Της Μελίνας Μυλωνογιάννη,
Η σχέση του ιατρικού σφάλματος με το κριτήριο της καλαισθησίας στην πλαστική χειρουργική είναι ένα σημαντικό νομικό κι ιατρικό ζήτημα, καθώς συχνά τίθεται το ερώτημα αν μια αποτυχία στην αισθητική πρόβλεψη του χειρουργείου συνιστά ιατρικό σφάλμα και ποια είναι η ευθύνη του πλαστικού χειρουργού. Η βασική ανησυχία προκύπτει από το κατά πόσο η αποτυχία στην επίτευξη του επιθυμητού αισθητικού αποτελέσματος σημαίνει παραβίαση των ιατρικών κανόνων και συνεπώς νομική ευθύνη του χειρουργού.
Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να εξετάσουμε τη φύση της ιατρικής σύμβασης που υπογράφεται μεταξύ του πλαστικού χειρουργού και του ασθενούς, όπου ο δεύτερος έχει συγκεκριμένες προσδοκίες σχετικά με το αισθητικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο «δόγμα» στην ομορφιά και τα πρότυπα που καθορίζουν το ιδανικό αισθητικό αποτέλεσμα είναι υποκειμενικά κι εξαρτώνται από τις προσωπικές προτιμήσεις του κάθε ατόμου. Κανείς δεν μπορεί να καθορίσει με επιστημονικό τρόπο ποιο είναι το «ιδανικό» ή «καλαίσθητο» αποτέλεσμα, καθώς η αισθητική είναι κάτι εξαιρετικά ατομικό και μεταβλητό.
Η καλαισθησία, ως έννοια, δεν είναι επιστημονικά μετρήσιμη και δεν μπορεί να ενταχθεί πλήρως στο πεδίο της ιατρικής, κάτι που καθιστά αδύνατο να θεωρηθεί η αποτυχία ενός αισθητικού αποτελέσματος ως ιατρικό σφάλμα, εκτός κι αν το αποτέλεσμα προκύψει από παραβίαση των κανόνων της ιατρικής τέχνης. Όπως σημειώνεται, ο πλαστικός χειρουργός έχει καθήκον να επιδιώκει ένα αρμονικό κι εξατομικευμένο αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα επιτευχθεί το «ιδανικό» αποτέλεσμα σύμφωνα με τις προσδοκίες του ασθενούς.
Η θεμελίωση της ευθύνης του γιατρού εξαρτάται από το αν η επέμβαση έγινε σύμφωνα με τους κανόνες της ιατρικής τέχνης (lege artis), κι όχι από το αν επιτεύχθηκε το επιθυμητό αισθητικό αποτέλεσμα. Αυτό ενισχύεται από την απόφαση ΜΠρΑθ 5689/2017, όπου το δικαστήριο έκρινε ότι αν κι υπήρξαν επιπλοκές που επηρέασαν αρνητικά το αισθητικό αποτέλεσμα, η επέμβαση είχε γίνει σωστά και δεν μπορούσε να θεωρηθεί αμελής από τον πλαστικό χειρουργό. Το δικαστήριο υπογράμμισε ότι η αποτυχία στην επίτευξη του επιθυμητού αισθητικού αποτελέσματος δεν συνιστά αμελή συμπεριφορά από τον γιατρό και δεν στοιχειοθετεί δικαίωμα αποζημίωσης, παρά την απογοήτευση που μπορεί να προκαλέσει στον ασθενή. Επομένως, για να υπάρξει ιατρικό σφάλμα, θα πρέπει να διαπιστωθεί ότι η διαδικασία δεν έγινε με την απαιτούμενη επαγγελματική φροντίδα κι όχι απλώς ότι το αισθητικό αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό για τον ασθενή.
Αντίθετα, η απόφαση ΕφΛαρ 103/2013 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αδυναμία επίτευξης του επιθυμητού αισθητικού αποτελέσματος μπορεί να οδηγήσει σε νομική ευθύνη του γιατρού, εφόσον δεν ακολουθήθηκαν οι κατάλληλοι ιατρικοί κανόνες. Στην περίπτωση αυτή, το δικαστήριο έκρινε ότι η αποτυχία να επιτευχθεί το αναμενόμενο αισθητικό αποτέλεσμα, λόγω προβλημάτων στη διαδικασία της επέμβασης, συνιστά παραβίαση των ιατρικών κανόνων, η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σε νομική ευθύνη για τον πλαστικό χειρουργό.
Η έννοια του ιατρικού σφάλματος μπορεί επίσης να προκύψει σε περιπτώσεις που το αποτέλεσμα δεν είναι απλώς ελαφρώς απογοητευτικό αλλά συνιστά «καταφανή» ή «έντονη» αποτυχία. Αυτή η άποψη υποστηρίζεται και στην απόφαση ΜΠρΑθ 7896/2002, όπου η αποτυχία στην επίτευξη του αισθητικού αποτελέσματος από μια χειρουργική επέμβαση οδήγησε στην αναγνώριση ιατρικού σφάλματος κι αποζημίωσης για τον ασθενή, καθώς η αποτυχία δεν ήταν «μικρές αποκλίσεις», αλλά σοβαρή αποτυχία του επιδιωκόμενου αποτελέσματος.
Ομοίως, στην απόφαση ΠΠρΑθ 1329/2015, το δικαστήριο αποδέχθηκε την αγωγή της ασθενούς που είχε υποβληθεί σε επέμβαση ανόρθωσης στήθους και επανορθωτικής πλαστικής μετά από μαστεκτομή, η οποία δεν είχε το αναμενόμενο αισθητικό αποτέλεσμα κι οδήγησε σε νέα επέμβαση. Η ευθύνη του γιατρού αναγνωρίστηκε, διότι δεν ακολουθήθηκαν οι απαιτούμενοι ιατρικοί κανόνες κι υπήρξε παραβίαση των υποχρεώσεων επιμέλειας.
Στις επεμβάσεις επανορθωτικής πλαστικής χειρουργικής, το ζήτημα της ιατρικής ευθύνης είναι πιο σαφές, καθώς το κύριο μέλημα του γιατρού είναι η σωστή εφαρμογή των ιατρικών κανόνων κι η αποκατάσταση του σώματος του ασθενούς χωρίς να υπάρχει εγγύηση για το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, η ευθύνη του γιατρού περιορίζεται στο αν ακολούθησε τους σωστούς ιατρικούς κανόνες κι αν το αποτέλεσμα δεν ήταν αποτέλεσμα παραβίασης αυτών των κανόνων.
Συνοψίζοντας, η ευθύνη του πλαστικού χειρουργού για ιατρικό σφάλμα σε αισθητικές επεμβάσεις δεν εξαρτάται μόνο από το αν επιτεύχθηκε το αισθητικό αποτέλεσμα που επιθυμούσε ο ασθενής, αλλά από το αν η επέμβαση έγινε σύμφωνα με τους αναγνωρισμένους κανόνες της ιατρικής επιστήμης και της ιατρικής επιμέλειας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Heppt, Werner J, and Julia Vent., The Facial Profile in the Context of Facial Aesthetics. Facial plastic surgery : FPS vol. 31,5 (2015): 421-30.
- Κανελλοπούλου-Μπότη, Ενημέρωση και συναίνεση στην πλαστική κοσμητική χειρουργική προσώπου, ΕφΑΔ 3/2015, 198
- Κοτσιανός, Η ιατρική ευθύνη, 2η έκδοση, 1976, σ.219
- ΜΠρΑθ 5689/2017 (ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ),
- ΕφΛαρ 103/2013 (ΝΟΜΟΣ)
- Λασκαρίδου, Αστική Ιατρική Ευθύνη κατά τη διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων, 2016, σ.189- 191
- ΜΠρΑθ 7896/2002 (ΝΟΜΟΣ)
- Τρανταλίδης, Ιατρικό Σφάλμα, Η ευθύνη γυναικολόγου και μαιευτήρα, 2012, σ. 322
-
Λασκαρίδου, Αστική Ιατρική Ευθύνη κατά τη διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων, 2016, σ.191-192
