Της Μαριτίνας Χριστοφυλάκου,
Ο νέος υπουργός εξωτερικών των Η.Π.Α για τη θητεία 2025 – 2029, ή όπως αποκαλείται επισήμως ως U.S Secretary of State, είναι ο Μάρκο Ρούμπιο. Ο διορισμός του εγκρίθηκε ομόφωνα από τη Γερουσία των Η.Π.Α και ανέλαβε καθήκοντα στις 21 Ιανουαρίου 2025, σηματοδοτώντας την ιστορική αυτή αλλαγή σελίδας της αμερικανικής πολιτικής όσον αφορά το μεταναστευτικό ζήτημα. Ο Ντόναλντ Τραμπ γίνεται ο πρώτος πρόεδρος των Η.Π.Α που τοποθετεί Λατινοαμερικάνο σε αυτή τη θέση στην ιστορία, καθιστώντας στον Ρούμπιο τον υψηλότερο βαθμό αξιώματος που έχει δοθεί σε ισπανόφωνο Αμερικανό στην ιστορία των Η.Π.Α.
Όμως, σε σύγκριση με ορισμένες άλλες τοποθετήσεις στο υπουργικό συμβούλιο του Τραμπ, όπως παραδείγματος χάριν του συνωμοσιολόγου Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ ως υπουργού Υγείας, ο Μάρκο Ρούμπιο στη θέση του υπουργού Εξωτερικών είναι μία σχετικά συμβατική επιλογή: είναι ένας βετεράνος πολιτικός που έχει υπηρετήσει στις επιτροπές εξωτερικών σχέσεων και πληροφοριών για πάνω από μια δεκαετία, και ο οποίος έχει υπάρξει πιστός υποστηρικτής του Τραμπ σε όλη την προεκλογική εκστρατεία του ΄24. Έχει αναλάβει αρκετούς ρόλους κατά τη μακρόχρονη καριέρα του στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, όπως επίτροπος πόλης, αντιπρόσωπος της Βουλής της Φλόριντα, ηγέτης της πλειοψηφίας, και Πρόεδρος της Βουλής της Φλόριντα, όπως επίσης ήταν από το 2010 έως το 2025 γερουσιαστής των Η.Π.Α. Αν και Ρεπουμπλικανός με παραδοσιακές συντηρητικές απόψεις και τωρινό μέλος της κυβέρνησης του Τραμπ, οι στάσεις του Ρούμπιο τείνουν να είναι μετριοπαθείς και στα πλαίσια του ορθολογισμού σε σχέση με τον παραληρηματικό εθνικισμό αρκετών συναδέλφων του. Έτσι, σε συνδυασμό με τη λατινοαμερικάνικη καταγωγή του, αποτελεί το άτομο -“κλειδί” για τον διπλωματικό χειρισμό μιας νέας, αποφασιστικής, σκληροπυρηνικής αντι-μεταναστευτικής πολιτικής, η οποία αναμένεται να προκαλέσει ρήγμα στις σχέσεις των Η.Π.Α με την υπόλοιπη αμερικανική ήπειρο.
Ο Μάρκο Ρούμπιο, γόνος οικογένειας μεταναστών από την Κούβα, καλείται σήμερα να εκπροσωπήσει την εκστρατεία του Τραμπ κατά της παράνομης μετανάστευσης στη διεθνή κοινότητα, έχοντας ως κεντρικό της στόχο τη μαζική απέλαση παράνομων μεταναστών, αλλά και την ισχυρότερη στρατιωτική φύλαξη των συνόρων Η.Π.Α – Μεξικού. Μία εκ των υποσχέσεων του προέδρου Τραμπ στους αμερικανούς πολίτες που τον εξέλεξαν ήταν η κατάργηση της “ιθαγένειας λόγω γέννησης σε αμερικανικό έδαφος”, ένα δικαίωμα που ορίζει το σύνταγμα των Η.Π.Α, και έρχεται σε κόντρα με το παρελθόν του Ρούμπιο: κανένας από τους δύο του γονείς δεν ήταν πολιτογραφημένος στις Η.Π.Α κατά τη γέννησή του, ενώ ο ίδιος απέκτησε την αμερικανική ιθαγένεια εξαιτίας του δικαιώματος αυτού. Αυτή την προφανή αντίθεση μεταξύ του ιστορικού της οικογένειάς του και της στάσης του κόμματός του έφερε στην επιφάνεια η στροφή του προς μία αυστηρότερη στάση απέναντι στην παράνομη μετανάστευση, έπειτα από την απόκτηση όλο και υψηλότερων σε βαθμό θέσεων στην πολιτική.
Στην αρχή της καριέρας του, η προσέγγιση του Ρούμπιο υπήρξε ανεκτική, καθώς ως μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων της Φλόριντα το 2003, είχε υποστηρίξει μια έκδοση του Dream Act, (μίας προτεινόμενης νομοθεσίας που θα προστάτευε μόνιμα ορισμένους μετανάστες που βρέθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες ως παιδιά από μια πιθανή απέλαση), η οποία θα επέτρεπε σε φοιτητές μετανάστες χωρίς έγγραφα να λάβουν μόνιμη άδεια παραμονής, εάν πληρούσαν ορισμένα κριτήρια. Μετά την εκλογή του ως γερουσιαστής των Η.Π.Α το 2010, συνέχισε να ακολουθεί μια πιο ήπια στάση από αυτές του Τραμπ για τη μετανάστευση. Για παράδειγμα, το 2016, ο Ρούμπιο δήλωνε ότι οι μαζικές απελάσεις 11 εκατομμυρίων μεταναστών χωρίς έγγραφα, τις οποίες πρότεινε ο Τραμπ, δεν αποτελούσαν «μια ρεαλιστική πολιτική». Όμως, με την τοποθέτησή του στο υπουργικό συμβούλιο του Τραμπ και τις δηλώσεις του όλους τους μήνες της προεκλογικής εκστρατείας πριν από την ιστορική νίκη του Νοεμβρίου του ΄24, οι απόψεις του νέου υπουργού εξωτερικών δείχνουν να είναι τουλάχιστον απολογητικές προς τις αμφιλεγόμενες δηλώσεις του νεοεκλεχθέντος προέδρου.
Όταν ο Τραμπ σε μία από τις προεκλογικές του συνεντεύξεις δήλωσε ότι η παράνομη μετανάστευση “δηλητηριάζει το αίμα της χώρας”, μεταξύ άλλων ακραίων τοποθετήσεων, ο Ρούμπιο έσπευσε να δικαιολογήσει αυτή την αμφιλεγόμενη επιλογή λέξεων. Όταν ερωτήθηκε αν ο Τραμπ θα μπορούσε να κερδίσει την ψήφο των Λατίνων παρά τα σχόλια αυτά, απάντησε πως πιστεύει ότι αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο μιλάει, και πως “έχει πολύ ισχυρούς δεσμούς με την κοινότητα” των λατινοαμερικάνων, καθώς τους επιλέγει για συνεργάτες. Η αλλαγή στάσης αυτή προκάλεσε αντιδράσεις, κυρίως από το Δημοκρατικό κόμμα, στις οποίες αποκρίθηκε λέγοντας: “Η σκέψη μου εκείνη την εποχή ήταν να δημιουργήσω μια διαδικασία για εκείνους τους ανθρώπους που δεν είναι εγκληματίες και ταυτόχρονα να κάνω κάτι έτσι ώστε να μην ξαναγίνει ποτέ το ίδιο. Σήμερα, πέρα από αυτά τα 11 εκατομμύρια, τα τελευταία χρόνια έχουν εισέλθει 9 ή 10 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι. Αυτό είναι ένα τεράστιο και εντελώς διαφορετικό πρόβλημα».
Εν μέσω της έντονης διπλωματικής κρίσης μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών του Τραμπ και της υπόλοιπης υφηλίου, ο Μάρκο Ρούμπιο ανέλαβε να “ηρεμήσει τα πνεύματα”, αλλά και να επικοινωνήσει με τη νέα επίσημη πολιτική της χώρας περιοδεύοντας για έξι ημέρες σε πέντε χώρες της Κεντρικής Αμερικής. Το ταξίδι αυτό, που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 31 Ιανουαρίου και 6 Φεβρουαρίου του 2025, περιλάμβανε στάσεις στον Παναμά, το Ελ Σαλβαδόρ, την Κόστα Ρίκα, τη Γουατεμάλα και τη Δομινικανή Δημοκρατία, ενώ στόχευε κυρίως στην πραγμάτευση θεμάτων σχετικών με τη διαχείριση της Διώρυγας του Παναμά και τη μετανάστευση. Οι προορισμοί αυτοί δεν ήταν τυχαίως επιλεγμένοι: είναι κράτη που αποτελούν είτε πηγές μετανάστευσης είτε οδούς διέλευσης μεταναστών που επιθυμούν να μετακινηθούν προς τις Η.Π.Α. Διορίζοντας εξέχοντες λατινοαμερικανούς αξιωματούχους όπως ο Ρούμπιο, η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να επικεντρώνεται στη Λατινική Αμερική ως μέρος της στρατηγικής της για την αποκατάστασή της επιρροής των Η.Π.Α στην περιοχή.
Όσον αφορά τη Διώρυγα του Παναμά, οι Η.Π.Α έχουν πλέον ξεκαθαρίσει στη διεθνή κοινότητα ότι θα υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους στο στρατηγικό αυτό κανάλι για το διεθνές εμπόριο πάση θυσία. Ο Ρούμπιο εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες για την επιρροή της Κίνας στους βασικούς λιμένες και στα δύο άκρα του περάσματος, προειδοποιώντας ότι σε μια σύγκρουση, η Κίνα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτό τον έλεγχο προς όφελός της, όπως επίσης τόνισε ότι οι απειλές του Προέδρου Τραμπ για ανακατάληψη του καναλιού δεν πρέπει να αγνοηθούν. Συγκεκριμένα, ο Ρούμπιο μετέφερε στον Πρόεδρο του Παναμά Χοσέ Ραούλ Μουλίνο την άποψη του προέδρου των Η.Π.Α ότι η τρέχουσα κατάσταση στο κανάλι είναι “απαράδεκτη και ότι ελλείψει άμεσων αλλαγών, θα απαιτούσε από τις Ηνωμένες Πολιτείες να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων τους”.
Η μετανάστευση αποτέλεσε επίσης αναπόσπαστο κομμάτι της ατζέντας του Ρούμπιο στον γύρο των πέντε αυτών χωρών που πραγματοποίησε: στον Παναμά, παρακολούθησε μια πτήση απέλασης που χρηματοδοτήθηκε από τις Η.Π.Α προς την Κολομβία. Στο Ελ Σαλβαδόρ σύναψε μια αμφιλεγόμενη συμφωνία που επιτρέπει στη χώρα να δέχεται απελαθέντες από τις Η.Π.Α οποιασδήποτε εθνικότητας, συμπεριλαμβανομένων των εγκληματιών, έναντι αμοιβής. Η συμφωνία αυτή πυροδότησε ανησυχίες για την εν δυνάμει καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις διαβόητες φυλακές του προέδρου Ναγίμπ Μπουκέλε, με τον Τραμπ να εκδηλώνει ενδιαφέρον εάν είναι νομικά εφικτό κάτι τέτοιο. Στη Γουατεμάλα, επετεύχθη συμφωνία με τον πρόεδρο Μπερνάρντο Αρεβάλο ότι η χώρα θα δεχτεί 40 τοις εκατό περισσότερες πτήσεις απέλασης από τις Η.Π.Α, οι οποίες θα μεταφέρουν απελαθέντες από τη Γουατεμάλα και από άλλες χώρες. Ανακοίνωσε επίσης σχέδια για συνεισφορά στην κατασκευή υποδομών του λατινοαμερικανικού κράτους, όπως λιμενικές εγκαταστάσεις και δρόμους. Στην Κόστα Ρίκα, χώρα που χρησιμοποιείται ευρέως ως μεταναστευτικός διάδρομος, ο Ρούμπιο υποσχέθηκε την υποστήριξη των Η.Π.Α τόσο στις προσπάθειες επιβολής της μεταναστευτικής πολιτικής τους μέσω της συνεργασίας με τις Κοσταρικανές αρχές όσο και στην αντιμετώπιση εγκλημάτων που σχετίζονται με τη διακίνηση ναρκωτικών, προτείνοντας τη συμμετοχή των αμερικανικών αρχών στις έρευνες.
Οι διαπραγματεύσεις του Ρούμπιο υπογράμμισαν τις προσπάθειες των Η.Π.Α να διαχειριστούν τα κολοσσιαία μεταναστευτικά κύματα που δέχονται μέσω συνεργασιών, αλλά και μέσω πίεσης προς τις χώρες της Κεντρικής Αμερικής να συμμορφωθούν με τη νέα τάξη των πραγμάτων. Παράλληλα, μέσα από αυτή τη περιοδεία, ο νέος, αμφιλεγόμενος υπουργός εξωτερικών κατάφερε να αποκαλύψει σε όλο τον κόσμο την αποφασιστική στάση του προέδρου Τραμπ να διεκδικήσει την υπερίσχυση των Η.Π.Α έναντι όλων των ανταγωνιστών τους και επί της αμερικανικής ηπείρου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Rubio Recap: What He Said about Latin America at His Hearing, Americas Society – Council of the Americas, διαθέσιμο εδώ
- Three things to know about Rubio’s first international trip, NPR, διαθέσιμο εδώ
- Six big immigration changes under Trump – and their impact so far, BBC, διαθέσιμο εδώ
- 4 takeaways from Rubio’s first trip abroad as secretary of state, PBS News, διαθέσιμο εδώ
- How Marco Rubio has shapeshifted to embrace Trump’s foreign policy, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Rubio tells Panama to reduce Chinese influence in canal area or face US action, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
