Της Άννας Μαρίας Γερακάρη,
Η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμφίβολα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την ερμηνευτική θεώρηση και την ουσιαστική εφαρμογή των ευρωπαϊκών νομικών διατάξεων, συνεισφέροντας κατά αυτόν τον τρόπο μείζονα στη διαφάνεια και εναρμόνιση στο σύνολο του ενωσιακού νομικού πλαισίου. Ειδικότερα, η εμβληματική υπόθεση Αποστολίδη κατά Orams (C-420/07) κατέδειξε θεμελιώδη ζητήματα διεθνούς δικαιοδοσίας, αναγνώρισης εγκυρότητας και εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων εντός του ενωσιακού συστήματος, επηρεάζοντας καθοριστικά τη νομική θεώρηση του Κυπριακού προβλήματος. Η προειρημένη υπόθεση καταδεικνύει με έμφαση τον βαθμό όπου οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί έχουν τη δυνατότητα να υπερισχύσουν των εγχώριων πολιτικών διαφωνιών, επικυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο την εναρμόνιση της ευρωπαϊκής έννομης τάξης.
Πριν από την τουρκική εισβολή του 1974 ο Μελέτιος Αποστολίδης, ένας Κύπριος πολίτης, είχε στην κατοχή του μια ξεχωριστή ιδιοκτησία στην κατεχόμενη Λάπηθο της επαρχίας Κερύνειας, καθώς και συμπληρωματικά περιουσιακά στοιχεία. Εντός του έτους 2002 η κυριότητα του προαναφερθέντος ακινήτου μεταβιβάστηκε στην κατοχή των Orams, πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου, έπειτα από μια διαδικασία που είχε λάβει επίσημη επικύρωση από τις αρχές του μη αναγνωρισμένου κρατικού μορφώματος της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου». Κατόπιν αίτησης του κ. Αποστολίδη το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας εξέδωσε ετυμηγορία υπέρ του, επιτάσσοντας την ολική κατεδάφιση των παρανόμως ανεγερθέντων κατασκευών και την πλήρη επαναφορά της ιδιοκτησίας στον εκάστοτε δικαιούχο. Η συγκεκριμένη απόφαση κατέστη αυτομάτως εκτελεστή στο Ηνωμένο Βασίλειο βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) 44/2001, εγείροντας έτσι ουσιώδη νομικά ζητήματα σε σχέση με την οικουμενική δικαιοδοσία και την αλληλεπίδραση μεταξύ του δικαίου της Ένωσης και των διεθνών συνθηκών.
Η εγκυρότητα της ένστασης εδράζεται στην πιστή εφαρμογή του Κανονισμού 44/2001. Η προαναφερθείσα διαφορά επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο σε περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται εντός γεωγραφικών περιοχών, στις οποίες δεν έχει εφαρμογή το κοινοτικό κεκτημένο, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο 10 της Συνθήκης Προσχώρησης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπρόσθετα, πραγματοποιήθηκε ενδελεχής εξέταση τόσο της διεθνούς δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου της Επαρχίας Λευκωσίας όσο και της ενδεχόμενης αντίθεσης της εκτέλεσης της απόφασης με τη δημόσια τάξη του Ηνωμένου Βασιλείου, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες επίδοσης των εγγράφων της αγωγής στους Orams.
Το Δικαστήριο της ΕΕ διακήρυξε κατηγορηματικά την οικουμενική ισχύ του Κανονισμού 44/2001, λαμβάνοντας υπόψη ότι η εν λόγω απόφαση είχε εκδοθεί από δικαστήριο κράτους μέλους, παρά το γεγονός ότι η αναστολή της κοινοτικής νομοθεσίας επέφερε αξιοσημείωτες επιπτώσεις στην εγχώρια εφαρμογή της στην Κύπρο, χωρίς, ωστόσο, να επηρεάζει τη δικαιοδοσία των κυπριακών δικαστηρίων να εκδίδουν αποφάσεις. Επιπλέον, διαπίστωσε ότι το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας ασκούσε καθολική διεθνή δικαιοδοσία επί πάσης διαφοράς εγειρόμενης για ακίνητη ιδιοκτησία εντός των ορίων της κυπριακής επικράτειας. Η επικύρωση της εν λόγω απόφασης απεδείχθη ότι συμμορφώνεται πλήρως προς την κρατούσα δημόσια τάξη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εξαιτίας αυτού, δεν έγινε καμία παραβίαση εδραιωμένης αρχής απονομής δικαιοσύνης.
Η υπόθεση Αποστολίδη κατά Orams επέφερε σαρωτικές συνέπειες στο status quo της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καθιέρωσε τη θεμελιώδη αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης και εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων σε ολόκληρη την επικράτεια της Ένωσης, καταδεικνύοντας έτσι την απαρέγκλιτη εφαρμογή των διαταγών των κρατών μελών, δίχως καμία υπόδειξη πολιτικών ή γεωγραφικών ιδιομορφιών. Επιπρόσθετα, άπαντα τα διεθνούς ενδιαφέροντος ζητήματα, άγοντα εις αμφισβητούμενα εδάφη, χρήζουν αδιαμφισβήτητης θεμελίωσης νομικού προηγουμένου, υποστηρίζοντας εμφατικά την επέκταση της κυριαρχίας και της εννόμου τάξεως της Κυπριακής Δημοκρατίας επί παντός εδάφους της νήσου, αδιακρίτως του επιπέδου άσκησης εξουσίας στην κάθε περιοχή.
Επιπλέον, η προαναφερθείσα υπόθεση ανέδειξε την αδήριτη ανάγκη για τη διασφάλιση ενός απολύτως εναρμονισμένου και συμπαγούς νομικού πλαισίου, προκειμένου να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, υπερβαίνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις πιθανές πολιτικές αποκλίσεις των διαφόρων κρατών μελών. Η ερμηνευτική οδός που χαράχθηκε από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης επισφράγισε την αδιαμφισβήτητη υπεροχή του ευρωπαϊκού δικαίου έναντι των εκάστοτε εθνικών πρακτικών, εγκαθιδρύοντας ένα απαραβίαστο σύστημα διασφάλισης των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων στο σύνολο της Ένωσης. Η εν λόγω απόφαση δεν περιορίζεται στην Κυπριακή Δημοκρατία. Επιπροσθέτως, συνεισφέρει τα μέγιστα στην εδραίωση του κράτους δικαίου και της δικαιοκρατικής συνάφειας στο εσωτερικό της Ένωσης, διαμορφώνοντας ουσιωδώς την στάση της ΕΕ έναντι παρόμοιων αμφισβητήσεων.
Η υπόθεση Αποστολίδη εναντίον Orams συνιστά ένα από τα πλέον εμβληματικά παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο το ευρωπαϊκό δίκαιο μπορεί να υπερκεράσει τις εσωτερικές πολιτικές διαφωνίες, διασφαλίζοντας έτσι την απρόσκοπτη καθώς και την ουσιαστική απονομή της δικαιοσύνης σε όλη την ΕΕ. Η προειρημένη δικαστική απόφαση παγιώνει εις έπακρον την προαναφερθείσα νομολογία, η οποία προορίζεται να επιτελέσει ένα θεμελιώδη και καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα διευθέτηση του συνόλου των υποθέσεων που συνδέονται με εδαφικές αμφισβητήσεις, την περιφρούρηση της κυριαρχίας και την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου σε γεωπολιτικά ευμετάβλητες περιοχές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Γνωμοδότηση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση (C-420/07) “Αποστολίδη κατά Orams”, curia.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση (C-420/07) “Αποστολίδη κατά Orams”, curia.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
