Του Βάιου Φιλιούση,
Το οικολογικό κίνημα και τα πράσινα κόμματα ανά τον κόσμο έχουν μεγάλη ιστορία, και οι απαρχές τους μας πάνε αρκετά πίσω. Η οικολογία, ως σύγχρονο πολιτικό κίνημα, δε θέτει ως στόχο της μόνο την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και τον ριζοσπαστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Το κίνημα αυτό έχει ρίζες στην δεκαετία του 1960. Η δεκαετία του ‘60 ήταν η δεκαετία των κοινωνικών επαναστάσεων και εξεγέρσεων. Ο λόγος φυσικά για το αντιπυρηνικό, το φεμινιστικό, το οικολογικό και το αντιρατσιστικό κίνημα. Όλα αυτά τα κινήματα ουσιαστικά «βρήκαν σπίτι» στα πράσινα κόμματα. Τα πρώτα πράσινα κόμματα που δημιουργήθηκαν ήταν στην Νέα Ζηλανδία το 1972 και στην Μεγάλη Βρετανία το 1973, ενώ το 1980, το αντίστοιχο κόμμα στην Γερμανία ήταν το πρώτο της οικογένειας των πρασίνων που κέρδισε μία κοινοβουλευτική θέση.
Σήμερα, τα πράσινα κόμματα παίζουν σημαντικό πολιτικό ρόλο σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, και είναι συχνοί παράγοντες σε διάφορους κυβερνητικούς συνασπισμούς. Επικεντρώνονται στην επίλυση των σύγχρονων περιβαλλοντικών προβλημάτων, στην κοινωνική δικαιοσύνη, και συνήθως έχουν θέσεις που σχετίζονται με την αναδιανομή του πλούτου. Βέβαια, το τελευταίο δεν ισχύει για όλα τα πράσινα κόμματα, καθώς έχουν υπάρξει ανά χώρες πράσινοι σχηματισμοί με δεξιά πολιτική και οικονομική ατζέντα, όπως οι Πράσινοι Φιλελεύθεροι (Grünliberale Partei) στην Ελβετία.
Η πρώτη περιβαλλοντική κινητοποίηση στην Ελλάδα ήταν η κινητοποίηση των πολιτών ενάντια στην κατασκευή αεροδρομίου στα Μέγαρα, το 1973. Η πρώτη ενοποιημένη προσπάθεια ενός πράσινου πολιτικού σχηματισμού έγινε το 1989, με την ίδρυση του κόμματος Οικολόγοι Εναλλακτικοί. Οι Οικολόγοι Εναλλακτικοί κατάφεραν να εισέλθουν στο κοινοβούλιο το 1989 και το 1990 με ποσοστά 0,58% και 0,77% αντίστοιχα. Το 2009, οι Οικολόγοι Πράσινοι κατάφεραν να εκλέξουν έναν ευρωβουλευτή, τον Μιχάλη Τρεμόπουλο και να κερδίσουν ένα ποσοστό της τάξης του 3,49%. Ποτέ όμως, στην πολιτική ιστορία της νεότερης Ελλάδας δεν κατάφερε ένα πράσινο κόμμα που εισήλθε στην βουλή, να συμμετέχει ή να σχηματίσει κυβέρνηση. Ποιος είναι όμως, ο λόγος που συμβαίνει αυτό;
Στις περισσότερες δυτικές χώρες, τα πράσινα κόμματα προέκυψαν ως αντίδραση στα προβλήματα και στις επιπτώσεις της βιομηχανοποίησης στο περιβάλλον. Η Ελλάδα είναι μία χώρα που ποτέ δεν βάσιζε την οικονομία της στην βιομηχανική παραγωγή, αλλά περισσότερο στον αγροτικό και τουριστικό τομέα. Επομένως, τα λίγα εργοστάσια στην Ελλάδα, ποτέ δεν αποτέλεσαν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, κάτι που απομάκρυνε τον κόσμο από το οικολογικό κίνημα, καθώς δεν επηρεαζόταν άμεσα από τις επιπτώσεις της βιομηχανοποίησης. Αντίθετα, πάντα για τον ελληνικό λαό, το κύριο πρόβλημά του, και αυτό από το οποίο επηρεαζόταν πιο άμεσα, ήταν οι αλλεπάλληλες οικονομικές κρίσεις και οι επιπτώσεις του στην ζωή του. Οπότε ο μέσος Έλληνας στρεφόταν σε κόμματα που είχαν ως κύριο θέμα στην πολιτική τους ατζέντα την επίλυση τέτοιων προβλημάτων.
Κατά τη μεταπολίτευση, η πολιτική κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑ.ΣΟ.Κ δεν άφησε χώρο για την άνθιση ενός ισχυρού πράσινου κόμματος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι οικολογικοί σχηματισμοί να απορροφούνται εν όψει εκλογών από μεγαλύτερα αριστερά κόμματα. Ταυτόχρονα, η πολυδιάσπαση του πράσινου κινήματος στην χώρα μας δε βοήθησε στην ανάδειξη ενός ισχυρού και ενιαίου «πράσινου πόλου».
Στις εκλογές του 2015, οι Οικολόγοι Πράσινοι συμμετείχαν στο ψηφοδέλτιο του ΣΥ.ΡΙΖ.Α, και κατά την διακυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α-ΑΝ.ΕΛ, ο Ιωάννης Τσιρώνης διετέλεσε αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, και αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η αποτυχία του να παρεμποδίσει την εξόρυξη υδρογονανθράκων στα Ιόνια νησιά προκάλεσε αντιδράσεις και πλήγωσε την εμπιστοσύνη των φίλων των πράσινων πολιτικών στο κίνημα.
Έρευνα που διεξήχθη στην Ε.Ε. δείχνει πως τα οικολογικά προβλήματα βρίσκονται μέσα στα δύο μεγαλύτερα προβλήματα για ένα μεγάλο ποσοστό των ευρωπαίων πολιτών. Το ποσοστό αυτό άγγιζε το 16% το 2019 και το 14% το 2022. Ταυτόχρονα, οι έρευνες αποδεικνύουν πως οι περιβαλλοντικές ανησυχίες των πολιτών δεν καλύπτονται από τα κόμματα. Βέβαια, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να επηρεάζει τους Έλληνες ψηφοφόρους, έτσι ώστε να ψηφίσουν κινήματα με οικολογική ατζέντα.
Εν κατακλείδι, ίσως οι σημερινές συνθήκες φαντάζουν ιδανικές για την ανάδειξη ενός ισχυρού πράσινου κόμματος στην χώρα μας για μία σειρά λόγων. Πρώτον, ο δικομματισμός έχει φτάσει στο τέλος του και υπάρχει πολυδιάσπαση στη Βουλή. Δεύτερον, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επηρεάζουν άμεσα την Ελλάδα (φωτιές, πλημμύρες και πρωτοφανή καιρικά φαινόμενα). Τέλος, η γενικότερη πολιτική αστάθεια στον κόσμο, έχει αναδείξει τα πράσινα κόμματα σε σημαντικούς πολιτικούς σταθεροποιητές, συμμετέχοντας σε κυβερνήσεις συνεργασίας (λαμπρό παράδειγμα οι Πράσινοι στην Γερμανία), μία νόρμα την οποία θα μπορούσαν να ακολουθήσουν και τα ελληνικά πράσινα κόμματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Why Greece’s Green Parties Are Failing to Bloom, greeneuropeanjournal.eu, διαθέσιμο εδώ
- Το χρονικό του Οικολογικού Κινήματος, oikologos.gr, διαθέσιμο εδώ
