Της Πελαγίας Τριχάκη,
Ως εργατικό ατύχημα νοείται αυτό που συμβαίνει στον εργαζόμενο κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή με αφορμή αυτή, το οποίο οφείλεται σε αιφνίδιο και βίαιο γεγονός και που συνεπάγεται ανικανότητα για εργασία ή ακόμα και θάνατο του εργαζομένου. Η έννοια του εργατικού ατυχήματος δεν ανευρίσκεται αυτούσια στην ελληνική νομοθεσία, αλλά συνάγεται από τη νομολογία των δικαστηρίων, καθώς κι από ασφαλιστικές Εγκυκλίους.
Αντιλαμβανόμαστε ότι για να χαρακτηριστεί ένα ατύχημα ως «εργατικό» δεν απαιτείται να συμβεί αποκλειστικά στα χρονικά πλαίσια του ωραρίου εργασίας, αλλά δύναται να λάβει χώρα και κατά τη μετάβαση στην εργασία ή ακόμα και κατά την επιστροφή από αυτή. Κρίσιμο στοιχείο αποτελεί και πάλι ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ εργασίας κι ατυχήματος, οποίος θεωρείται ότι υπάρχει όταν η μετάβαση από τον τόπο κατοικίας προς τον τόπο εργασίας (ή κι αντίστροφα) έγινε «κατά τον ενδεδειγμένο τρόπο», δηλαδή από τη συνήθη, ασφαλέστερη και συντομότερη διαδρομή και με το συνηθισμένο μεταφορικό μέσο. Ακόμη, ο όρος «εργασία» αναφέρεται σε οποιαδήποτε εργασία η οποία, κατά εντολή εργοδότη, παρέχεται από τον εργαζόμενο, ακόμα κι εάν αυτή είναι πέρα από τα καθήκοντά του που απορρέουν από τη σχετική σύμβαση εργασίας του.
Ενδεικτικές κι ενδιαφέρουσες περιπτώσεις που έχουν κριθεί ως εργατικά ατυχήματα είναι ατυχήματα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια κανονικής άδειας με αποδοχές, ατυχήματα κατά τη διάρκεια του διαλείμματος καθώς κι ο θάνατος ή η αναπηρία του εργαζόμενου που οφείλεται στην υπέρμετρη προσπάθεια που κατέβαλε ο τελευταίος για να ανταποκριθεί σε ασυνήθιστους κατά το χρόνο αυτό όρους εργασίας. Αντίθετα, δε χαρακτηρίζονται ως εργατικά ατυχήματα αυτά που συμβαίνουν μέσα στα σπίτια των εργαζομένων, εκτός εάν αυτοί ισχυρισθούν κι αποδείξουν ότι τα ατυχήματα συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την εκτέλεση της εργασίας τους.
Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, η επιδείνωση προϋπάρχουσας νόσου μπορεί να χαρακτηριστεί εργατικό ατύχημα, όταν ο εργοδότης, ενώ γνωρίζει για την ασθένεια, αμελεί να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την προστασία του εργαζομένου. Ακόμα κι η περίπτωση της αυτοκτονίας μπορεί να χαρακτηρισθεί ως εργατικό ατύχημα όταν αποδεικνύεται ότι προκαλείται από έντονη ψυχολογική πίεση προερχόμενη από την εργασία. Κάθε εργατικό ατύχημα αναγγέλλεται υποχρεωτικά στον ΕΦΚΑ από τον εργοδότη, τον παθόντα ασφαλισμένο και σε περίπτωση αδυναμίας του ή θανάτου του, από τα πρόσωπα που αποκτούν δικαίωμα απ’ αυτό, από τον γιατρό που έδωσε τις πρώτες βοήθειες και κάθε υπάλληλο του ΕΦΚΑ, αλλά και από οποιονδήποτε τρίτο που έλαβε γνώση.
Κάθε εργαζόμενος, εφόσον υποστεί εργατικό ατύχημα που οφείλεται σε δόλο ή αμέλεια του εργοδότη —καθώς κι αν υπάρχει παράβαση των διατάξεων περί υγιεινής κι ασφάλειας στην εργασία εκ μέρους του τελευταίου— μπορεί να προσφύγει στη δικαιοσύνη, διεκδικώντας αποζημίωση για ηθική βλάβη, εντός 5 ετών από την ημερομηνία του ατυχήματος. Σε περίπτωση θανάτου του παθόντα, η αποζημίωση επιδικάζεται στα μέλη της οικογένειάς του για «ψυχική οδύνη». Ακόμη, ο παθών δικαιούται ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη, τα έξοδα της οποίας καλύπτονται από τον ΕΦΚΑ. Αν ο εργαζόμενος δεν είναι ασφαλισμένος στον ΕΦΚΑ, τα έξοδα βαραίνουν τον εργοδότη. Άλλες παροχές που δικαιούται ο παθών είναι οι αποδοχές και το επίδομα ασθενείας, καθώς κι η χορήγηση σύνταξης, σε περίπτωση πρόκλησης αναπηρίας.
Κλείνοντας, επισημαίνεται ότι η γενική υποχρέωση πρόνοιας αποτελεί κύρια υποχρέωση του εργοδότη, που περιορίζει τις εξουσίες που απορρέουν από το διευθυντικό του δικαίωμα. Ειδικότερες εκφάνσεις της υποχρέωσης αυτής του εργοδότη είναι, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, η υποχρέωση προστασίας του εργαζομένου από κινδύνους κατά της ζωής και της υγείας του κατά την εργασία, καθώς κι η χορήγηση άδειας αναψυχής, απαραίτητης για τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Κάθε ατύχημα που οφείλεται σε παράβαση της γενικής αυτής υποχρέωσης γεννά ευθύνη του εργοδότη. Η έννοια του εργατικού ατυχήματος είναι αρκετά ευρεία και κρίνεται ανά περίπτωση, με αποτέλεσμα ο εργαζόμενος να έχει ευελιξία στην απόδειξη συνδρομής των όρων για τη θεμελίωση εργατικού ατυχήματος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΚΕΠΕΑ, Εργατικό ατύχημα, kepea.gr. Διαθέσιμο εδώ.
- ΕΛΙΝΥΑΕ, Εργατικά ατυχήματα, elinyae.gr. Διαθέσιμο εδώ.
- Επιθεώρηση Εργασίας, Εργατικό Ατύχημα/Επαγγελματική Ασθένεια, hli.gov.gr. Διαθέσιμο εδώ.
