Της Ευσταθίας Στράντζαλη,
Σε κάθε σύγχρονη κοινωνία η ύπαρξη της τεχνητής νοημοσύνης έχει κάνει αισθητή την παρουσία της σε πολλούς κλάδους. Πέρα, όμως, από τις επιρροές που έχει σε κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο, οι οποίες είναι οι πιο συνηθισμένες και ίσως οι πιο γνωστές, επηρεάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό και τον πολιτισμό, ιδίως την τέχνη και τη μουσική. Οι απόψεις, για το αν οι επιρροές αυτές είναι καλές ή όχι, διίστανται, κάτι που είναι λογικό για ένα θέμα με τόση μεγάλη εμβέλεια, ανάπτυξη, αλλά και ενσωμάτωση στην κοινωνία.
Παρ’ όλα αυτά, μπορούμε να ξεχωρίσουμε που σταματάει η ανθρώπινη δημιουργία και που ξεκινάει η χρήση του AI; Έχουμε ξεκάθαρα όρια ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο; Και τελικά, το AI είναι ένας πρόδρομος ανάπτυξης με πρόσημο θετικό ή είναι μια ακόμα κατάσταση, η οποία θα αλλοιώσει και θα αλλοτριώσει τις ζωές των ανθρώπων;
Η τεχνητή νοημοσύνη εντάσσεται στον κλάδο της πληροφορικής και ορίζεται ως η ικανότητα μίας μηχανής να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες ενός ανθρώπου. Σ’ αυτές βρίσκονται η μάθηση, η προσαρμοστικότητα, η εξαγωγή συμπερασμάτων, η δημιουργία ταινιών, φωτογραφιών, ακόμα και μουσικών κομματιών. Η τέχνη της τεχνητής νοημοσύνης λειτουργεί καλύτερα, όταν κάνει κάτι που ο καλλιτέχνης μόνος του δεν θα μπορούσε να διεξάγει, καθώς δεν έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει την αρχική ιδέα, αλλά μόνο να επεξεργαστεί ένα ήδη δομημένο θέμα. Οτιδήποτε άλλο φαίνεται παράξενο, τεχνητό και —εν τέλει— άσκοπο.
Από την άλλη μεριά, η τέχνη είναι ένα σύμπλεγμα ανθρώπινων συναισθημάτων, σκέψεων, εμπειριών, ιδεών, που σίγουρα η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι σε θέση να διαθέτει. Μέσα από μία ζωγραφιά, ένα τραγούδι ή τις σελίδες ενός βιβλίου, ο δημιουργός και ο θεατής μοιράζονται μία μοναδική εμπειρία, η οποία αποκαθιστά την πίστη στη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος. Σε περιόδους, όπου η αβεβαιότητα, στη ζωή των ανθρώπων κυριαρχεί, η τέχνη παραμένει ένας διαχρονικός φάρος ελπίδας. Από κοινωνικές κρίσεις μέχρι προσωπικές αναταραχές, η δημιουργία λειτουργεί ως ένα καταφύγιο, όπου οι άνθρωποι βρίσκουν τη δύναμη να εκφραστούν και να ανακαλύψουν ξανά την ουσία της ζωής.
Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) έχει επηρεάσει τη μουσική και τις τέχνες με πολλούς τρόπους, από τη δημιουργία νέων έργων έως την ενίσχυση της δημιουργικότητας και την αυτοματοποίηση ορισμένων διαδικασιών. Αξίζει, σ’ αυτό το σημείο, να σημειωθεί, όμως, ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της τέχνης, κάθε ριζοσπαστικό κίνημα ήταν στενά συνδεδεμένο με το πολιτιστικό πνεύμα της εποχής, μία αντανάκλαση των ανησυχιών και των προβληματισμών της κοινωνίας, για παράδειγμα ο Turner και τα βιομηχανικά τοπία του, η επιμονή του Da Vinci με την επιστήμη και τα μαθηματικά. Η ταχύτατη ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στους πολιτιστικούς και δημιουργικούς τομείς παρέχει, προφανώς, πρωτοφανείς δυνατότητες καινοτόμου δημιουργικότητας. Ωστόσο, εγείρει σημαντικές προκλήσεις σε νομικό, οικονομικό, κοινωνικό, ηθικό και εν τέλει ευρύτερα πολιτισμικό επίπεδο.
Αξίζει, όμως, να δούμε πιο αναλυτικά τις επιρροές που έχει και στις τέχνες γενικά, αλλά και στη μουσική ειδικά. Στην πρώτη περίπτωση, διεισδύει το AI στη δημιουργία έργων τέχνης. Μπορεί, λοιπόν, να δημιουργήσει έργα ψηφιακής ζωγραφικής, παίρνοντας όμως παραδείγματα από υπάρχουσες ιδέες, στυλ και τεχνικές, δεν είναι ικανό να φανταστεί και άρα να δημιουργήσει κάτι από το μηδέν. Είναι ένα μέσο, επίσης, αναγνώρισης και αναπαραγωγής στυλ, αναλύοντας έργα διάσημων καλλιτεχνών μπορεί να τα επαναλάβει, αλλά και να δημιουργήσει ένα σύμπλεγμα τεχνικών, που ίσως ο καλλιτέχνης μόνος του να μην μπορούσε. Όσον αφορά τον τομέα της μουσικής, το AI είναι ικανό να δημιουργήσει μουσική, να κάνει μίξη και παραγωγή. Χρησιμοποιείται, δηλαδή, για να συνθέτει μουσική σε διάφορα είδη, εκμεταλλευόμενο αλγόριθμους, οι οποίοι μελετούν υπάρχουσες συνθέσεις, να ηχογραφεί, να αναλύει τον ήχο και να τον επεξεργάζεται με άπειρους τρόπους.
Πώς, όμως, αντιμετωπίζονται αυτά τα φαινόμενα από τους ανθρώπους, αλλά και από τους επιστήμονες και τους ειδικούς; Σήμερα, το ερώτημα, που αναδύεται, είναι κατά πόσον έργα, τα οποία έχουν δημιουργηθεί με τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να θεωρηθούμε ότι εδράζονται στην τέχνη ή αν έχουμε έναν επαναπροσδιορισμό του ορισμού της τέχνης.
Ενδιαφέρον έχει να δώσουμε έμφαση στην κριτική άποψη μίας σπουδαίας προσωπικότητας στον τομέα των επιστημών, του St. Hawking. O Stephen Hawking, μιλώντας στη διάσκεψη στη Λισαβόνα, εξέθεσε ανοιχτά τις αντιλήψεις του για το νέο φαινόμενο, αυτό που κυριαρχεί πλέον και σε επίπεδο εφαρμογής, αλλά και σε επίπεδο συζητήσεων. Από τα λόγια του βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα, ότι αντιμετωπίζει το νέο αυτό ρεύμα με επιφυλακτικότητα, ζητώντας μάλιστα να ληφθούν μέτρα για να μην κατακτήσει το κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον και να μην φτάσει στο σημείο να απειλεί τον ανθρώπινο πολιτισμό. «Οι υπολογιστές μπορούν, θεωρητικά, να μιμηθούν την ανθρώπινη νοημοσύνη και να την υπερβούν. Αν δεν λάβουμε τώρα τα κατάλληλα μέτρα θα φέρνει κινδύνους, όπως ισχυρά αυτόνομα όπλα και νέους τρόπους, ώστε οι λίγοι και ισχυροί να καταπιέζουν τους πολλούς. Θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστια αναστάτωση στην παγκόσμια οικονομία», τόνισε ο Βρετανός φυσικός. Τελικά, μπορούμε να οδηγηθούμε σ’ ένα συμπέρασμα και να δώσουμε ένα πρόσημο είτε θετικό είτε αρνητικό στο «πρόσωπο» του AI;
Στο σημείο αυτό, θα μπορούσε να λεχθεί ότι τεχνολογικές «επαναστάσεις», όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν χρειάζεται να σημαίνουν το «τέλος της τέχνης», όπως πολλοί φοβούνται. Είναι γεγονός και υποστηρίζεται από πολλούς ότι η άνοδος των αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης είναι ικανή να περιορίσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανθρώπινη εργασία και έτσι, πολλοί να χάσουν τη δουλειά τους, διότι θα αντικατασταθούν από τις μηχανές. Παρ’ όλα αυτά, αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι η συνύπαρξη αυτού του νέου κύματος, καθώς και η προώθηση της τεχνογνωσίας. Πρέπει να υπάρχει ένας δίαυλος για να ορίζει το που ξεκινάει, αλλά και το που τελειώνει το AI, κάνοντας έτσι τους ανθρώπους πιο σίγουρους, αλλά και πιο θετικά φορτισμένους απέναντι σ’ αυτό το πολύ μεγάλο και νέο φαινόμενο.
Στην ερώτηση για το αν η τεχνητή νοημοσύνη θα συνδράμει στην εξέλιξη των ταινιών και της ζωγραφικής, αλλά και των τεχνών γενικότερα, απάντηση δεν υπάρχει. Η τεχνητή νοημοσύνη θα συντομεύσει το χρόνο παραγωγής, θα απλοποιήσει τη διαδικασία εκτέλεσης της τέχνης και θα βοηθήσει την τεχνική-ψηφιακή εξέλιξη του τομέα της παραγωγής τέχνης. Δεν θα συμβάλει, όμως, στην πρωτογενή σύλληψη της ιδέας.
Μπορεί, λοιπόν, κανείς να φανταστεί τον πλανήτη μας χωρίς ανθρώπινη παρουσία ή ίσως έναν πλανήτη γεμάτο αντίγραφα; Ή μπορεί να φανταστεί μέσα που θα διευκολύνουν πολλούς τομείς, εξελίσσοντας τους, ενώ παράλληλα, θα περιθωριοποιηθούν λόγω φόβου;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Επαναπροσδιορίζει η Τεχνητή νοημοσύνη την τέχνη, liberal.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τεχνητή νοημοσύνη και τέχνη: Τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι καλλιτέχνες, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τεχνητή Νοημοσύνη: Ευλογία ή κατάρα για την τέχνη; – Τρεις δημιουργοί απαντούν, ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τεχνητή νοημοσύνη: 5 τρόποι που θα μπορούσε να βλάψει την ανθρωπότητα, tanea.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η Τέχνη στην Εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, pigi.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πώς επιδρά η τεχνητή νοημοσύνη στις τέχνες, euro2day.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τεχνητή Νοημοσύνη και Πολιτισμός, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
