Της Ελπίδας Γιατρά,
Το τελευταίο διάστημα, η υπόθεση Paragon έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τον Ιταλικό Τύπο. Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται πως άγνωστοι χρησιμοποίησαν το ισραηλινό λογισμικό Paragon, μέσω WhatsApp, με σκοπό την παρακολούθηση δημοσιογράφων και ακτιβιστών. Σε αρκετά δημοσιεύματα, αναφέρεται πως οι Ιταλοί δημοσιογράφοι που στοχοποιήθηκαν, επικρίνουν συστηματικά τη Giorgia Meloni, πρωθυπουργό της Ιταλίας.
Τα γεγονότα
H ισραηλινή εταιρεία «Paragon Solutions», που εμπορεύεται το «zero-click» ένα στρατιωτικού επιπέδου λογισμικό «επιτήρησης» Graphite, πάγωσε την Παρασκευή 31/1 την «παροχή υπηρεσιών» σε δύο ιταλικές υπηρεσίες για να αποφύγει μεγαλύτερη ζημιά στη φήμη της και τελικά κατήγγειλε τις δύο συμβάσεις την περασμένη Τετάρτη 5/2, εν μέσω καταγγελιών ότι αυτή η τεχνολογία χρησιμοποιήθηκε για τη στοχοποίηση πάνω από 90 δημοσιογράφων και ακτιβιστών.
Επιβεβαιωμένοι στόχοι εντοπίζονται σε τουλάχιστον 20 χώρες, όπως η Ελλάδα, Κύπρο, Βέλγιο, Λετονία, Λιθουανία, Αυστρία, Τσεχία, Δανία, Γερμανία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Σουηδία.
Στην Ιταλία 7 άτομα βρέθηκαν συνολικά στο στόχαστρο του λογισμικού, όπως μεταδίδει ο ανταποκριτής Θεόδωρος Ανδρεάδης Συγγελλάκης στην Deutsche Welle. Έγιναν γνωστά μόνο δύο ονόματα: του διευθυντή του δημοσιογραφικού ιστότοπου Fanpage, Francesco Cancellato, και του ιδρυτικού μέλους της ΜΚΟ Mediterranea, Luca Casarini, η οποία συμμετέχει σε επιχειρήσεις διάσωσης μεταναστών στη Μεσόγειο.
Η πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων WhatsApp ανακοίνωσε ότι οι απόπειρες παραβίασης εντοπίστηκαν το Δεκέμβριο του 2024 και αμέσως διαχειρίστηκε το πρόβλημα, έστειλε επιστολή παύσης και αποχής προς την Paragon Solutions, ξεκίνησε νομικές ενέργειες και ενημέρωσε τους χρήστες που απειλήθηκαν.
Εκτιμάται ότι η ιταλική κυβέρνηση χρησιμοποίησε τις υπηρεσίες της Paragon από τις 8 Μαρτίου 2023 «για σκοπούς εθνικής ασφαλείας» (τρομοκρατία και οργανωμένο έγκλημα), σχεδόν ταυτόχρονα με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τουλάχιστον σε μία περίπτωση καταγράφηκε άμεση στόχευση ατόμων που είναι γνωστά για την αντίθεσή τους στις κυβερνητικές πολιτικές.
Η στάση της κυβέρνησης Meloni
Η ιταλική κυβέρνηση, αρχικά αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξή της με την υπόθεση, υποστηρίζοντας πως οι μυστικές υπηρεσίες της Ιταλίας δεν εμπλέκονται, αλλά και πως κανένας δημοσιογράφος, ο οποίος εργάζεται στην Ιταλία, δεν έχει τεθεί υπό παρακολούθηση. Η θέση αυτή διαψεύστηκε μόλις λίγες ώρες αργότερα από την βρετανική εφημερίδα Guardian, η οποία ανακάλυψε πληροφορίες που αποδείκνυαν ότι η ισραηλινή εταιρεία που παράγει το λογισμικό παρακολούθησης, κατήγγειλε το συμβόλαιo που είχε υπογράψει με την ιταλική κυβέρνηση λόγω αθέτησης των όρων χρήσης του λογισμικού παρακολούθησης.
Οι αποκαλύψεις αυτές προκάλεσαν νέες αντιδράσεις, με τον ιταλικό τύπο να προσθέτει ότι τα συγκεκριμένα λογισμικά μπορούν να αγοράζονται και να χρησιμοποιούνται μόνο από κυβερνήσεις και μυστικές υπηρεσίες. «Θέλουμε να ξέρουμε για ποιον λόγο μας παρακολουθούσαν και ποιος έδωσε τη σχετική εντολή. Δεν είμαστε τρομοκράτες και ούτε θέτουμε σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια», υπογράμμισε με έμφαση ο διευθυντής του Fanpage, Cancellato.
Η πρωθυπουργός της χώρας, Giorgia Meloni, παραμένει σιωπηλή εδώ και μία εβδομάδα, καθώς δεν έχει υπάρξει κάποια επίσημη αντίδραση από πλευράς της σχετικά με το ζήτημα. Από κυβερνητικές πηγές διέρρευσε μόνο ότι -ενδεχομένως- μπορεί και κάποιοι δικαστές να διαθέτουν το σύστημα Paragon. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Matteo Salvini, όμως, έφτασε να δηλώσει ότι «μπορεί να πρόκειται για αποτέλεσμα σύγκρουσης στο εσωτερικό των μυστικών υπηρεσιών της χώρας».
Παράλληλα, η Αντιπολίτευση απαιτεί εξηγήσεις: «Η πρωθυπουργός πρέπει να μας πει τι συνέβη, δεν μπορεί να συνεχίσει να στρουθοκαμηλίζει», δήλωσε η Elly Schlein, γραμματέας του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος. Αρκετοί σχολιαστές εκτιμούν ότι δύσκολα θα μπορέσει να βρεθεί η άκρη του νήματος. Διότι στην Ιταλία, οι όποιες παράνομες δράσεις των μυστικών υπηρεσιών -ακόμα και εκείνων που κατά καιρούς «εκτροχιάστηκαν» και συνέπλευσαν με ακροδεξιές δυνάμεις- έμειναν σχεδόν πάντα ατιμώρητες.
Paragon και συστήματα υποκλοπών
Η Paragon ισχυρίζεται ότι οι συμβάσεις της περιλαμβάνουν αυστηρούς περιορισμούς για την αποφυγή παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όμως στην πράξη, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Παρά τις δηλώσεις της εταιρείας, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι έχει προμηθεύσει συστήματα υποκλοπής σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Η Paragon Solutions Ltd αποτελεί βασικό ανταγωνιστή των NSO Group (Pegasus), Intellexa (Predator) και Candiru (Sherlock) στην παγκόσμια αγορά κυβερνοκατασκοπείας. Τα συγκεκριμένα συστήματα χαρακτηρίζονται ως «οπλικά» και διατίθενται κυρίως σε κυβερνήσεις, με κόστος που κυμαίνεται από μερικά εκατομμύρια δολάρια για χώρες της Δύσης που «σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα» —ή εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια όταν η συμφωνία αφορά αυταρχικά καθεστώτα. Με την τεχνολογία παρακολούθησης να εξελίσσεται συνεχώς, η διαφάνεια παραμένει κομβική —όπως και το ερώτημα της νομιμότητας και του ελέγχου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σάλος στην Ιταλία για την παρακολούθηση δημοσιογράφων, dw.com, διαθέσιμο εδώ
- Η «ηθική» Paragon και η… αφωνία της Ελλάδας, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σημείωμα από το Palazzo Chigi, governo.it, διαθέσιμο εδώ
- Κολοσσός κατασκοπευτικού λογισμικού αποκλείει την Ιταλία μετά τη στοχοποίηση δημοσιογράφων που επικρίνουν τη Μελόνι, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
