Του Νίκου Λυκομήτρου,
Ο Αλφρέδο Στρέσνερ ήταν ένας Παραγουανός πολιτικός, ο οποίος αποτέλεσε τον ηγέτη αυτής της μικρής λατινοαμερικάνικης χώρας από το 1954 έως το 1989, όταν και ανετράπη σε πραξικόπημα από δικούς του συνεργάτες. Το 1932, εγγράφηκε σε στρατιωτική ακαδημία και σταδιακά ανέβηκε στη στρατιωτική ιεραρχία, φτάνοντας τη θέση του στρατηγού δεκαεννέα χρόνια αργότερα.
Το 1954, έκανε πραξικόπημα ανατρέποντας τον Φεδερίκο Τσάβες, σκοτώνοντας κατά τη διάρκεια του, τον υπουργό Αγροτικής Πολιτικής, που ήταν υπεύθυνος για την αναδιανομή της γης στους φτωχούς. Όπως και οι προηγούμενες κυβερνήσεις της Παραγουάης, ο ίδιος άνηκε στο κόμμα Κολοράντο, ένα δεξιό συντηρητικό κόμμα και ακολούθησε μια πολιτική, η οποία ευνοούσε σε μεγάλο βαθμό τα συμφέροντα της αστικής τάξης της χώρας.
Η προεδρική θητεία του Στρέσνερ διήρκεσε 35 χρόνια, έως τον Φεβρουάριο του 1989, όταν εξορίστηκε στη Βραζιλία μετά από πραξικόπημα άλλου στρατηγού. Αυτό ήταν μια μεγάλη αλλαγή για μια χώρα που είχε δει νωρίτερα πολλές βραχύβιες κυβερνήσεις να εναλλάσσονται στην εξουσία για χρόνια. Ο Στρέσνερ έχτισε κάποιες υποδομές, σχολεία και νοσοκομεία, αλλά συνέχισε να ευνοεί σε μεγάλο βαθμό τη ντόπια μπουρζουαζία. Από το 1954, όταν ανέλαβε την εξουσία, νομιμοποίησε τη διακυβέρνησή του με αμφιλεγόμενης αξιοπιστίας εκλογές. Οι Αμερικανοί διπλωμάτες είχαν σημαντική επιρροή στην πολιτική της χώρας, καθώς επιθυμούσαν μεταξύ άλλων να προωθήσουν συντηρητικές κυβερνήσεις ως ανάχωμα σε προοδευτικές πολιτικές λόγω του Ψυχρού Πολέμου.
Για να μπορεί να προβαίνει στη σύλληψη και καταπίεση όσων θεωρούσε εχθρούς του, ο Στρέσνερ έθεσε την Παραγουάη ουσιαστικά σε μόνιμο καθεστώς πολιορκίας, που διήρκεσε σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της εξουσίας του. Για παράδειγμα, οι «αγροτικές μεταρρυθμίσεις» του στην πραγματικότητα αποτελούσαν την παράδοση μεγάλων εκτάσεων γης στα ανατολικά της χώρας σε πλούσιους επιχειρηματίες, οι οποίοι ήταν προσκείμενοι φιλικά στο κόμμα Κολοράντο και τη Βραζιλία. Υπήρχαν και κάποιοι φτωχότεροι άνθρωποι που έλαβαν εκτάσεις γης από το κράτος, αλλά σχεδόν όλοι τους ήταν υποστηρικτές του κόμματός του. Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οκτώ εκατομμύρια εκτάρια γης δόθηκαν από τον Στρέσνερ σε συγγενείς και φιλικά προσκείμενους επιχειρηματίες, ενώ ακόμη αγόρασαν και τίτλους κατοχής γης από φτωχούς αγρότες σε γελοίες τιμές, επιδεινώνοντας το πρόβλημα των άκληρων αγροτών.
Η διακυβέρνησή του ήταν συνδεδεμένη με το κόμμα Κολοράντο και το στρατό, και αυτά τα τρία όργανα μετείχαν στη διακυβέρνηση. Το σύστημα εκπαίδευσης της χώρας ήταν σφιχτά ελεγχόμενο και συντηρητικό, κάτι που βοηθά στην εξήγηση των αιτιών της απομόνωσης της χώρας από τον κόσμο. Το καθεστώς Στρέσνερ εφάρμοζε βασανιστήρια και αυθαίρετες κρατήσεις ενάντια σε αντιφρονούντες, αριστερούς και μη. Σημαντικά κεφάλαια από τον κρατικό προϋπολογισμό κατευθύνονταν στη χρηματοδότηση της μυστικής αστυνομίας. Υπήρχαν στρατόπεδα συγκέντρωσης στα οποία φυλακίζονταν αντίπαλοι του καθεστώτος, ενώ για την αστική, φιλοαμερικανική κυβέρνηση της χώρας, οι κομμουνιστές και οι άνθρωποι αριστερών πολιτικών ιδεολογιών θεωρούνταν ως ο μεγαλύτερος κίνδυνος, καθώς η κυβέρνηση υπηρετούσε τα συμφέροντα των Αμερικανών και σε μεγάλο βαθμό των γαιοκτημόνων και της ανώτερης τάξης.
Αυτή είναι βασική αιτία για την έλλειψη κοινωνικών κινημάτων στη χώρα. Επίσης, ο Στρέσνερ ήταν ο κύριος κυβερνήτης της χώρας, καθώς κατάφερνε να έχει υπό τον έλεγχό του τόσο το κόμμα, όσο και το στρατό. Το κόμμα καθόριζε τους υποψηφίους σε όλες τις εκλογές της χώρας, από τις βουλευτικές ως τις τοπικές. Αυτή η πρακτική ενθάρρυνε τη δημιουργία ενός πελατειακού συστήματος. Επιπλέον, επί καθεστώτος Στρέσνερ υπάρχουν ενδείξεις ότι ο στρατός εμπλεκόταν στο λαθρεμπόριο τσιγάρων και αργότερα ναρκωτικών και όπλων, κάτι το οποίο γινόταν ανεκτό από το κόμμα.
Η διαφθορά στην Παραγουάη του Στρέσνερ έφτανε σε πολύ υψηλά επίπεδα, ενώ η ελευθερία του τύπου ήταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα και η αντιπολίτευση ήταν μηδαμινή, καθώς ο ίδιος άφησε να εμφανιστεί μόνο μια διακοσμητική αντιπολίτευση και αυτό μόνο λόγω διεθνών πιέσεων. Οι εκλογές που διεξήχθησαν στην Παραγουάη ήταν νοθευμένες και στη δεκαετία του 1970, αφαίρεσε το όριο θητειών στο προεδρικό αξίωμα. Όλες οι εκλογές της Παραγουάης του Στρέσνερ ήταν νοθευμένες, όπως δείχνουν τα υψηλά ποσοστά, σχεδόν πάντα άνω του 80%.
Επί θητείας του κατασκευάστηκε το φράγμα Ιταϊπού στα σύνορα με τη Βραζιλία, παρέχοντας μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας στις δύο χώρες. Παρότι η κατασκευή του διήρκεσε από το 1973 έως το 1982, έφερε σημαντική οικονομική ανάπτυξη στη χώρα, καθώς πολλοί άνθρωποι εργάστηκαν στην κατασκευή του. Οι όροι της συμφωνίας των δύο χωρών για την κατασκευή του φράγματος, οι οποίοι ευνοούσαν απίστευτα τη Βραζιλία εις βάρος της Παραγουάης, επικρίνονται ακόμη και σήμερα από τους Παραγουανούς, ενώ η μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων Βραζιλιάνων μεταναστών μετά το 1970, που επιθυμούσαν να εκμεταλλευτούν τις φθηνότερες καλλιεργούμενες εκτάσεις και το χαμηλότερο κόστος ζωής στη χώρα, προκάλεσε κοινωνικές εντάσεις. Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του φράγματος το 1982, αυτός ο ρυθμός ανάπτυξης σταμάτησε και πολλοί, μη επιθυμώντας να συνεχίσουν να δουλεύουν σε πολύ μικρές εκτάσεις γης για ένα μικρό εισόδημα, άρχισαν να εγκαταλείπουν τη χώρα, ενώ οι πιέσεις για μεταρρυθμίσεις αυξήθηκαν.
Στην χώρα των 6,2 εκατομμυρίων ανθρώπων, μόλις 12 χιλιάδες άνθρωποι έχουν υπό την κατοχή τους το 90% της καλλιεργήσιμης γης της χώρας. Μετέπειτα, η κυβέρνηση του Λούγο δεν έκανε τίποτα για αυτό, αφού δεν είχε πλειοψηφία στη βουλή. Ο Στρέσνερ κατά την διάρκεια της εξουσίας του στήριξε τις αντικομμουνιστικές πολιτικές που εφάρμοσαν οι ομόλογοι του στις γειτονικές χώρες και εφάρμοσε παρόμοιες πολιτικές. Σημαντικά ποσά πήγαιναν για την συντήρηση των παραστρατιωτικών ομάδων που στήριζαν την εξουσία του. Η Παραγουάη ήταν μια χώρα που στήριζε ανοιχτά ακροδεξιές πολιτικές, καθώς σημαντικοί αξιωματικοί των ναζί, αργεντίνοι στρατιωτικοί και οπλοφόροι ιεραπόστολοι έβρισκαν καταφύγιο εκεί. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση συμμετείχε στις προσπάθειες εκδίωξης των γηγενών Ατσέ από την γη τους για λογαριασμό Βραζιλιάνων επενδυτών που αγόραζαν μαζικά γη στα ανατολικά της χώρας.
Ακόμη και σήμερα, η κυβέρνηση της χώρας, η οποία συνεχίζει να μονοπωλείται από το κόμμα Κολοράντο, με εξαίρεση μια τετραετία, όπου ο Φερνάντο Λούγο ανέλαβε την εξουσία, συνεχίζει να αποδίδει τιμές στον Στρέσνερ και να υποτιμά σε πολύ μεγάλο βαθμό τα εγκλήματα, τις φυλακίσεις και τις δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων του.
Η κληρονομιά του Στρέσνερ δεν έχει συζητηθεί στην Παραγουάη και τα αρνητικά κομμάτια, όπως η καταστολή, συχνά αποφεύγονται. Παράλληλα, αυτό που δημιούργησε ο Στρέσνερ, επιβίωσε της πτώσης του και αποτελεί βασικό αίτιο της σημαντικής λαϊκής υποστήριξης σημαντικού μέρους των Παραγουανών στο κόμμα Κολοράντο, το οποίο συνεχίζει να κερδίζει τις εκλογές παρά τη διαφθορά των πολιτικών του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Alfredo Stroessner, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Alfredo Stroessner: revisiting the general, opendemocracy.net, διαθέσιμο εδώ
- Stroessner, Paraguay’s Enduring Dictator, Dies, nytimes.com, διαθέσιμο εδώ
- The legacy of the Stroessner regime in Paraguay, researchgate.net, διαθέσιμο εδώ
