Της Φωτεινής Παπανικολάου,
Η αρχή της φορολογικής ισότητας αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα του δημοκρατικού πολιτεύματος, διασφαλίζοντας την ίση κατανομή των φορολογικών βαρών μεταξύ των πολιτών για μια όσο το δυνατόν πιο δίκαιη απόδοση. Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ελληνικού Συντάγματος όλοι οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου και υποχρεούνται να συνεισφέρουν στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους.
Η αρχή αυτή επιβάλλει την ομοιόμορφη φορολογική μεταχείριση των ατόμων που βρίσκονται σε παρόμοιες οικονομικές συνθήκες (οριζόντια φορολογική ισότητα) και τη διαφορετική μεταχείριση εκείνων που βρίσκονται σε διαφορετικές οικονομικές συνθήκες (κάθετη φορολογική ισότητα). Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι συνταγματικά αποδεκτή ούτε η άνιση μεταχείριση όμοιων περιπτώσεων ούτε η ίση μεταχείριση ανόμοιων.
Η φορολογική ισότητα συνδέεται στενά με την αρχή της φοροδοτικής ικανότητας, η οποία ορίζει ότι κάθε πολίτης πρέπει να συμβάλλει στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες. Αυτό συνεπάγεται ότι τα φορολογικά βάρη πρέπει να κατανέμονται δίκαια, λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική κατάσταση κάθε φορολογούμενου, ώστε να αποφεύγονται αδικαιολόγητες διακρίσεις ή υπέρμετρες επιβαρύνσεις στους πολίτες.
Η αρχή της φορολογικής ισότητας δεν επιτρέπει την εισαγωγή χαριστικών μέτρων ή προνομίων που δεν συνδέονται με αντικειμενικά κριτήρια. Ο νομοθέτης δεσμεύεται να μην εισάγει αδικαιολόγητες εξαιρέσεις ή διακρίσεις κατά τη ρύθμιση ουσιωδώς όμοιων καταστάσεων ή κατηγοριών προσώπων, εκτός εάν αυτές επιβάλλονται από λόγους γενικότερου ή δημοσίου συμφέροντος, η συνδρομή των οποίων υπόκειται στον έλεγχο των δικαστηρίων.
Στην ελληνική έννομη τάξη, η αρχή της φορολογικής ισότητας κατοχυρώνεται στο άρθρο 4 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους. Αυτό σημαίνει ότι η φορολογική νομοθεσία πρέπει να εφαρμόζεται με τρόπο που να διασφαλίζει την ίση μεταχείριση των πολιτών, αποφεύγοντας αδικαιολόγητες διακρίσεις ή προνομιακές μεταχειρίσεις.
Κρίσιμο είναι, επίσης, το γεγονός ότι η φορολογική νομοθεσία πρέπει να ερμηνεύεται και να εφαρμόζεται με τρόπο που να διασφαλίζει την ίση κατανομή των φορολογικών βαρών. Τα δικαστήρια εξετάζουν τη συνταγματικότητα των φορολογικών διατάξεων, διασφαλίζοντας ότι αυτές δεν παραβιάζουν την αρχή της ισότητας και ότι οι φορολογούμενοι αντιμετωπίζονται δίκαια και ισότιμα.
Συνοψίζοντας, η αρχή της φορολογικής ισότητας αποτελεί θεμελιώδη λίθο του δημοκρατικού πολιτεύματος, διασφαλίζοντας την ίση κατανομή των φορολογικών βαρών και την αποφυγή αδικαιολόγητων διακρίσεων. Η πιστή εφαρμογή της είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της εμπιστοσύνης των πολιτών προς το κράτος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
-
Φινοκαλιώτης Κωνσταντίνος, Φορολογικό Δίκαιο, 6η Έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2020
