Της Ανδριάνας Κοντού,
Η ικανότητα να γνωρίζουμε το μέλλον φαντάζει δελεαστική. Πολλοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι θα ήταν περισσότερο χαρούμενοι αν γνώριζαν το μέλλον καθώς θα μπορούσαν να ξέρουν με βεβαιότητα αν θα είχαν τη ζωή που ονειρευόνταν, για την οποία με μόχθο εργάζονται στο παρόν. Άλλοι αντιτείνονται ότι η άγνοια για το τι μέλλει γενέσθαι προσδίδει στον άνθρωπο την πραγματική ευτυχία. Αυτό γιατί, αν γνωρίζαμε εκ των προτέρων όλα τα κεφάλαια της ζωής μας, αυτή θα κατέληγε ανιαρή και βαρετή, χωρίς πραγματικό νόημα.
Σε κάθε περίπτωση, η ιδέα ενός χάρτη που να αποκαλύπτει το μέλλον εγείρει βαθιά φιλοσοφικά ερωτήματα σχετικά με την ελευθερία, την προδιαγεγραμμένη πορεία της ζωής και την αξία της άγνοιας. Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν, αν υπήρχε ένας τέτοιος χάρτης, θα ήταν αυτός πραγματικά χρήσιμος ή άχρηστος; Θα μας παρείχε τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε το πεπρωμένο μας ή θα μας εγκλώβιζε σε μια αμετάβλητη τροχιά;
Ένας χάρτης που να απεικονίζει το μέλλον θα μπορούσε, θεωρητικά, να προσφέρει σαφήνεια και κατεύθυνση. Γνωρίζοντας τα μελλοντικά γεγονότα, θα μπορούσαμε να προετοιμαστούμε κατάλληλα, να αποφύγουμε ενδεχόμενους κινδύνους και να εκμεταλλευτούμε ευκαιρίες για περαιτέρω εξέλιξη και πρόοδο. Ωστόσο, αυτή η γνώση ελλοχεύει παγίδες. Πιο συγκεκριμένα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια παθητική στάση, κάνοντας τους ανθρώπους να αποδέχονται το αναπόφευκτο χωρίς προσπάθεια αλλαγής και ανατροπής του. Πρόκειται για το γνωστό σε όλους πεπρωμένο. Αναμφίβολα, αυτή η αίσθηση του αναπόφευκτου μπορεί να μειώσει την ανθρώπινη πρωτοβουλία και δημιουργικότητα, καθιστώντας τον χάρτη αυτό περισσότερο εμπόδιο, παρά εργαλείο για εξέλιξη και πρόοδο.
Η φιλοσοφική αυτή διεργασία εγείρει και ένα ακόμη ερώτημα. Αν γνωρίζαμε εκ των προτέρων την κατάληξή μας, θα επιλέγαμε να αλλάξουμε την προβλεπόμενη πορεία ή να ακολουθήσουμε το προδιαγεγραμμένο μονοπάτι; Η απάντηση εξαρτάται από την ανθρώπινη φύση και την πεποίθηση στην ελεύθερη βούληση. Ορισμένοι μπορεί να δουν τη γνώση του μέλλοντος ως ευκαιρία να αλλάξουν ανεπιθύμητες εκβάσεις, ενώ άλλοι μπορεί να αισθανθούν ανίσχυροι να αντισταθούν σε αυτό που θεωρούν προκαθορισμένο. Αυτό το δίλημμα αναδεικνύει τη σύγκρουση μεταξύ του ντετερμινισμού και της ελευθερίας.
Αναμφίβολα, η έννοια του μέλλοντος είναι άμεσα συνυφασμένη με τη θεμελιώδη έννοια της δημοκρατίας. Η άγνοια του μέλλοντος μπορεί να θεωρηθεί ουσιώδης για την ανθρώπινη ελευθερία. Χωρίς προκαθορισμένη γνώση, οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να δημιουργούν και να επιλέγουν τη δική τους πορεία. Αυτή η αβεβαιότητα ενθαρρύνει την ελπίδα, την προσπάθεια και την εξέλιξη.
Αδιαμφισβήτητα, η αβεβαιότητα μπορεί να είναι αγχωτική, αλλά αποτελεί και την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό συμβαίνει γιατί η ελευθερία απαιτεί το άγνωστο, καθώς μόνο μέσα από το απρόβλεπτο μπορούμε να δημιουργούμε νέα μονοπάτια αχαρτογράφητα, προς εξερεύνηση. Συνεπώς, η άγνοια του μέλλοντος μας αναγκάζει στην ουσία να λαμβάνουμε αποφάσεις και να ρισκάρουμε δημιουργώντας κατά αυτό τον τρόπο το πραγματικό νόημα της ζωής μας.
Οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας, η έξαρση των φαινομένων κοινωνικής παθογένειας, η χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση ως απότοκο τραυμάτων που προκλήθηκαν στην παιδική κυρίως ηλικία και η γενικότερη ματαιοδοξία που μας περιβάλλει, ωθούν τους ανθρώπους στο να αποζητούν την ασφάλεια, η οποία προκύπτει από την επιβεβαίωση ότι όλα θα πάνε καλά.
Τι θα συνέβαινε, ωστόσο, αν η άγνοια για το μέλλον μας ωθούσε στο να εκτιμάμε όσα πραγματικά έχουμε ή όσα επιδιώκουμε να πετύχουμε; Και αν τελικά δεν επιτύχουμε να κατακτήσουμε όλα όσα ποθούμε, θα είμαστε δυστυχισμένοι ή ευτυχισμένοι που προσπαθήσαμε να κατακτήσουμε κάτι που ποθήσαμε και το οποίο τελικά μας διαμόρφωσε; Γιατί, αν πραγματικά ξέραμε εκ των προτέρων ότι θα αποτύχουμε, θα μπαίναμε στη διαδικασία να προσπαθήσουμε; Άρα, σημασία έχει το αποτέλεσμα ή διαδρομή; Μάλλον η διαδρομή καθώς προκύπτει από την άγνοια του αποτελέσματος.
Συμπερασματικά, ένας χάρτης που αποκαλύπτει το μέλλον θα μπορούσε να προσφέρει βεβαιότητα και ασφάλεια, αλλά ταυτόχρονα θα μπορούσε να περιορίσει την ελευθερία και τον αυθορμητισμό που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη. Τουναντίον, η άγνοια του μέλλοντος, παρά την αβεβαιότητα που φέρει, μπορεί να θεωρηθεί απαραίτητη για την πλήρη εμπειρία της ζωής και την ανάπτυξη της προσωπικής ευθύνης και ελευθερίας, τη διαμόρφωση δηλαδή, του ολοκληρωμένου ανθρώπου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Γιατί θέλουμε να ξέρουμε το μέλλον μας;, pillowfights.gr, διαθέσιμο εδώ
- Άγχος για το μέλλον: Πώς θα ελέγξετε τις αρνητικές σκέψεις;, vogue.gr, διαθέσιμο εδώ
