Του Κωνσταντίνου Μεσσαριτάκη,
Η νευροκαρδιογενής συγκοπή, γνωστή και ως συναισθηματική συγκοπή ή αγγειοπαρασυμπαθητική συγκοπή, είναι μια από τις πιο συχνές αιτίες λιποθυμίας. Η λιποθυμία αναφέρεται ως «συγκοπή» στην ιατρική ορολογία και αφορά την αιφνίδια παροδική απώλεια συνείδησης. Η νευροκαρδιογενής συγκοπή συμβαίνει όταν ένα συγκεκριμένο ερέθισμα προκαλέσει δυσλειτουργία στο τμήμα του νευρικού συστήματος που ρυθμίζει τον καρδιακό ρυθμό και τα επίπεδα αρτηριακής πίεσης, γνωστό στην ιατρική ορολογία ως «αυτόνομο νευρικό σύστημα». Η πτώση της αρτηριακής πίεσης και η επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού περιορίζει την παροχή αίματος στον εγκέφαλο και προκαλεί λιποθυμία.
Συμπτώματα
Μια συγκοπή μπορεί να συνοδεύεται από τα ακόλουθα:
- ζάλη
- αίσθημα αστάθειας ή αδυναμίας κατά ην όρθια στάση
- ναυτία
- αίσθημα υπνηλίας και χασμουρητό
- κρύος ιδρώτας
- ωχρή εμφάνιση στο δέρμα
- μείωση/αλλαγές της όρασης
- πονοκέφαλος
Η επαναφορά από ένα επεισόδιο νευροκαρδιογενούς συγκοπής συνήθως συμβαίνει μέσα σε λιγότερο από ένα λεπτό. Η επαναφορά σε όρθια στάση σε μικρό χρονικό διάστημα αυξάνει το ρίσκο μιας δεύτερης λιποθυμίας.
Αιτίες
Τα ερεθίσματα της νευροκαρδιογενούς συγκοπής περιλαμβάνουν:
- παρατεταμένη ορθοστασία
- υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος
- θέα αίματος
- αιμοληψία
- φόβος
- άγχος
- αφυδάτωση
- έλλειψη ύπνου
- πείνα
- μετάβαση από οριζόντια σε όρθια θέση
- έντονες κράμπες κατά την εμμηνόρροια
Σε ορισμένες περιπτώσεις η νευροκαρδιογενής συγκοπή μπορεί να προκληθεί και από:
- μη ελεγχόμενο διαβήτη
- ορισμένα φάρμακα
- παθήσεις που επηρεάζουν το νευρικό σύστημα
Διάγνωση
Οι εξετάσεις για διάγνωση συγκοπής περιλαμβάνουν καρδιολογική εξέταση, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης σε ύπτια και όρθια θέση, διενέργεια ηλεκτροκαρδιογραφήματος και υπερηχοκαρδιογραφήματος. Σε ασθενείς άνω των 40 ετών με συγκοπτικό επεισόδιο, διενεργείται από τον γιατρό και μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου και τοποθετείται 24ώρο ή 48ώρο Holter ρυθμού. Η διάγνωση νευροκαρδιογενούς συγκοπής απαιτεί και δοκιμασία ανάκλισης. Στην περίπτωση υποκείμενης βραδυαρρυθμίας ή ταχυαρρυθμίας πραγματοποιείται ηλεκτροφυσιολογική μελέτη. Τέλος, η συνεχής παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού με εμφυτεύσιμο Holter (ILR) συστήνεται σε ασθενείς με αρρυθμικής αιτίας συγκοπή, συχνά ως τελευταίο βήμα στον διαγνωστικό αλγόριθμο.
Θεραπεία
Η νευροκαρδιογενής συγκοπή γενικά δεν απαιτεί κάποια θεραπεία, καθώς είναι μια αβλαβής προσωρινή δυσλειτουργία στο αυτόνομο νευρικό σύστημα. Σε περίπτωση που το κρίνει απαραίτητο, ο γιατρός μπορεί να συστήσει τις ακόλουθες επιλογές θεραπείας:
- Ενδύματα στήριξης ή κάλτσες συμπίεσης για τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος.
- Αλλαγές στη διατροφή: να τρώτε μικρά, συχνά γεύματα με περισσότερο αλάτι (νάτριο), να πίνετε περισσότερα υγρά, να αυξάνετε την ποσότητα καλίου στη διατροφή σας και να αποφεύγετε την καφεΐνη και το αλκοόλ.
- Προσοχή στην ορθοστασία.
- Ανύψωση της θέσης της κεφαλής κατά τον ύπνο.
- Αποφυγή ή αλλαγή των ερεθισμάτων που προκαλούν επεισόδιο συγκοπής.
- Λήψη φαρμάκων Midodrine ή Fludrocortisone ή αλλαγές σε φάρμακα που ήδη παίρνετε.
Ο γιατρός ενδέχεται να συστήσει μερικές ιατρικές εξετάσεις για να αποκλείσει τις πιο σοβαρές αιτίες λιποθυμίας, όπως οι καρδιακές διαταραχές, και να παράσχει μια σωστή διάγνωση για περαιτέρω θεραπεία, εφόσον είναι απαραίτητο. Σε περίπτωση διάγνωσης καρδιακών προβλημάτων, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει και τα εξής:
- Εκπαίδευση βιοανάδρασης για τον έλεγχο ενός γρήγορου καρδιακού παλμού.
- Λήψη θεραπείας για δομική καρδιακή νόσο.
- Λήψη βηματοδότη για να διατηρείται ο καρδιακός σας ρυθμός κανονικός (μόνο για ορισμένες ιατρικές καταστάσεις).
- Λήψη εμφυτεύσιμου απινιδωτή καρδιομετατροπής (ICD). Αυτή η συσκευή παρακολουθεί συνεχώς τον καρδιακό ρυθμό και διορθώνει έναν γρήγορο, μη φυσιολογικό ρυθμό (μόνο για ορισμένες ιατρικές καταστάσεις).
Πρόληψη
Εάν αισθάνεστε ότι πρόκειται να λιποθυμήσετε, θα πρέπει να καθίσετε ή να ξαπλώσετε. Η μετάβαση σε ξαπλωτή ή καθιστή θέση προστατεύει το σώμα και κυρίως την κεφαλή από τραυματισμό κατά την πτώση. Ωστόσο, εάν αισθάνεστε αργή έναρξη των συμπτωμάτων, μπορείτε να δοκιμάσετε την παρακάτω άσκηση προς αποτροπή ή καθυστέρηση μιας λιποθυμίας.
Η άσκηση ονομάζεται «ελιγμός ισομετρικής αντιπίεσης». Όταν εμφανίσετε συμπτώματα προσυγκοπίας, θα πρέπει να:
- κρατάτε τα χέρια σας ενωμένα και να τα απομακρύνετε ελαφρά
- σφίξετε τα δόντια
- τεντώσετε τους γλουτούς, τους τετρακέφαλους και τις γάμπες σας
- σταυρώσετε τα πόδια
Είναι μια αποτελεσματική στρατηγική για τη σταθεροποίηση της αρτηριακής πίεσης, πιέζοντας το αίμα από τα πόδια σας πίσω στην καρδιά σας.
Εάν δείτε κάποιον να λιποθυμάει, ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα:
- Ελέγξτε για να βεβαιωθείτε ότι αναπνέουν.
- Φροντίστε να ξαπλώσουν ή να καθίσουν με το κεφάλι ανάμεσα στα γόνατά τους για τουλάχιστον 10 έως 15 λεπτά.
- Προσφέρετε στο άτομο κρύο νερό.
Δεν πρέπει να αφήσετε τον φόβο και το άγχος γύρω από τη λιποθυμία να εμποδίσει την εκπλήρωση αυτού που θέλετε να κάνετε. Όσες περισσότερες φορές μπορείτε να το καταπολεμήσετε και να το κατακτήσετε λαμβάνοντας προληπτικές στρατηγικές, τόσο περισσότερο θα μπορείτε να αντιμετωπίζετε στρεσογόνες καταστάσεις και να συνεχίζετε την καθημερινότητά σας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Syncope, Cleveland Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Συγκοπή, Όμιλος Ιατρικού Αθηνών, διαθέσιμο εδώ
- Νευροκαρδιογενής συγκοπή, Humanitas Research Hospital, διαθέσιμο εδώ
- Situational syncope: why do we faint under stress?, Dr Boon Lim, διαθέσιμο εδώ
