Του Αντώνη Πετρόπουλου,
«Εγώ δεν ασχολούμαι με την πολιτική» είναι μία φράση την οποία ακούμε συχνά και έχει μία διττή μορφή. Αφενός, δείχνει την αποστροφή των ανθρώπων προς την πολιτική — όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας και η καθεμία. Ταυτόχρονα, όμως, αποκαλύπτει την άγνοια για το πώς οι απλές, καθημερινές επιλογές μας είναι βαθιά πολιτικές.
Αγοράζουμε ρούχα δίχως να αναρωτιόμαστε ποιοι τα έφτιαξαν και υπό ποιες (ίσως απάνθρωπες) συνθήκες. Επιλέγουμε τις ταινίες που θα παρακολουθήσουμε, τα τραγούδια που θα ακούσουμε, τις ειδήσεις που θα διαβάσουμε, το αν θα φάμε κρέας. Είναι προτιμήσεις που γίνονται πολιτικές πράξεις. Ακόμα κι αν δε το συνειδητοποιούμε, κάθε μας απόφαση έχει κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις.
Η πολιτική δεν περιορίζεται στη Βουλή, στις εκλογές και στις τηλεοπτικές αντιπαραθέσεις. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η διάχυτη πεποίθηση ότι η πολιτική είναι ένα ξένο «σώμα» από την καθημερινότητά μας. Κάτι «μεγάλο» και αποστασιοποιημένο, το οποίο απλώς παρακολουθούμε αμέτοχοι και απαθείς. Στην πραγματικότητα, αυτή η αδιαφορία είναι μια πολιτική στάση από μόνη της. Έτσι, διαμορφώνουμε την πολιτική κάθε μέρα, έστω και ασυνείδητα.
Ό,τι αντικρίζουμε στην καθημερινότητά μας δεν είναι συμπτώσεις ή τυχαία γεγονότα. Είναι αποτελέσματα κοινωνικών και πολιτικών αποφάσεων. Τα σκουπίδια στους δρόμους, οι μεταφορές, οι δημόσιες δομές που καταρρέουν, η ακρίβεια και όσα κατατρύχουν τις ζωές μας. Διατηρούμε την αίσθηση ότι βρισκόμαστε εκτός των πολιτικών εξελίξεων, πως δεν μπορούμε να μεταβάλουμε τις συνθήκες, παρά μόνο με την ψήφο μας. Εγκλωβιζόμαστε σε μία ουδέτερη στάση που οδηγεί στη διεύρυνση των ανισοτήτων, των άδικων πολιτικών που επιβάλλονται και στην παγίωση της άποψης ότι η πολιτική είναι ένα προνόμιο των λίγων και όχι το δικαίωμα όλων.
Οι μικρές και αόρατες πολιτικές επιλογές μας εκτείνονται από τον καταναλωτισμό έως τις διαπροσωπικές σχέσεις, τον τρόπο χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τη γλώσσα που χρησιμοποιούμε. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ο τρόπος που μιλάμε. Η χρήση των λέξεων διαμορφώνει τις αντιλήψεις μας, τα στερεότυπα και ενισχύει ή καταρρίπτει κοινωνικές ιεραρχίες.
Πόσα «αθώα» σχόλια χρησιμοποιούμε στις συνδιαλλαγές μας με τους ανθρώπους έστω και σε επίπεδο αστεϊσμού, αλλά περνάνε απαρατήρητα; Σχόλια τα οποία δεν περιγράφουν απλώς μία κατάσταση, αλλά αναπαράγουν στερεότυπα και παρωχημένες αντιλήψεις. Σε συζητήσεις με το οικογενειακό και κατ’ επέκταση στενό περίγυρο, αναπαράγονται αφηγήματα τα οποία δεν είναι ουδέτερα. Το πώς επιλέγουμε να συμμετέχουμε, είναι μία πολιτική θέση!
Καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής μας συνείδησης διαδραματίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και εξίσου η ψηφιακή κουλτούρα στο διαδίκτυο. Ασφαλώς, εμείς επιλέγουμε πώς θα ερμηνεύσουμε την παρουσίαση κάποιας είδησης, αν διαθέτουμε την ευθυκρισία να διακρίνουμε όλες τις πτυχές. Και σαφώς αν υιοθετούμε παθητική στάση θεωρώντας πως η οπτική μας και η δράση μας δεν έχουν σημασία.
Η αποστασιοποίηση δε σημαίνει απουσία πολιτικής θέσης, αλλά αντίθετα επιβεβαιώνει με έμμεσο τρόπο το κοινότοπο «όλα είναι πολιτική». Η συνειδητή πολιτικοποίηση δεν ταυτίζεται με την κομματική ταυτότητα. Αφορά στην αναγνώριση των επιλογών μας και των αντίκτυπων που αυτές έχουν. Όταν αντιλαμβανόμαστε πως κάθε πράξη έχει σημασία γινόμαστε πιο συνειδητοί. Οι ηθικές πρακτικές μας, τα στερεότυπα στο λόγο μας, η ενεργή συμμετοχή στην κοινότητά μας.
Συνεπώς. η πολιτική δεν συμβαίνει κάπου «έξω». Οι συμμετέχοντες δεν είναι κάποιοι λίγοι και εμείς παρακολουθούμε ως θεατές. Κάθε μας επιλογή συνθέτει ένα αποτύπωμα. Δεν είναι ότι δεν ασχολούμαστε με την πολιτική, είναι πώς επιλέγουμε να το κάνουμε.
