Της Δήμητρας Ψύλλια,
Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο ασθενής ζαλίζεται πολύ έντονα όταν πραγματοποιηθεί κάποια αλλαγή της θέσης της κεφαλής του. Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα περιλαμβάνουν συχνές αιφνίδιες προσβολές ιλίγγου θέσης που προκαλούνται από συγκεκριμένες κινήσεις. Πολλές φορές τα συμπτώματα εμφανίζονται και κατά τη διάρκεια της νύχτας, με τις κινήσεις στον ύπνο.
Παθογένεση
Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης είναι μια περιφερική νόσος που προσβάλει το τελικό όργανο της ακοής και ισορροπίας. Θεωρείται ότι ο ίλιγγος προκαλείται από τη μετατόπιση κρυστάλλων που επιπλέουν στην ενδόλεμφο ενός ημικύκλιου σωλήνα (μέρος του έσω ωτού του ατόμου) και τη συσσώρευση τους σε άλλη θέση του στην περιοχή του εσωτερικού του ωτός. Οι κρύσταλλοι αυτοί καλούνται «ωτόλιθοι» ή «ωτοκονία» και τα συμπτώματα του καλοήθη παροξυσμικού ιλίγγου θέσης είναι: η ζάλη, το αίσθημα περιστροφής, ο ίλιγγος, δυνατός πονοκέφαλος, η ναυτία και στις περισσότερες περιπτώσεις, η τάση προς έμετο. Οι δραστηριότητες που προκαλούν την έκλυση των παραπάνω συμπτωμάτων διαφέρουν από άτομο σε άτομο αλλά έχει παρατηρηθεί ευρέως ότι η έκλυση των συμπτωμάτων έχει σχέση με την απότομη κίνηση της κεφαλής και την επανατοποθέτησής της σε ακραία θέση.
Οι ασθενείς διηγούνται συχνά περιστατικά που μετά από ένα απότομο ανασήκωμα από το κρεβάτι τους ή ένα στριφογύρισμα σε συνδυασμό με απότομες κινήσεις και απότομη αλλαγή θέσης στον ύπνο τους άρχισαν να αισθάνονται αυτήν την έντονη ζάλη και τον ίλιγγο. Ακόμη, έχουν γίνει αναφορές από γυναίκες ασθενείς με τα συμπτώματα αυτά, στις οποίες η ζάλη και ο ίλιγγος εμφανίστηκαν και εκδηλώθηκαν μετά από την επίσκεψή τους σε κομμωτήριο. Όταν μετά από το λούσιμο και το στέγνωμα των μαλλιών τους έγινε απότομη αλλαγή της θέσης της κεφαλής προς τα πίσω, δηλαδή κάποια ελαφριά υπερέκτασης της κεφαλής τους.
Διάγνωση
Η συχνότητα του καλοήθη παροξυσμικού ιλίγγου θέσης φαίνεται να αυξάνεται με την πρόοδο της ηλικίας και στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλεται στη σταδιακή εκφύλιση του λαβυρίνθου, μέρους του έσω ωτός. Έτσι, σε ηλικίες άνω των 50 ετών εμφανίζεται συχνότερα. Η διάγνωση πραγματοποιείται με διάφορες δοκιμασίες όπως η Dix Hallpike. Ειδικότερα, σε αυτήν τη δοκιμασία ο ασθενής βρίσκεται αρχικά σε καθιστή θέση και κοιτάζει με την κεφαλή του στραμμένη στον ένα ώμο του.
Στη συνέχεια, ο εξεταστής τοποθετεί με μία γρήγορη κίνηση τον ασθενή σε κατακεκλιμένη θέση έτσι ώστε η κεφαλή του —υποστηριζόμενη από το χέρι του εξεταστή και παραμένοντας σε πλάγια στροφή— να βρεθεί σε χαμηλότερη θέση από το επίπεδο του εξεταστικού κρεβατιού. Η δοκιμασία επαναλαμβάνεται σε κάθε πλευρά. Ο ασθενής που πάσχει από τον κλασσικό καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο, όταν η κεφαλή του είναι στραμμένη προς την πάσχουσα πλευρά μετά από μερικά δευτερόλεπτα σε ύπτια θέση, θα αισθανθεί ίλιγγο και θα εμφανιστεί νυσταγμός και έτσι, ο εξεταστής θα είναι σε θέση να κάνει τη διάγνωση.
Θεραπεία
Η αρχική αντιμετώπιση της νόσου περιλαμβάνει την εφαρμογή μιας σειράς ασκήσεων και χειρισμών που στόχο έχουν να μετακινήσουν, να διαλύσουν ή ακόμα και να επανατοποθετήσουν τους ωτόλιθους στην αρχική ορθή τους θέση. Οι ασκήσεις και οι χειρισμοί έχουν μεγάλη επιτυχία μέχρι και στο 80% των ασθενών. Ειδικότερα, αξιοποιείται ο χειρισμός του Epley, ο οποίος καλείται και χειρισμός επανατοποθέτησης των ωτολίθων. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει την τοποθέτηση της κεφαλής σε 4 διαφορετικές θέσεις και την παραμονή σε αυτές για περίπου 30 δευτερόλεπτα. Στόχος είναι οι ωτόλιθοι να απομακρυνθούν και να επιστρέψουν στην αρχική τους θέση σχεδόν από την πρώτη εφαρμογή του χειρισμού.
Αξίζει να αναφερθεί ότι μπορεί να χρειαστεί και μια δεύτερη εφαρμογή σε πιο δύσκολες περιπτώσεις στις οποίες τα συμπτώματα επιμένουν, ένα γεγονός που αφορά το 30% των περιπτώσεων περίπου. Ωστόσο, ο ασθενής μετά από τους χειρισμούς Epley οφείλει να περιμένει 10 λεπτά αφού ολοκληρωθεί ο χειρισμός προτού σηκωθεί, αφού μερικές φορές μπορεί να υπάρξουν μικρά επεισόδια ιλίγγου από ακόμα μετακινούμενους ωτόλιθους ή από απομάκρυνση ωτιλίθων από τη σωστή τους θέση. Ένα άλλο άτομο είναι ανάγκη να τους συνοδεύει, το οποίο θα οδηγήσει και θα φροντίσει ο ασθενής να μετακινηθεί στο σπίτι του με την απαραίτητη ασφάλεια. Ακόμη, ο ασθενής είναι σημαντικό να κοιμηθεί για τις επόμενες 24 ώρες με δύο μαξιλάρια κάτω από το κεφάλι του, να αποφύγει τη σωματική άσκηση, να προσέχει κατά το λούσιμο των μαλλιών του και φυσικά, να αποφύγει την επίσκεψη σε κομμωτήριο ή σε οδοντίατρο. Όλα αυτά επειδή δεν πρέπει το κεφάλι του να εκτείνεται πολύ προς τα πίσω.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Update on benign paroxysmal positional vertigo, Springer Nature, διαθέσιμο εδώ
- Clinical Practice Guideline: Benign Paroxysmal Positional Vertigo (Update), American Academy of Otolaryngology- Head and Neck surgery, διαθέσιμο εδώ
