Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Για την προσωπικότητα του Διονύση Σαββόπουλου πολλά έχουν γραφτεί μέχρι σήμερα και πολλά θα γραφτούν ακόμη. Το βιβλίο, που παρουσιάζουμε, είναι ένα ιδιαίτερο πόνημα δοκιμιακού λόγου, το οποίο αφορά τη δημιουργική πορεία του αναγνωρισμένου τραγουδοποιού, συνθέτη και στιχουργού. Πρόκειται για το «Διονύσης Σαββόπουλος» του Δημήτρη Καράμπελα, το οποίο επανακυκλοφορεί σε β’ έκδοση (Αναθεωρημένη) από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά την αρχική του κυκλοφορία.
Ο συγγραφέας του βιβλίου, Δημήτρης Καράμπελας, είναι ιδιαίτερα γνωστός για το συγκεκριμένο δοκίμιο, αλλά και για τη σταδιοδρομία του στη νομική επιστήμη. Γεννημένος στην Αθήνα το 1972, είναι διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου και διδάσκει αρχαίο ελληνικό και ρωμαϊκό δίκαιο. Ασχολείται ερευνητικά με την ύστερη ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα, ενώ η συγγραφική του δραστηριότητα αφορά κυρίως το είδος του δοκιμίου. Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτέλεσε στην αρχική του έκδοση την πρώτη εκτενή μελέτη για τα μορφικά και πνευματικά ερωτήματα, στα οποία θέτει εν συνόλω το έργο του Σαββόπουλου, ενώ παράλληλα φέρνει τον αναγνώστη σε επαφή με μια λυρική και βαθιά συναισθηματική αξιολόγηση των νοημάτων που βρίσκονται στα τραγούδια του σπουδαίου καλλιτέχνη.
Ο συγγραφέας του βιβλίου διατρέχει στον άξονα του χρόνου, αλλά και των θεματικών, τις δημιουργικές περιόδους στο έργο του Σαββόπουλου, εξετάζοντας τόσο τη σχέση του με τους δημιουργούς της δυτικής τραγουδοποιίας, αλλά και το ελληνικό τραγούδι και τα στοιχεία της παράδοσης. Η εξιστόρηση ξεκινά από την άφιξη του Σαββόπουλου από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα, όταν ήταν μόλις δεκαεννέα ετών —άφιξη πραγματικά επεισοδιακή, δεδομένου ότι ο ίδιος χρειάστηκε να λέει όλη νύχτα ιστορίες σ’ έναν οδηγό φορτηγού για να μην τον πάρει ο ύπνος πάνω στο τιμόνι, ενώ ευθύς μόλις έφτασε στην πρωτεύουσα, ξόδεψε όσα χρήματα διέθετε στο μαγαζί, όπου εμφανιζόταν ο Τσιτσάνης, για να ακούσει την «Αρχόντισσα».
Η ανεξαρτητοποίηση του νεαρού φοιτητή παραλληλίζεται στο βιβλίο με το πρώτο σκίρτημα της καρδιάς του Σαββόπουλου στον ήχο της μουσικής, το μακρινό 1949, όταν ήταν μόλις πέντε ετών. Στη συνέχεια, ο συγγραφέας παραθέτει επιλεγμένους στίχους και σχολιάζει τον δίσκο «Φορτηγό», στον οποίο θεωρεί ότι —παράλληλα με την ανεξαρτητοποίηση του Σαββόπουλου— τέθηκαν νέοι όροι και για το ίδιο το ελληνικό τραγούδι, μέσα από τις πλούσιες επιρροές τόσο από την ελληνική μουσική όσο και από τους εκπροσώπους της ροκ σκηνής, όπως ιδιαίτερα τον Ντίλαν, ο οποίος επηρέασε ιδιαίτερα τον Σαββόπουλο στην αρχή της δημιουργικής πορείας του. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται η εξέλιξη της δημιουργίας του μέχρι τον «Χρονοποιό», με έμφαση στο συγκερασμό των στοιχείων και των νοημάτων που διαμόρφωσαν την ταυτότητα του καλλιτέχνη.
Ο συγγραφέας σ’ αυτό το πλαίσιο πραγματεύεται με αξιώσεις τους κεντρικούς θεματικούς άξονες των τραγουδιών, με εκτεταμένα παραθέματα από τους στίχους, στους οποίους αναφέρεται και παραδείγματα που στηρίζουν τις παρατηρήσεις του. Ενώ παρατηρεί τη σχέση του μουσουργού με την παράδοση, με το στοιχείο του πένθους, με την ελληνικότητα, την Αριστερά, αλλά και την κληρονομιά του Χατζιδάκι ή του Γκάτσου. Η δημιουργία του Σαββόπουλου δείχνει άλλοτε να συγκλίνει και άλλοτε να απομακρύνεται απ’ αυτά τα πρότυπα, με μια διάθεση επανερμηνείας, απελευθέρωσης και ανεξαρτητοποίησης από κάθε στερεό
τυπο και κάθε παράγοντα, που κρατά τον άνθρωπο δέσμιο σ’ ένα ρόλο που ο ίδιος δεν επιθυμεί.
Κεντρική θέση στο έργο του Καράμπελα έχει το Πνεύμα, μια έννοια που διατρέχει το δοκίμιο και αποκτά ένα σχεδόν θρησκευτικό περιεχόμενο. Μέσα από το δοκίμιο, το Πνεύμα αναδεικνύεται ως η απόλυτη ζωτική δύναμη, η βασική πηγή νοήματος που δίνει νόημα σ’ όλη την ανθρώπινη εμπειρία. Το Πνεύμα είναι αυτό που μένει ανέκφραστο, αυτό που εν τέλει ωθεί τον καλλιτέχνη στη δημιουργία, σαν ένας έρωτας που ποτέ δεν μπορεί να εκφραστεί, αλλά αρκεί για να κρατά τη φλόγα της δημιουργίας αναμμένη. Έτσι, η συνάντηση με το Πνεύμα, η Γιορτή, αντιπροσωπεύει τη συνάντηση με την πηγή κάθε κοσμολογικού νοήματος και ταυτόχρονα, την απελευθέρωση της ψυχής από τα προσωπεία της. Σύμφωνα με τον Καράμπελα, η αφετηρία για τη δημιουργία του Σαββόπουλου αφορά την αναζήτηση αυτής της έννοιας του Πνεύματος, η οποία σε κάθε περίοδο έλαβε διαφορετικές ιδιότητες.
Το συγκεκριμένο δοκίμιο αποτελεί μια ιδιαίτερη πραγμάτευση του Διονύση Σαββόπουλου, που εντάσσει το έργο του σ’ ένα ερμηνευτικό σχήμα με βάση την αναζήτηση μιας μεταφυσικής εμπειρίας ολοκλήρωσης του ανθρώπινου πνεύματος. Πρόκειται για ένα βιβλίο, το οποίο ενδείκνυται για τους λάτρεις της ελληνικής μουσικής και λογοτεχνίας και αποτελεί αποτέλεσμα ενδελεχούς μελέτης, στο οποίο παραδίδονται και αποσπάσματα από δηλώσεις και μαρτυρίες του δημιουργού, δίνοντας μια πληρέστερη εικόνα στον αναγνώστη.
