Της Ευτυχίας Αντωνοπούλου,
Η παράσταση του Σάμιουελ Ντι Χάντερ, που o Ντάρεν Αρονόφσκι έφερε στους κινηματογράφους, χαρίζοντάς μας μία οσκαρική ερμηνεία από τον Μπρένταν Φρέιζερ, ήρθε για αυτή τη θεατρική σεζόν και στην Αθήνα. Συνεχόμενες sold-out παραστάσεις με μεγάλη απήχηση και επιτυχία στη θεατρική σκηνή Νέος Ακάδημος σε σκηνοθεσία του Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη.
«Η Φάλαινα». Ένα ευαίσθητο δράμα που πραγματεύεται τη ζωή ενός ανθρώπου εγκλωβισμένου σ’ ένα διαμέρισμα και βυθισμένου σε σκοτεινές σκέψεις, με τις οποίες είναι συμφιλιωμένος και από τις οποίες αρνείται να ξεφύγει. Μια ιστορία για την προσωπική σωτηρία και την ανάγκη του ατόμου για μία τελική λύτρωση, μία τελευταία ηλιαχτίδα φωτός πριν το σκοτάδι.
Ο Τσάρλι, λοιπόν, ένας παχύσαρκος αυτοκαταστροφικός καθηγητής, καθηλωμένος σε έναν καναπέ λόγω της επιβαρυμένης υγείας του, τόσο της σωματικής όσο και της ψυχικής βιώνει μία πραγματικότητα σκληρή και άχαρη. Τις τελευταίες δύσκολες μέρες της ζωής του αφιερώνει στην επανένωση με την κόρη του Έλι. Σε μία απόπειρα να βρει μια τελευταία πηγή φωτός, ο Τσάρλι με επιφυλακτικότητα και φόβο γνωρίζει από την αρχή την κόρη του, που έχει να δει απ’ όταν η οικογένειά τους διαλύθηκε εξαιτίας της σχέσης του με ένα Μορμόνο φοιτητή, τον έρωτα της ζωής του. Έρχεται αντιμέτωπος με οργή και μίσος που η 17χρονη δεν διστάζει να εκφράσει στους γύρω της, παρουσιάζοντας μία ασεβή και απροκάλυπτη ανεύθυνη εικόνα ενός προβληματικού έφηβου κοριτσιού. Στη συμπεριφορά αυτή της κόρης του ο Τσάρλι, παρόλ’ αυτά, αντιδρά με αγάπη, δίνοντας στο έργο μία αισιόδοξη νότα σχετικά με τη δυνατή σχέση πατέρα-κόρης. Αυτός είναι και ο κεντρικός σκελετός της παράστασης, η αναζωπύρωση μίας ανύπαρκτης σχέσης με την ελπίδα να νιώσει ο Τσάρλι πως, όπως χαρακτηριστικά λέει «έκανε κάτι σωστό στη ζωή του».
Η παράσταση ναι μεν αφοσιώνεται στη σχέση αυτή, παράλληλα όμως μας αποκαλύπτονται και πολλά για το παρελθόν του Τσάρλι, που μας δίνουν απαντήσεις και μας αιτιολογούν τη σημερινή αδύναμη θέση του. Η παρουσία ενός νεαρού Μορμόνου ιεραπόστολου έρχεται να ταράξει τον πρωταγωνιστή, κάνοντάς τον να ανατρέξει σε μνήμες που τον οδήγησαν στην κατάρρευση και την αυτοκαταστροφή, μία ιδιαίτερα σημαντική πτυχή του έργου που άπτεται ζητημάτων συγχώρεσης και σωτηρίας. Ένας Μορμόνος που αναζητώντας και εκείνος την προσωπική λύτρωση πασχίζει να δώσει μία τελευταία χείρα βοηθείας στον αβοήθητο και αποφασισμένο Τσάρλι.
Η προσέγγιση της σκηνοθεσίας δεν ήταν από τα στοιχεία της παράστασης που με ενθουσίασαν. Βεβαίως μας μεταφέρει ένα ευρύτερο αίσθημα απόγνωσης και προβληματισμού μέσω των στατικών σκηνών στο καλοστημένο σκηνικό, όμως το στήσιμο των διαλόγων και οι περιορισμένες εναλλαγές απέπνεε μία αμηχανία αντί για φυσικότητα. Επιπλέον, η χρήση του προβολέα και της αφήγησης σε κάποιες στιγμές της παράστασης, προσωπικά, με απομάκρυνε από τη σκέψη και τον εσωτερικό κόσμο του πρωταγωνιστή, ενώ στόχευε στο αντίθετο. Οι ερμηνείες, ωστόσο, αναπλήρωσαν το κενό αυτό που διαπίστωσα στη σκηνοθεσία με τον Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη να πετυχαίνει να αποδώσει τον πολύπλευρο χαρακτήρα του Τσάρλι απ’ όλες του τις πτυχές. Ευαισθησία, φόβος, λύπη, αισιοδοξία, ανακούφιση, συμπόνοια και όλα αυτά τα συναισθήματα συσσωρευμένα σ’ ένα πρόσωπο. Αντίστοιχα, ικανοποιητικές και οι ερμηνείες των υπόλοιπων συντελεστών με την Ασημένια Βουλιώτη, ως Έλι, να πετυχαίνει να μεταδώσει τον εκνευρισμό και την έντασή της σε σημείο που ο θεατής εν τέλει αγανακτεί μαζί της. Γιώργος Μπένος, Ευσταθία Τσαπαρέλη και Τζωρτίνα Παλαιοθόδωρου συνυπάρχουν με τρόπο αρμονικό, ενσαρκώνοντας χαρακτήρες καίριους για την εξέλιξη του έργου και τη νύξη κρίσιμων ζητημάτων. Αξίζει να σημειωθεί και η μουσική σύνθεση του Θοδωρή Οικονόμου που από κοινού με το σκηνικό και τις ερμηνείες αποδίδει επιτυχώς τις εντάσεις και τα πάθη των χαρακτήρων.
Η μεταμόρφωση του Πυγμαλίωνα για τον ρόλο του Τσάρλι πέρα από ψυχική προετοιμασία απαιτούσε και εξωτερική μεταμφίεση, καθιστώντας κύριο στοιχείο του έργου, την παχυσαρκία που όμως εν τέλει πιστεύω ότι αποτελεί ένα στοιχείο συμπληρωματικό και όχι κεντρικό σημείο του έργου. Η παράσταση αυτή καθ’ αυτή έχει να πει πολλά περισσότερα. Είναι γεγονός ότι δεν περιορίζεται σε ζητήματα ψυχικής υγείας και κατάθλιψης. Μέσα από τη ζωή του καθηλωμένου Τσάρλι μεταδίδονται μηνύματα περί κοινωνικής και ατομικής αποδοχής, θίγονται ζητήματα περί Μορμονισμού και σωτηρίας, θέματα που απασχολούν την κοινωνία και ευαισθητοποιούν τον θεατή, κάνοντάς τον να συμπάσχει με τον πρωταγωνιστή και να βιώνει τον πόνο και την αδυναμία του.
Ένα έργο που σίγουρα θα σε αγγίξει. Έφυγα προβληματισμένη και σημαδεμένη από τα όσα είδα να εκτυλίσσονται μπροστά μου. Ένιωσα την απόγνωση της Έλι και τη θλίψη του Τσάρλι. Ένιωσα άβολα, γέλασα όμως και λίγο. «Η Φάλαινα» είναι μία πολύ καλή προσπάθεια να επηρεάσει βαθιά τον κάθε θεατή, κάνοντάς τον να αναρωτηθεί για τις δικές του σχέσεις και συνήθειες και ίσως να αναθεωρήσει το παρελθόν. Η μεγάλη επιτυχία όμως του έργου, λόγω του συναισθηματικού φορτίου που «κουβαλάει», έγκειται στην ανθρώπινη ενσυναίσθηση και τη δύναμη της σύνδεσης με κάποιον ξένο, κάποιον που θα υπάρξει για λίγο στη δική σου ζωή, λέγοντας την ιστορία του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
