Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Η εμφάνιση του Αδόλφου Χίτλερ στην κεντρική πολιτική σκηνή της Γερμανίας και η ανάπτυξη της ναζιστικής ιδεολογίας έφεραν κοσμοϊστορικές αλλαγές όχι μόνο για τη χώρα τους, αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη. Το ναζιστικό καθεστώς επιχείρησε να επεκταθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερους φορείς της καθημερινότητας. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα, όπου οι ναζιστές επεκτάθηκαν σε διάφορους κλάδους, όπως την ιατρική, πραγματοποιώντας ανήκουστα πειράματα για να αποδείξουν τις αρρωστημένες θεωρίες τους. Από τον τομέα «εξάπλωσής» τους δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει και ο χώρος της τέχνης που αποτέλεσε και ένα από τα καλύτερα μέσα για την προπαγάνδα του καθεστώτος.
Έτσι, κατά την περίοδο άνθησης του ναζιστικού καθεστώτος παράχθηκαν πολλά έργα τέχνης είτε για να προπαγανδίζουν τους σκοπούς τους είτε για να κοσμήσουν κτήρια και εγκαταστάσεις τους. Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα λεγόμενα «άλογα του Χίτλερ», δύο πελώρια χάλκινα αγαλμάτινα άλογα έργο του γλύπτη Γιόζεφ Θόρακ —ενός από τους αγαπημένους καλλιτέχνες του φύρερ—, που είχαν τοποθετηθεί έξω από την Καγκελαρία του Γ΄ Ράιχ. Λίγο πριν, όμως, από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου και τους βομβαρδισμούς του Βερολίνου εξαφανίστηκαν μαζί με άλλα έργα τέχνης. Την εξαφάνιση και τις προσπάθειες ανεύρεσής τους περιγράφει με τον πλέον γλαφυρό τρόπο το έργο του Arthur Brand Τα άλογα του Χίτλερ —σε μετάφραση του Στέφανου Καβαλλιεράκη— που κυκλοφορεί στην Ελλάδα φέτος για πρώτη φορά από τις Εκδόσεις Οξύ.
Ο συγγραφέας του βιβλίου είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για να περιγράψει την υπόθεση της έρευνας, καθώς είναι αυτός που την διεξήγαγε, μπαίνοντας στον υπόκοσμο των ναζί. Ο Ολλανδός, λοιπόν, Arthur Brand είναι ερευνητής και ιστορικός της τέχνης, που αναζητά χαμένα έργα τέχνης, έχοντας στο ενεργητικό του ανακαλύψεις έργων του Νταλί, Πικάσο, Βαν Γκογκ και άλλων σημαντικών προσώπων, φέρνοντας στο φως πάνω από 200 χαμένα αντικείμενα.
Έτσι, το βιβλίο ξετυλίγει το νήμα αυτής της συγκλονιστικής υπόθεσης του art trafficking με ένα σχεδόν μυθιστορηματικό τρόπο, ξεκινώντας από την πρώτη στιγμή που ο Brand αντίκρισε μια έγχρωμη φωτογραφία, η οποία απεικόνιζε τα άλογα, μαρτυρώντας με αυτόν τον τρόπο πως ούτε είχαν χαθεί ούτε είχαν καταστραφεί κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών του Βερολίνου, δημιουργώντας του την ανάγκη να λύσει κι αυτή την περίπλοκη υπόθεση. Για να κάνει, όμως, κατανοητή στον αναγνώστη την ιστορία τους, ο συγγραφέας πηγαίνει και πίσω στο χρόνο την αφήγησή του και παραθέτει τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκαν τα χάλκινα άλογα, όταν ο Χίτλερ έδωσε τα χρήματα για την κατασκευή τους από τα κρατικά ταμεία του Γ΄ Ράιχ.
Παρακάτω στις σελίδες του έργου, ο Arthur Brand διηγείται τον τρόπο, με τον οποίο άρχισε τη δύσκολη και επικίνδυνη έρευνά του, μπαίνοντας σε κύκλους που διακινούσαν έργα τέχνης, συναντώντας πρόσωπα της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου, ερχόμενος αντιμέτωπος με δολοπλοκίες και παγίδες, ψάχνοντας να βρει την άκρη πίσω από παράνομες συναλλαγές και μαύρο χρήμα μέχρι να φτάσει στην πολυπόθητη ανεύρεση των αλόγων, που έγινε πρωτοσέλιδο στα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά πρακτορεία του κόσμου διασώζοντας ένας μέρος της σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς της Γερμανίας.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως ο ρέων τρόπος της αφήγησης, σου κρατάει το ενδιαφέρον αμείωτο και σε κάνει να θέλεις να μπεις όλο και περισσότερο στην υπόθεση —που θα μπορούσε κάλλιστα να γίνει και ταινία.
