατημένη.
Η ιστορία, όμως, έχει δείξει ότι οι οικονομίες που παραμελούν τη ζήτηση στο εσωτερικό τους δυσκολεύονται να διατηρήσουν τη δυναμική τους σε βάθος χρόνου. Ο μεγάλος οικονομολόγος John Maynard Keynes είχε προειδοποιήσει: «Η μακροχρόνια ανάπτυξη εξαρτάται από την εμπιστοσύνη του καταναλωτή». Αν το Πεκίνο αποτύχει να αναθερμάνει την εγχώρια κατανάλωση, το τεχνολογικό του θαύμα μπορεί να αποδειχθεί μια γιγαντιαία φούσκα.
Το διακύβευμα είναι τεράστιο και ξεπερνά τα σύνορα της Κίνας. Αν η χώρα καταφέρει να συνδυάσει την καινοτομία με την εσωτερική σταθερότητα, θα μετατραπεί στον αδιαμφισβήτητο ηγέτη της νέας βιομηχανικής επανάστασης. Αν, όμως, η τεχνολογική της έκρηξη συνοδευτεί από εσωτερικές αναταράξεις, τότε το όνειρο του Xi Jinping για μια αυτάρκη, αδιαφιλονίκητη Κίνα μπορεί να αποδειχθεί η μεγαλύτερη οικονομική πρόκληση της εποχής μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China unveils big plan to fix its ailing economy and transform into a high-tech power, CNN, διαθέσιμο εδώ
- China will lead the world in smart manufacturing by 2030, report says, SCMP, διαθέσιμο εδώ
- Tech gains help China outperform US in stock market battle, El Pais, διαθέσιμο εδώ
- What Slowdown? Xi Says China Must Win the Global Tech Race., Τhe New York Times, διαθέσιμο εδώ
