Του Στάθη Καραλέκα,
Τις τελευταίες ημέρες έχουν έρθει στο προσκήνιο συζητήσεις για τα ελληνικά λιμάνια, τα οποία έχουν υψηλή γεωστρατηγική και εμπορική σημασία. Αφενός, στον Οργανισμό Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία αγοράς πακέτου μετοχών από την LeonidsPort B.V., και αφετέρου, το λιμάνι του Πειραιά, που φαινόταν πως θα ενταχθεί στον οικονομικό διάδρομο IMEC, τέθηκε εκτός πλάνων μετά τις δηλώσεις του νέου Αμερικανού Προέδρου.
Όσον αφορά τον ΟΛΘ, η ολλανδική εταιρεία LeonidsPort B.V., με έδρα το Άμστερνταμ, υπέβαλε δημόσια πρόταση για την εξαγορά του 21% του μετοχικού κεφαλαίου του οργανισμού, με προσφερόμενο τίμημα 27,00 ευρώ ανά μετοχή. Μετά την πρόταση, προχώρησε στην απόκτηση του 2,1% των μετοχών του ΟΛΘ. Ωστόσο, η πρόταση φαίνεται να μην προχωρά, καθώς η προσφορά υπολείπεται σημαντικά των 38,88 – 44,08 ευρώ, που η διοίκηση του οργανισμού παρουσίασε ως εύλογη τιμή έπειτα από αξιολόγηση.
Ο ΟΛΘ ελέγχεται σήμερα από την κοινοπραξία South Europe Gateway Thessaloniki (SEGT), που κατέχει το 67% του οργανισμού. Βασικός μέτοχος της SEGT είναι η εταιρεία Belterra, η οποία ανήκει στην οικογένεια του εφοπλιστή Ιβάν Σαββίδη, ο οποίος έχει ελληνική και ρωσική υπηκοότητα και ελέγχει το 49,7% των μετοχών. Οι υπόλοιποι μέτοχοι είναι η γαλλική CMA-CGM (περίπου 22%) και το Ελληνικό Δημόσιο (7,21%). Στους μετόχους της CMA-CGM περιλαμβάνονται η τουρκική εταιρεία YILDIRIM, καθώς και η BriFrance Investissement.
Υψηλόβαθμα στελέχη του ΝΑΤΟ έχουν εκφράσει ανησυχία για τα στρατηγικά ελληνικά λιμάνια που ελέγχονται από τη Ρωσία, σε μια περίοδο αυξημένων εντάσεων. Της κατάστασης αυτής έχει επωφεληθεί η τουρκική πλευρά. Άλλωστε, ο Τούρκος Πρόεδρος, στην πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία του με τον Γάλλο Πρόεδρο Μακρόν, έκανε ξεχωριστή αναφορά στη CMA-CGM, η οποία, μεταξύ άλλων, ανέλαβε και τη λειτουργία του τερματικού σταθμού εμπορευματοκιβωτίων στο λιμάνι της Λαττάκειας, στη Συρία.
Είναι εμφανές το σχέδιο διείσδυσης της Τουρκίας στην ελληνική οικονομία και τις δομές της, γεγονός που ευνοείται από την αδράνεια και την απληστία των ελληνικών κυβερνήσεων. Το τουρκικό λόμπι έχει χτίσει τα τελευταία χρόνια μια ισχυρή θέση επί ελληνικού εδάφους. Οι Τούρκοι κατέχουν τη δεύτερη θέση στις αιτήσεις χορήγησης Golden Visa στην Ελλάδα, ταυτόχρονα με την οικονομική διείσδυση, κυρίως σε περιοχές όπως η Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου, μέσω της Ziraat Bankasi, θυγατρικής τουρκικής τράπεζας που λειτουργεί ως «Δούρειος Ίππος», προσφέροντας χαμηλότοκα δάνεια για την αγορά ελληνικών περιουσιών, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα.
Το δεύτερο ζήτημα είναι η μάχη για τον οικονομικό διάδρομο Ινδίας —Μέσης Ανατολής— Ευρώπης (IMEC). Ο IMEC είναι ο νέος εμπορικός δρόμος που θα συνδέει την Ινδία, μέσω της Μέσης Ανατολής, με την Ευρώπη, μέσα από ένα δίκτυο σιδηροδρόμων και λιμανιών, ως απάντηση στον κινεζικό εμπορικό διάδρομο BRI («Νέος Δρόμος του Μεταξιού»). Οι ΗΠΑ επιδιώκουν με κάθε τρόπο να μειώσουν την κινεζική επιρροή στο παγκόσμιο εμπόριο.
Στην επίσκεψη του Ινδού πρωθυπουργού Μόντι στην Ουάσιγκτον και τη συνάντηση του με τον Trump τις προηγούμενες ημέρες, επιβεβαιώθηκε η ισχυρή στήριξη του τελευταίου στον διεθνή εμπορικό διάδρομο. Το Σεπτέμβριο του 2023 στη σύνοδο του G20 στην Ινδία, όπου είχε υπογραφεί το σχετικό μνημόνιο κατανόησης είχε διαφανεί πως η Ελλάδα, θα μπορούσε μέσω Πειραιά, να αποτελέσει ένα από τα κύρια σημεία άφιξης του «Δρόμου» στην Ευρώπη. Πλέον, όμως, το σενάριο απομακρύνεται, καθώς ο Trump δήλωσε πως η διαδρομή θα καταλήγει στην Ιταλία, που άλλωστε ήταν και από τους μεγάλους διεκδικητές των σχετικών υποδομών. «Τελικά συμφωνήσαμε να δουλέψουμε μαζί για να χτίσουμε τον μεγαλύτερο εμπορικό δρόμο της ιστορίας. Είναι μια μεγάλη επένδυση και πολλά χρήματα πρόκειται να δαπανηθούν. Έχουμε δαπανήσει κάποια ποσά αλλά τώρα θα δαπανήσουμε ακόμη περισσότερα προκειμένου να παραμείνουμε ηγέτες στην παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη» δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος».
Οι λόγοι που οδηγούν σε αυτή την απόφαση είναι ποικίλοι. Αρχικά, υπάρχει ένα θέμα, με το γεγονός ότι το λιμάνι του Πειραιά ανήκει ως γνωστόν στην Cosco, δηλαδή στους Κινέζους. Είναι λογικό οι ΗΠΑ που θέλουν να παρακάμψουν τον δρόμο του μεταξιού να μην θέλουν να δώσουν δικαίωμα συμμετοχής στην Κίνα έστω και με πλάγιο τρόπο. Ενδιαφέρον υπήρξε και για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, που θα μετέβαλε την εγχώρια αθηνοκεντρική συνθήκη αλλά ο ΟΛΘ, όπως αναφέρθηκε βρίσκεται κυρίως υπό τον έλεγχο κοινοπραξίας συμφερόντων Ιβάν Σαββίδη.
Απομένει η Αλεξανδρούπολη και η Καβάλα όπου στη βάση επί πλέον γεωστρατηγικών πλεονεκτημάτων η προοπτική διασύνδεσης της Αλεξανδρούπολης με την Ανατολική Ευρώπη, τις Βαλτικές Χώρες και την Σκανδιναβία, μέσω της πρωτοβουλίας των 3 θαλασσών θα ενίσχυε την καίρια θέση της Ελλάδας. Επιπλέον, το σιδηροδρομικό δίκτυο μας προς την Ευρώπη, δεν είναι το ιδανικό για να εξυπηρετήσει το διαμετακομιστικό εμπόριο. Άρα χρειάζονται επενδύσεις αναβάθμισης. Στη συνέχεια, το γεωπολιτικό βάρος Ιταλίας-Γαλλίας που άλλωστε ήταν και υπογράφοντες του μνημονίου περί IMEC, σαφώς είναι πολύ μεγαλύτερο της Ελλάδας.
Βέβαια η σημερινή κυβέρνηση έχει αντίθετη και αρνητική θέση για την νέα αμερικανική ηγεσία με αποτέλεσμα να κοπούν σε μεγάλο βαθμό οι γέφυρες επικοινωνίας και οι δυνατότητες να παίξουμε σημαντικό γεωστρατηγικό ρόλο. Η θέση της Ελλάδας θα μπορούσε να είναι διαφορετική αν επιχειρούσε να ασκήσει πολιτική διεθνών επαφών και συνεργασιών και να ισχυροποιήσει τα επιχειρήματα της για το πως μπορεί να έχει βαρύνοντα ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο όπως και στην ενεργειακή διασύνδεση Ανατολής-Μέσης Ανατολής-Ευρωπαϊκής Δύσης. Η θέση μας θα μπορούσε να βελτιωθεί, αν μετείχαμε στην παγκόσμια παραγωγή πόρων όπως με την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και του υπόλοιπου ορυκτού πλούτου, ή με επιτάχυνση του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας, με αναβίωση του σχεδίου EastMed. Τέλος, η Ελλάδα έχει αρκετές περιοχές που φτάνουν σε επίπεδο αμφισβήτησης από την Τουρκία και εμφανίζει μια διστακτικότητα να ολοκληρώσει ενεργειακές συμβάσεις εξαιτίας συμφερόντων.
Η Ινδία επιθυμεί να απομονώσει την Τουρκία από τις γεωοικονομικές της επιλογές. Όμως, η μόνιμη παραχωρητική στάση της ελληνικής ηγεσίας με την ελληνοτουρκική επαναπροσέγγιση υπό την «συμφωνία των Αθηνών» δεν βοηθάει, γιατί δίνει διπλά μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις. Μια Ελλάδα που δεν αντιτάσσεται στην ηγεμονική Τουρκία, αλλά της εξασφαλίζει την νηνεμία είναι καταδικασμένη να υποσκελίζεται από αυτήν, και εν τέλει να δορυφοριοποιείται. Φυσιολογική εξέλιξη είναι, λοιπόν, οι σύμμαχοι να μην απευθυνθούν σε κάποιον δορυφόρο για να στηρίξουν τους στρατηγικούς σχεδιασμούς τους. Υπάρχει, βέβαια η πιθανότητα να συμπεριληφθεί η Ελλάδα στη διαδρομή του IMEC ως συμπληρωματική πύλη εισόδου στην Ευρώπη αλλά αυτό είναι κάτι που χρήζει διευκρίνισης από την ελληνική κυβέρνηση.
Συμπερασματικά, οι διπλωματικές επιτυχίες της Ελλάδας δεν περισσεύουν. Αντιθέτως, σπανίζουν παρά τη διαφορετική εικόνα της πραγματικότητας την οποία προσπαθεί να επικοινωνήσει η κυβέρνηση. Η σημαντική γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας μπορεί να την μετατρέψει με σωστές πολιτικές σε παράγοντα των διεθνών εξελίξεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΙΜΕC: Τι προβλέπει ο εμπορικός διάδρομος Ινδίας – Ευρώπης, powergame.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τι συμβαίνει με τον IMEC την Ελλάδα και τον Τραμπ;, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΟΛΘ: Σκιώδη παιχνίδια με τουρκικά συμφέροντα, newsbreak.gr, διαθέσιμο εδώ
- OΛΘ: Πιάνει λιμάνι(;) η LeonidsPort – Οι νέες μετοχικές ισορροπίες με Σαββίδη – CMA CGM και Υπερταμείο, ot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η πώληση του ΟΛΘ η γεωπολιτική και η πραγματικότητα της ιδιωτικοποίησης, mononews.gr, διαθέσιμο εδώ
