Της Ευτυχίας Αντωνοπούλου,
Τον γνώρισα και εγώ σε μικρή ηλικία, όταν άκουσα το “Blowin’ in the wind” για πρώτη φορά στη δευτέρα δημοτικού. Μία απλή μελωδία που στα αυτιά μας τότε ηχούσε ίσως «παλιακή», όμως το τραγούδι μας μαγνήτισε από το πρώτο κιόλας άκουσμα. Μπορεί τότε να μην αντιλαμβανόμασταν τη μεγάλη του αξία και την πραγματική του σημασία, όμως μετά από συζήτηση, ο στίχος «η απάντηση βρίσκεται στον άνεμο» με προβλημάτισε, με ανακούφισε και με στιγμάτισε.
Όσο μεγάλωνα γνώρισα τον Ντίλαν καλύτερα και η τελευταία βιογραφική ταινία του Τζέιμς Μάνγκολντ, “A complete unknown”, ήταν μία ακόμα ευκαιρία να εκτιμήσω τον μεγάλο αυτό καλλιτέχνη.
Ένας, παρά τη θέλησή του, σταρ που ξεχώρισε από την αρχή της καριέρας του και έγινε σύμβολο ανθρωπισμού και κοινωνικής δικαιοσύνης. Με όπλο τη μουσική του, μίλησε για ισότητα και δικαιώματα, τραγούδησε για την ειρήνη. Όντας μέρος της folk και της country μουσικής σκηνής, αρχικά, υπηρέτησε το αμερικανικό κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και έγινε πρεσβευτής του μουσικού αυτού είδους. Με τραγούδια που έγιναν ύμνοι, μίλησε για αλλαγή και επανάσταση, έννοιες επίκαιρες 60 χρόνια μετά. Για την αλλαγή αυτή που ο Ντίλαν έβλεπε και για την οποία τραγουδούσε, παλεύουμε και σήμερα, να δούμε την κοινωνία να γίνεται πιο συμπεριληπτική και δεκτική, πιο προσβάσιμη και προοδευτική.
Τα τέσσερα πρώτα χρόνια της καριέρας του πραγματεύεται η ταινία του Μάνγκολντ, αφιερώνοντας μεγάλο τμήμα της ταινίας στη μουσική εξέλιξη του Ντίλαν και την επιθυμία του να εξερευνήσει νέα είδη, να φτιάξει κάτι εναλλακτικό, κάτι δικό του. Με τα χρόνια, ο Ντίλαν κατάφερε να δώσει ένα προσωπικό στοιχείο και να διαφοροποιηθεί από τους υπόλοιπους folk καλλιτέχνες.
Ο ίδιος φαίνεται να ήταν μεγάλος λάτρης της country και της folk μουσικής. Παρόλα αυτά, ως δημιουργός, στιχουργός, συνθέτης και ερμηνευτής επιθυμούσε να δοκιμαστεί σε κάτι διαφορετικό και καινούργιο, να εξελιχθεί και να ωριμάσει. Γι’ αυτό και μπήκε στα μονοπάτια της ροκ με το “Highway 61 Revisited”, το πρώτο αμιγώς ροκ άλμπουμ του Ντίλαν. Ένα πρωτοποριακό άλμπουμ με ηλεκτρικές ενορχηστρώσεις σε όλα του τα κομμάτια, με μία εξαίρεση. Οι ποιητικοί στίχοι του και οι αργές μελωδίες, βασισμένες στη μπλουζ, καθιστούν το άλμπουμ ιδιαίτερα συναισθηματικό. Τραγούδια με μία πρωτοφανή για την εποχή βαναυσότητα, που πιθανά απευθύνονται στον ίδιο τον Ντίλαν, με στίχους που μαρτυρούν τον κορεσμό στην παράδοση και τη δίψα των νέων για μία πολιτισμική αναγέννηση.
Χαρακτηριστικά το τραγούδι “Like a Rolling Stone”, το πρώτο τραγούδι του άλμπουμ, που εμπεριέχει και τον στίχο “a complete unknown”, κατέστησε τον Ντίλαν, μεταξύ άλλων και ροκ τραγουδιστή και μουσικοσυνθέτη. Σε συνέντευξή του, το 1966, είπε ότι πριν τη συγγραφή του κομματιού αυτού είχε «στερέψει» και το τραγούδι αυτό άλλαξε τα πάντα για εκείνον. Η συμμετοχή του στο Φεστιβάλ του Νιούπορτ το ’65, όπου παρουσιάστηκε για πρώτη φορά με ηλεκτρική μπάντα στη σκηνή και τραγούδησε μεταξύ άλλων και το τραγούδι αυτό, ήταν επεισοδιακή. Αποδοκιμάστηκε από το κοινό και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τους οπαδούς της παραδοσιακής folk μουσικής. Οι αντιδράσεις αυτές, βέβαια, γρήγορα αντικαταστάθηκαν από επευφημίες.
Αυτή είναι και η τελευταία σκηνή της ταινίας. Η αλήθεια είναι ότι ο Ντίλαν είναι πολλά περισσότερα από τα πρώτα αυτά χρόνια του. Μπορεί οι πρώτες του επιτυχίες να τον σημάδεψαν και να τον καθιέρωσαν στη μουσική σκηνή, όμως η μετέπειτα πορεία του αποδείχθηκε εξίσου σημαίνουσα. Η παρουσία του όλα αυτά τα χρόνια είναι αισθητή, όχι μόνο από τα διασημότερα τραγούδια του, αλλά και με νέες κυκλοφορίες και συχνές συναυλίες. Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι το Νόμπελ λογοτεχνίας, το οποίο του απονεμήθηκε το 2016, που ήταν το πρώτο που δόθηκε σε μουσικό και τον τοποθετεί για ακόμα μια φορά στην κορυφή.
Από μία φυσαρμόνικα και μία ακουστική κιθάρα σε ακριβά στούντιο και μεγάλες σκηνές, ο Ντίλαν δεν σταμάτησε ποτέ να αναζητά την αλλαγή. Μία επαναστατική φιγούρα με σημαντικό αντίκτυπο στη μουσική, τον κόσμο και με τραγούδια τόσο διαχρονικά, που είναι σίγουρο ότι θα ηχούν για πάντα. «Οι καιροί αλλάζουν» και θα αλλάζουν, όμως πάντα υπάρχουν κάποιες σταθερές που θα δίνουν βαθιές ρίζες και ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Μια τέτοια σταθερά είναι και ο Μπομπ Ντίλαν, ένας κοινωνικά ευαισθητοποιημένος καλλιτέχνης με όραμα και μουσικό ταλέντο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Bob Dylan, bobdylan.com, διαθέσιμο εδώ
- Bob Dylan, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Don’t look back: after decades of apathy, A Complete Unknown has turned me into a Dylan nut, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ
