Της Σταυρούλας Κυριάκου,
Τι είναι η αθηροσκλήρωση;
Η αθηροσκλήρωση αποτελεί μία χρόνια φλεγμονώδη ασθένεια, η οποία ενοχοποιείται ως υποκείμενη αιτία για το 50% των θανάτων στον δυτικό κόσμο. Οφείλεται στην εκτεταμένη συσσωμάτωση λιπωδών ενώσεων με αποτέλεσμα τη δημιουργία αθηρωματικών πλακών. Οι ενώσεις αυτές είναι γνωστές ως «κακή» χοληστερόλη, αφού μεταφέρονται ως σύμπλοκο με λιποπρωτεΐνες χαμηλής πυκνότητας (LDL, Low-Density Lipoproteins). Με την πάροδο του χρόνου, η διόγκωση των αθηρωματικών πλακών στενεύει σημαντικά τη διάμετρο των αρτηριών, γεγονός που οδηγεί τόσο στην εμφάνιση καρδιακών εμφραγμάτων όσο και ισχαιμικών καρδιακών επεισοδίων, επικίνδυνων για τη ζωή.
Πώς η χοληστερόλη επιδρά στην ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών;
Στην πραγματικότητα, ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης δεν είναι τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, (TC, Total Cholesterol) αλλά το ποσό της χοληστερόλης που περιέχεται σε ορισμένες πρωτεΐνες στο πλάσμα.
Επειδή η χοληστερόλη είναι αδιάλυτη στο υδατικό διάλυμα του αίματος, πρέπει να συνδεθεί με ειδικές πρωτεΐνες-φορείς στο πλάσμα ώστε να σχηματίσει λιποπρωτεϊνικά σύμπλοκα. Επομένως, με βάση την αναλογία πρωτεϊνών-λιπιδίων υπάρχουν 3 κύριες τάξεις λιποπρωτεϊνών:
- λιποπρωτεΐνες υψηλής πυκνότητας (HDL, High-Density Lipoproteins),
- λιποπρωτεΐνες χαμηλής πυκνότητας (LDL, Low-Density Lipoproteins),
- λιποπρωτεΐνες πολύ χαμηλής πυκνότητας (VLDL, Very-Low-Density Lipoproteins).
Η χοληστερόλη που μεταφέρεται στα κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων των ενδοθηλιακών κυττάρων των αγγείων, σχηματίζει σύμπλοκα με LDL. Η αντίδραση αυτή επάγει την οξείδωση της LDL, η οποία με τη σειρά της πυροδοτεί φλεγμονώδη αντίδραση στο εσωτερικό των αρτηριών που οδηγεί στον σχηματισμό των αθηρωματικών πλακών.
Η χοληστερόλη που μεταφέρεται με τα σύμπλοκα HDL, γνωστή και ως «καλή» χοληστερόλη, αφού απομακρύνεται από τα κύτταρα, μεταφέρεται στο ήπαρ όπου εν μέρει αποβάλλεται από τον οργανισμό. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί πως έχει αντιφλεγμονώδη και αντιθρομβωτική δράση, σταθεροποιεί τις αθηρωματικές πλάκες εμποδίζοντας έτσι τη ρήξη τους.
Επομένως, ο κίνδυνος εμφάνισης αθηροσκλήρωσης αυξάνεται με την αύξηση των επιπέδων της LDL ενώ είναι αντιστρόφως ανάλογος της συγκέντρωσης της HDL στο αίμα.
Με ποιους τρόπους μπορεί να θεραπευθεί η υπερχοληστερολαιμία;
Τα επίπεδα χοληστερόλης εξαρτώνται κυρίως από τον τρόπο ζωής του ατόμου. Υπάρχουν κάποιες συνήθειες που έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της LDL χοληστερόλης και οι οποίες περιλαμβάνουν:
- Κατανάλωση κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων
- Ελάχιστη ή και καθόλου σωματική άσκηση
- Κάπνισμα
Εάν η υπερχοληστερολαιμία οφείλεται σε κάποια από τις προαναφερθείσες αιτίες, τότε ονομάζεται επίκτητη, ενώ αν οφείλεται σε γονιδιακή μετάλλαξη ονομάζεται οικογενής. Σήμερα, με την ταχύτατη εξέλιξη της τεχνολογίας και των επιστημών, εάν το άτομο διαγνωσθεί εγκαίρως με οικογενή υπερχοληστερολαιμία, με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή μπορεί να επιτευχθεί η μακροβιότητα έχοντας μία αξιόλογη καθημερινότητα. Οι ασθενείς που πάσχουν από επίκτητη υπερχοληστερολαιμία πρέπει να προσέχουν τη διατροφή τους και να καταναλώνουν μόνο τα απαραίτητα λιπαρά οξέα, αποφεύγοντας τροφές που δεν περιέχουν βιταμίνες και ιχνοστοιχεία όπως πατατάκια, burgers, donuts κ.α. Επίσης, οφείλουν να εντάξουν στο πρόγραμμά τους τη φυσική δραστηριότητα (τρέξιμο, περπάτημα, ποδήλατο) όπως και να διακόψουν το κάπνισμα.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου εκτός από τη χοληστερόλη
Αποτελεί γεγονός πλέον πως η αθηροσκλήρωση είναι μία ασθένεια πολυπαραγοντικής αιτιολογίας. Η «σύγχρονη» ζωή του ανθρώπου τον καθιστά ευάλωτο σε κινδύνους που ενέχουν, χωρίς όμως ο ίδιος να το αντιλαμβάνεται και χωρίς να καταβάλει καμία προσπάθεια για να αλλάξει τον τρόπο ζωής του. Μερικοί παράγοντες που ευθύνονται, επίσης, για την εμφάνιση της αθηροσκλήρωσης είναι:
- το κάπνισμα
- η ηλικία (άνδρες άνω των 45 ετών και γυναίκες άνω των 55 ετών)
- το αρσενικό φύλο
- ο σακχαρώδης διαβήτης
- η υπέρταση
- το οικογενειακό ιστορικό
Αξίζει να σημειωθεί πως πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα σχετίζουν τον κίνδυνο ανάπτυξης αθηροσκλήρωσης με λοιμώδεις παράγοντες. Αναφέρονται ως κύριοι «ένοχοι» το Chlamydia pneumoniae που προκαλεί λοιμώξεις του αναπνευστικού, ο ιός του επιχείλιου έρπητα και βακτήρια που προκαλούν ουλίτιδα. Εάν τεκμηριωθεί αυτή η συσχέτιση μεταξύ λοιμώξεων και αθηροσκλήρωσης, θα υπάρχει η δυνατότητα να προστεθούν, αιτιολογημένα, αντιβιοτικά στην λίστα θεραπευτικής αγωγής για την πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ
- Atherosclerosis, National Library of Medicine, διαθέσιμο εδώ
- Αρτηριακές Παθήσεις-Αθηροσκλήρωση, Athens Laser Center, Γεώργιος Ρόκας, διαθέσιμο εδώ
- Εισαγωγή στη Φυσιολογία του Ανθρώπου, 6η Έκδοση, Lauralee Sherwood, West Virginia University, 2013
