Του Ελευθέριου Χονδρού,
Αντιμέτωπη με μία οικονομική και κοινωνική πρόκληση βρίσκεται η Αθήνα, καθώς η συνεχής αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπου Airbnb δημιουργεί αλυσιδωτές επιπτώσεις, που επηρεάζουν την αγορά ακινήτων, την τοπική οικονομία και την καθημερινότητα των πολιτών. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι καινούργιο, αλλά η κλιμάκωσή του έχει φτάσει πλέον σε κρίσιμα επίπεδα, ιδιαίτερα στο κέντρο της πρωτεύουσας, επιβάλλοντας την άμεση λήψη μέτρων από την πολιτεία.
Η συνεχόμενη άνοδος της αγοράς βραχυχρόνιας μίσθωσης στην Αθήνα, με αύξηση περίπου 30% την τελευταία εξαετία, σηματοδοτεί έναν ισχυρότατο μετασχηματισμό της οικονομικής δυναμικής της πόλης. Από το 2019 μέχρι το 2024, ο αριθμός των καταλυμάτων τύπου Airbnb στην Αττική αυξήθηκε από περίπου 24.000 σε περίπου 32.000, με τον Κεντρικό Τομέα Αθηνών να φιλοξενεί ήδη 15.000 τέτοια καταλύματα, σχεδόν ισοδύναμα με τα υπάρχοντα ξενοδοχειακά δωμάτια που ανέρχονται σε 18.700.
Η αύξηση αυτή, παράλληλα με τον έντονο τουριστικό χαρακτήρα περιοχών όπως Πλάκα, Θησείο, Εξάρχεια, Μετς, Ψυρρή-Ομόνοια, Μεταξουργείο και εμπορικό τρίγωνο, οδηγεί σε μία σειρά από στρεβλώσεις. Οι τιμές των ενοικίων εκτοξεύονται, αποκλείοντας σημαντική μερίδα κατοίκων από την αγορά κατοικίας, καθώς οι ιδιοκτήτες προτιμούν την υψηλότερη απόδοση της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Σύμφωνα με έρευνα της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών-Αττικής και Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ), το 67% των ερωτηθέντων κατοίκων εξέφρασαν ανησυχία για τις τιμές των ενοικίων, ενώ το 43% ανέφερε και την αύξηση των τιμών των προϊόντων και υπηρεσιών, μία έμμεση συνέπεια της μαζικής παρουσίας τουριστών.
Τα οικονομικά χαρακτηριστικά της κατάστασης αυτής είναι ιδιαίτερα εμφανή. Αφενός, η εκτίναξη της τουριστικής κίνησης –πέρυσι η Ελλάδα φιλοξένησε σχεδόν 36 εκατ. επισκέπτες με αύξηση 9,8% σε σύγκριση με το 2023– δημιουργεί μια ισχυρή εισροή κεφαλαίων. Συγκεκριμένα, καταγράφεται ιδιαίτερα θετική δυναμική στις εισπράξεις από τους Αμερικανούς τουρίστες (+15%) και τους Ιταλούς (+13,6%). Αντίθετα, οι εισπράξεις από Γάλλους και Βρετανούς τουρίστες παρουσίασαν κάμψη, στοιχείο που δείχνει πως η Αθήνα —και γενικότερα η Ελλάδα— αλλάζει προφίλ στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη.
Αφετέρου, ο κίνδυνος από την υπερβολική συγκέντρωση τουριστικών καταλυμάτων σε συγκεκριμένες ζώνες της Αθήνας, διαμορφώνει νέα δεδομένα για την τοπική οικονομία. Στο εμπορικό τρίγωνο της πρωτεύουσας, για παράδειγμα, βρίσκονται σήμερα περίπου 1.250 Airbnb δωμάτια, αριθμός που ξεπερνά σαφώς τον αριθμό δωματίων στα παραδοσιακά ξενοδοχεία και σουίτες της περιοχής. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει την οικονομική ισχύ της βραχυχρόνιας μίσθωσης, αλλά και τη δυνατότητά της να αναδιαμορφώσει πλήρως τη δομή της τοπικής αγοράς ακινήτων.
Είναι επίσης σημαντικό ότι, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι πολίτες της Αθήνας εκφράζουν έντονες ανησυχίες για τις αρνητικές επιπτώσεις της βραχυχρόνιας μίσθωσης ζητώντας παρεμβάσεις. Το 52% ζητά τον περιορισμό των Airbnb, ενώ το 75% προτείνει αναβάθμιση των υποδομών. Επιπλέον, περίπου δύο στους δέκα κατοίκους προτείνουν πλαφόν στον αριθμό των τουριστών, κάτι που θα μπορούσε να ελέγξει τις πληθωριστικές πιέσεις που δημιουργεί η ανεξέλεγκτη εισροή επισκεπτών.
Ως απάντηση στις πιέσεις αυτές, η ελληνική πολιτεία προχώρησε στη θέσπιση νέου θεσμικού πλαισίου, το οποίο θα περιορίσει τις άδειες βραχυχρόνιας μίσθωσης από τον Ιανουάριο έως το Δεκέμβριο του 2025, στα Δημοτικά Διαμερίσματα 1, 2 και 3 του Κεντρικού Τομέα Αθηνών. Οι παραβάτες θα αντιμετωπίσουν αυστηρά πρόστιμα, τα οποία θα φτάνουν μέχρι και τα 40.000 ευρώ για επαναλαμβανόμενες παραβάσεις. Η κίνηση αυτή είναι ενδεικτική της σοβαρότητας της κατάστασης, αλλά και της απόφασης των αρχών να θέσουν σαφή όρια σε μια αγορά που μέχρι σήμερα παρέμενε ανεξέλεγκτη.
Παράλληλα, από τον Οκτώβριο του 2025, η αγορά βραχυχρόνιων μισθώσεων στην Αθήνα θα πρέπει να ακολουθεί αυστηρά λειτουργικά πρότυπα. Τα καταλύματα θα απαιτείται πλέον να πληρούν υψηλές προδιαγραφές ασφάλειας και υγιεινής, όπως ασφαλιστική κάλυψη αστικής ευθύνης, πιστοποιητικά πυρασφάλειας, διασφάλιση κατάλληλου φωτισμού και εξαερισμού, καθώς και παρουσία πιστοποιημένων μέτρων υγιεινής (απεντόμωση, μυοκτονία).
Καταληκτικά, η εξέλιξη της αγοράς βραχυχρόνιας μίσθωσης στην Αθήνα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι οικονομικές αλλαγές επηρεάζουν την αστική καθημερινότητα. Πρόκειται για μία οικονομική δυναμική που φέρνει ταυτόχρονα ανάπτυξη αλλά και σοβαρά ζητήματα βιωσιμότητας και κοινωνικής συνοχής. Η αποτελεσματική διαχείριση αυτού του φαινομένου θα είναι κομβικής σημασίας για το μέλλον της Αθήνας ως βιώσιμης και οικονομικά ανθηρής πόλης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Airbnb: Το κρυφό κόστος και οι ανατροπές που φέρνει [γραφήματα], ΟΤ, διαθέσιμο εδώ
- Συναγερμός για τα Airbnb: Το κρυφό κόστος και οι ανατροπές που φέρνει, In.gr, διαθέσιμο εδώ
