Της Μιμής Πασχαλοπούλου,
Έχεις ποτέ αισθανθεί ότι κάποιος δεν ήταν ειλικρινής, χωρίς να ξέρεις ακριβώς γιατί;
Μία εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις και στην συγκεκριμένη περίπτωση η γλώσσα του σώματος έρχεται να απεικονίσει τις πραγματικές λέξεις που κρύβονται μέσα μας, αλλά δεν εκφράζονται. Με απλά λόγια, η γλώσσα του σώματος αναιρεί ή επαληθεύει τα λεγόμενά μας. Έρευνες στη νευροεπιστήμη δείχνουν ότι ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη γλώσσα του σώματος σχεδόν υποσυνείδητα, βοηθώντας μας να ανιχνεύσουμε απειλές ή να αποκρυπτογραφήσουμε προθέσεις.
Έτσι, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι για να έχουμε μια ολοκληρωμένη ιδέα της πραγματικότητας και του ποσοστού αλήθειας που συνοδεύει τα λεγόμενα του συνομιλητή μας, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη την λεγόμενη «παραγλώσσα». Ακόμα και ειδικοί, όπως οι ανακριτές και οι profilers του FBI, βασίζονται σε μη λεκτικά στοιχεία για να ανιχνεύσουν ψεύδη ή επικίνδυνες συμπεριφορές.
Σύμφωνα με την επιστήμη, η «παραγλώσσα» περιλαμβάνει τις εκφράσεις του προσώπου, τον τρόπο ομιλίας, τις χειρονομίες, τον τόνο της φωνής, τη στάση του σώματος και γενικότερα ό,τι αποτελεί επικοινωνιακό στοιχείο που μπορεί να διευκρινίσει ή να συμπληρώσει την γλωσσική επικοινωνία. Παρακάτω θα δούμε τα πιο βασικά παραδείγματα μη γλωσσικής επικοινωνίας και τι μπορεί να εκφράζουν:
Η στάση του κεφαλιού μας
Μια ελαφριά πλάγια κλίση στέλνει στον συνομιλητή μας το μήνυμα ότι είμαστε ευθείς, ειλικρινείς και φιλικοί. Αντίθετα, κρατώντας το κεφάλι μας σε ευθεία γραμμή υποδηλώνουμε αυτοπεποίθηση και αυταρχικότητα.
Η στάση του σώματος
Γενικά, μια χαλαρή στάση σώματος εκφράζει μια θετική και υποστηρικτική διάθεση. Η κλίση προς τα εμπρός δείχνει ενδιαφέρον και προσοχή. Συχνά εμφανίζεται σε συνομιλίες όπου κάποιος θέλει να συμμετάσχει ενεργά. Αντίθετα, η κλίση προς τα πίσω μπορεί να σημαίνει αδιαφορία, άμυνα ή έλλειψη εμπιστοσύνης.
Αν γείρουμε την πλάτη μας τελείως προς τα πίσω δείχνουμε υπερβολικά χαλαροί, ενώ αν γέρνουμε προς τα πλάγια δείχνουμε ότι δεν αισθανόμαστε άνετα με τον συνομιλητή μας.
Τα χέρια και τα πόδια
Τοποθετώντας τα χέρια μας πάνω στο κεφάλι μας, δείχνουμε νευρικότητα, άγχος και ενδεχομένως ότι έχουμε βαρεθεί. Οι ειδικοί αναφέρουν, ότι αν κάποιος ακουμπάει τη μύτη ή τα χείλη του κατά τη διάρκεια της συζήτησης, αν τρίβει το αυτί του, ξύνει τον λαιμό του ή τραβάει τα ρούχα του (π.χ. γιακάς, μανίκι) τότε λέει ψέματα. Βάζοντας το χέρι μας πίσω από το κεφάλι μας, μπορεί να δείχνουμε ενοχλημένοι ή αβέβαιοι.
Επιπλέον, τα σταυρωμένα στο στήθος χέρια, υποδηλώνουν αμυντική στάση. Ανεμίζοντας τα χέρια μας δημιουργούμε την εντύπωση πως είμαστε αβέβαιοι. Γενικά, όσο λιγότερο κουνάμε τα χέρια μας, τόσο πιο σίγουροι δείχνουμε.
Τα σφιγμένα χέρια πάνω στο τραπέζι, μπροστά από το πρόσωπο ή το καβάλο, μπορεί να είναι σημάδια πως ο συνομιλητής μας είναι απογοητευμένος ή διερευνά προσεχτικά αν λέμε αλήθεια. Τα σφιγμένα χέρια πίσω από την πλάτη, δηλώνουν προσπάθεια αυτοελέγχου ή επιβολής κύρους.
Παράλληλα, η συχνή κίνηση των ποδιών αποσπά την προσοχή και δείχνει νευρικότητα. Ανάλογα την περίσταση, κάποιος καθήμενος σταυροπόδι εκπέμπει επιπολαιότητα, αλαζονεία και υπεροψία, ενώ τοποθετώντας και τα δύο πόδια στο πάτωμα εκπέμπει επαγγελματισμό, αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Τέλος, εάν τα πόδια δεν είναι στραμμένα προς τον συνομιλητή, το άτομο μπορεί να μην έχει πραγματικά επιθυμία να μιλήσει μαζί του, αλλά να «ξεφύγει» από τη κατάσταση.
Βλεμματική επαφή
Η βλεμματική επαφή παίζει καίριο ρόλο στην εγκαθίδρυση εμπιστοσύνης μεταξύ των συνομιλητών. Αν ο συνομιλητής μας μιλάει και θέλουμε πραγματικά να του δείξουμε, ότι είμαστε πρόθυμοι να συμμετέχουμε στη συζήτηση και να τον ακούσουμε, πρέπει να διατηρήσουμε μια σταθερή, αλλά όχι επίμονη, βλεμματική επαφή. Οι ειδικοί τονίζουν ότι όταν μιλάμε εμείς πρέπει να κοιτάμε τον συνομιλητή μας για μία περίοδο 10 δευτερολέπτων. Στη συνέχεια, να απομακρύνουμε ελαφρά το βλέμμα μας για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί, πως κοιτάζοντας συνεχώς χαμηλά μας κάνει να φαινόμαστε ανειλικρινείς και με χαμηλή αυτοπεποίθηση, ενώ αν αποφεύγουμε εντελώς την οπτική επαφή, πιθανό να λέμε ψέματα ή να προσπαθούμε να κρύψουμε κάτι.
Τόνος της φωνής
Ο καθαρός και ελεγχόμενος τόνος φωνής αποπνέει εμπιστοσύνη. Καλό είναι να αποφεύγουμε τη μονότονη ομιλία, διαφοροποιώντας συχνά τον τόνο της φωνής μας. Αν ο τόνος της φωνής δεν είναι συντονισμένος με τα συναισθήματα που θέλει να εκφράσει ο συνομιλητής μας, τότε ενδεχομένως να ψεύδεται ή να αποκρύπτει πληροφορίες.
Η γλώσσα του σώματος είναι η αρχαιότερη μορφή επικοινωνίας. Πριν ακόμα αναπτύξει την ομιλία, ο άνθρωπος βασιζόταν στις κινήσεις, τις εκφράσεις και τη στάση του σώματός του για να εκφράσει συναισθήματα, προθέσεις και προειδοποιήσεις. Μέχρι και σήμερα, το σώμα μας συνεχίζει να «μιλάει» περισσότερο από όσο νομίζουμε. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ποτέ δεν μπορούμε να ελέγξουμε, στο εκατό τοις εκατό, τι αποκαλύπτουμε ακούσια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ψυχοπαθολογία, Kring A.-Johnson S., Εκδ. Οίκος: Γ. Δαρδάνος-Κ. Δαρδάνος και ΣΙΑ ΕΕ, 2024
- Η γλώσσα του σώματος, power-tax-training.gr, διαθέσιμο εδώ
