Του Στάθη Καραλέκα,
Η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο αναζωπυρώθηκε τις τελευταίες ημέρες, καθώς μια νέα τουρκική πρόκληση σημειώθηκε ανοιχτά της Κρήτης. Τουρκική κορβέτα παρενόχλησε δύο ερευνητικά σκάφη που πραγματοποιούσαν εργασίες πόντισης καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Το περιστατικό έφερε ξανά στο προσκήνιο τις διαρκείς αμφισβητήσεις της Άγκυρας στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και την ανάγκη για άμεσες και στρατηγικές ελληνικές αντιδράσεις.
Δύο ιταλικά ερευνητικά πλοία, τα NG WORKER και IEVOLI RELUME, απέπλευσαν στα βόρεια του νομού Λασιθίου για τη διεξαγωγή ερευνών στο πλαίσιο της πόντισης του υποθαλάσσιου καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Οι εργασίες πραγματοποιούνταν σε περιοχή δεσμευμένη μέσω NAVTEX από τον σταθμό Ηρακλείου της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού.
Παρά το ότι η δραστηριότητα των πλοίων ήταν απολύτως νόμιμη, από την πρώτη στιγμή στην περιοχή εμφανίστηκε τουρκική κορβέτα, παρακολουθώντας τις κινήσεις τους. Μάλιστα, μέσω ασυρμάτου εξέδωσε ηχογραφημένο μήνυμα προειδοποιώντας ότι «βρίσκεστε σε περιοχή εκτός δικαιοδοσίας της Ελλάδας», σε μια ξεκάθαρη απόπειρα αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας.
Η ελληνική απάντηση ήταν άμεση. Φρεγάτα του Πολεμικού Ναυτικού και περιπολικό του Λιμενικού Σώματος έσπευσαν στην περιοχή, συνοδεύοντας τα ερευνητικά σκάφη, ενώ η κατάσταση τέθηκε υπό επιτήρηση από μη επανδρωμένο εναέριο όχημα.
Ο Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας καταδίκασε το περιστατικό, υπογραμμίζοντας ότι τέτοιες ενέργειες δεν συμβάλλουν στη σταθερότητα και πως η Ελλάδα θα συνεχίσει να ενισχύει την παρουσία της στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν και η τουρκική κορβέτα παρέμεινε εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων, βρισκόταν εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, σε μια ακόμα ένδειξη της στρατηγικής πίεσης που ασκεί η Άγκυρα στην περιοχή.
Από την πλευρά της, το τουρκικό Υπουργείο Άμυνας απάντησε με μια γνώριμη ρητορική, δηλώνοντας ότι: «Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν θα επιτρέψουν καμία απόπειρα παραβίασης των δικαιωμάτων και συμφερόντων της χώρας μας. Η υιοθέτηση μιας εποικοδομητικής προσέγγισης για την ειρηνική επίλυση των διαφορών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο είναι προς όφελος όλων».
Το περιστατικό σημειώθηκε λίγες ημέρες πριν από τη συνάντηση του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, με τον Τούρκο ομόλογό του, Hakan Fidan, στη Ντόχα του Κατάρ. Οι δύο υπουργοί συζήτησαν τις διμερείς σχέσεις, τις περιφερειακές εξελίξεις, καθώς και το επικείμενο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, που προγραμματίζεται να διεξαχθεί στην Άγκυρα.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε θετικό κλίμα, με τους δύο υπουργούς να συμφωνούν στην ανάγκη διατήρησης του διαλόγου, την ώρα που η Τουρκία επιμένει να διατηρεί στο τραπέζι το σύνολο των αμφισβητήσεών της. Παράλληλα, συζητήθηκε το Κυπριακό ζήτημα, ενόψει της επικείμενης πενταμερούς συνάντησης.
Ελληνικές διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι τέθηκε και το ζήτημα των ερευνών για την ηλεκτρική διασύνδεση, οι οποίες αποτέλεσαν στόχο έμπρακτης αμφισβήτησης από την Άγκυρα. Η Τουρκία επιμένει να επιδεικνύει τη στρατιωτική της παρουσία, αμφισβητώντας συστηματικά τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες εκτός των 6 ναυτικών μιλίων.
Η περιοχή βόρεια της ανατολικής Κρήτης δεν περιλαμβάνεται στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, ωστόσο αυτό δεν εμποδίζει την Άγκυρα από το να εφαρμόζει τη ρητορική της «Γαλάζιας Πατρίδας». Παράλληλα, το τουρκικό μέσο Turkey Today μετέδωσε ότι η Άγκυρα σχεδιάζει γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Λιβύης νοτίως της Κρήτης. Η έκθεση αναφέρει ότι ο Ahmed Turkoglu, Γενικός Διευθυντής της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου (TPAO), έχει ήδη λάβει το πράσινο φως από την κυβέρνηση Erdoğan για έρευνες νοτιοδυτικά της Κρήτης, καθώς και 6 μίλια από Ρόδο, Κάρπαθο και Κρήτη.
Η Ελλάδα καλείται να διαχειριστεί έναν σύνθετο γεωπολιτικό γρίφο. Από τη μία, επιδιώκει τη διατήρηση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας με την Τουρκία. Από την άλλη, οφείλει να ενισχύσει τις στρατηγικές της συμμαχίες με την ΕΕ και τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, ώστε να θωρακίσει αποτελεσματικά τα συμφέροντά της. Η ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος είναι απαραίτητη, όχι μόνο μέσα από τη διπλωματία, αλλά και μέσω της αναβάθμισης του Πολεμικού Ναυτικού και της αξιοποίησης του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας. Το αν η ελληνική στρατηγική θα είναι επαρκής για να αντιμετωπίσει τις τουρκικές κινήσεις, μένει να φανεί τους επόμενους μήνες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τουρκική κορβέτα παρακολουθεί τις έρευνες στο Κρητικό Πέλαγος – Επί τόπου Φρεγάτα του ΠΝ, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Νέα τουρκική πρόκληση βόρεια της Κρήτης – Συνάντηση Γεραπετρίτη-Φιντάν, slpress.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τουρκία: Η νέα πρόκληση βόρεια της Κρήτης και η αναγκαία ενίσχυση του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, newsit.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πάμε για στρατιωτική κρίση με την Τουρκία; Τουρκικό γεωτρύπανο ετοιμάζεται για την Κρήτη–Έρευνες σε Ρόδο και Κάρπαθο, rodosreport.gr, διαθέσιμο εδώ
