Της Μαριάνθης Κοκοράκη,
Από το έτος 304 μέχρι το 302 π.Χ., ο Δημήτριος και ο Αντίγονος είχαν αποκτήσει περισσότερη ισχύ. Στο μεταξύ, στο αντίπαλο στρατόπεδο, ο Σέλευκος, ο Λυσίμαχος και ο Πτολεμαίος ένωσαν τις δυνάμεις τους, ώστε να σταματήσουν την επεκτατική κυριαρχία πατέρα και γιου. Ο Σέλευκος πραγματοποίησε μια εκστρατεία στην Ινδία, μιμούμενος τον Αλέξανδρο, μία στρατηγική κίνηση που τον ανέδειξε ως τον «δεύτερο Αλέξανδρο». Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στην Ιψό της Φρυγίας το 301 π.Χ. Το εντυπωσιακό της όλης σύγκρουσης αποτελεί το γεγονός πως και οι δύο αντίπαλες πλευρές έκαναν χρήση πολεμικών ελεφάντων, αντί για άλογα.
Ο Δημήτριος ως επικεφαλής του ιππικού, μιμήθηκε άριστα τις τολμηρές επελάσεις του Μέγα Αλεξάνδρου, επιτιθέμενος με επιτυχία στο κέντρο της παράταξης των εχθρικών δυνάμεων. Τότε, όμως, έκανε ένα από τα μεγαλύτερα λάθη της ζωής του. Καταδιώκοντας τους εχθρούς, δεν συνειδητοποίησε πως είχε δημιουργηθεί ένα σημαντικό κενό στον στρατό του πατέρα του. Ο Σέλευκος εκμεταλλεύτηκε αυτό το λάθος, διείσδυσε στο κενό με τους ελέφαντές του και κατατρόπωσε τη στρατιά του Αντιγόνου. Ο Αντίγονος έπεσε γενναία στο πεδίο της μάχης, στην ηλικία των 81 χρόνων, ελπίζοντας έως και την ύστατη στιγμή, πως ο γιος του θα επέστρεφε εγκαίρως για να τον σώσει.
Μετά την σημαντική αυτή νίκη, ο Λυσίμαχος έλαβε πελώριες εκτάσεις γης στη Μικρά Ασία, διαψεύδοντας έτσι, τις προσδοκίες του Σελεύκου για επέκταση στα δυτικά. Ο Πτολεμαίος δεν βρισκόταν στο πεδίο της μάχης, έτσι άδραξε την ευκαιρία και κατέλαβε την Κοίλη Συρία. Όταν η κόρη του Πτολεμαίου, η Αρσινόη παντρεύτηκε τον Λυσίμαχο, ο Σέλευκος κατάλαβε αμέσως πως οι αντίπαλοί του θα προσπαθούσαν να βάλουν «φρένο» στις βλέψεις του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, για άλλη μία φορά, οι συμμαχίες αντιστράφηκαν. Δύο χρόνια μετά την ιστορική μάχη της Ιψού, ο Δημήτριος σύναψε συμμαχία με τον Σέλευκο.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 298/297 π.Χ., ο Κάσσανδρος, ο οποίος είχε αυτοανακηρυχθεί βασιλιάς της Μακεδονίας, πέθανε. Μόλις έναν χρόνο αργότερα, πέθανε και ο γιος του, Φίλιππος Δ’, αφήνοντας πίσω του, τους δύο μικρότερους αδελφούς του, Αντίπατρο και Αλέξανδρο να μάχονται για τον μακεδονικό θρόνο. Παράλληλα, ο Δημήτριος περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία που θα του δοθεί, ώστε να δράσει. Ο έλεγχος της Αθήνας, αποτελούσε μείζονος σημασία για τον Δημήτριο, για να μπορέσει να υλοποιήσει τα σχέδιά του. Η πόλη αυτή ήταν πολύ σημαντική για τον ίδιο, καθώς εκεί ο Δημήτριος και ο πατέρας του, είχαν λάβει τιμές, που τους εξομοίωναν με τους τοπικούς ήρωες. Την άνοιξη του 295 π.Χ., ο Δημήτριος κατέλαβε την Αθήνα, και αντί να φερθεί σκληρά στους Αθηναίους, λέγεται πως τους έδωσε σιτηρά.
Το Φθινόπωρο του 294 π.Χ., ο Δημήτριος δολοφόνησε τον Αλέξανδρο, τον εγγονό του Κασσάνδρου και σκηνοθέτησε την ανακήρυξή του ως βασιλιά από τον στρατό. Αυτή η κίνηση άγγιζε το όριο της ύβρης, κάτι που στην αρχαία Ελλάδα, τέτοιες πράξεις τιμωρούνταν. Λίγα έτη αργότερα, και συγκεκριμένα το 291 π.Χ., ο Δημήτριος παντρεύτηκε την Λάνασσα. Μετά τον γάμο του, ταξίδεψε στην Αθήνα και φρόντισε η άφιξή του να συμπέσει με τα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι κάτοικοι της Αθήνας γιόρτασαν την άφιξη του σαν τον ερχομό κάποιου θεού. Ο Δημήτριος φυσικά δεν έχασε την ευκαιρία να υποδυθεί τον ίδιο τον Διόνυσο, φορώντας στεφάνι από κισσό. Με το πέρασμα του χρόνου, ο Δημήτριος νιώθοντας σαν τον Αλέξανδρο και ακολουθώντας το παράδειγμά του, ίδρυσε μια νέα πόλη, την Δημητριάδα στη Θεσσαλία. Η πόλη αυτή βρισκόταν σε μια εξαιρετικά στρατηγική θέση, κατάλληλη για τον στόλο του και τη σύνδεσή του της κυρίως Ελλάδας, μέσω του Αιγαίου με τη Μικρά Ασία και την Ανατολή.
Λίγο καιρό αργότερα, ο Δημήτριος ανταποκρίθηκε στο αίτημα των Αθηναίων που δεινοπαθούσαν από τις επιθέσεις πειρατών. Ο ίδιος, επιτέθηκε κατά του ομοσπονδιακού κράτους των Αιτωλών, οι οποίοι ήταν μια ανερχόμενη δύναμη στη Δυτική Ελλάδα και ήλεγχαν τους Δελφούς, ένα από τα σημαντικότερα ιερά στον ελλαδικό χώρο. Η μάχη αυτή έδωσε την ευκαιρία στον Δημήτριο να αποδείξει πως ήθελε να προστατεύσει τους Έλληνες από τα ξένα εχθρικά στοιχεία. Και κάπου εδώ, κάνει την εμφάνισή του ο Πύρρος.
Ο Πύρρος αποτελούσε μέλος της βασιλικής οικογένειας που κυβερνούσε τους Μολοσσούς, ελληνικό φύλο της Ηπείρου. Επίσης, ο Πύρρος ήταν μακρινός συγγενής του Αλεξάνδρου, από την πλευρά της μητέρας του. Ο Πύρρος είχε αναζητήσει καταφύγιο στην αυλή του Δημητρίου, το 302 π.Χ., και το 298 π.Χ., ο Δημήτριος τον έστειλε ως όμηρο στην αυλή του Πτολεμαίου. Βέβαια, το 297 π.Χ., ο Πύρρος κατάφερε να γυρίσει πίσω στην Ήπειρο. Και ενώ, ο Δημήτριος ετοιμαζόταν για μια νέα μεγάλη εκστρατεία το 288 π.Χ., με σκοπό την ανάκτηση της Μικράς Ασίας, ο Πύρρος, ο Πτολεμαίος και ο Σέλευκος δημιούργησαν και πάλι μια συμμαχία, ώστε να σταματήσουν την επικίνδυνη επεκτατική πολιτική του Δημητρίου.
Ο Πύρρος εισέβαλε στη Μακεδονία από τα δυτικά, ενώ ο Λυσίμαχος από τα Ανατολικά, προκαλώντας φόβο στον στρατό του Δημητρίου, όπου ο στόχος της κίνησης αυτής, αποσκοπούσε ακριβώς αυτό. Πολλοί από τους στρατιώτες του Δημητρίου οδηγήθηκαν στην λιποταξία. Πριν από την μάχη του Πύρρου εναντίον του Δημητρίου, μερικοί στρατιώτες προέτρεψαν τον Δημήτριο να εγκαταλείψει τον θρόνο και την ίδια την Μακεδονία. Κάτι που προκαλέσει εντύπωση, είναι πως ο ατρόμητος Δημήτριος, αξεπέραστος στη λήψη στρατηγικών αποφάσεων και θεωρούμενος ως ο «νέος Αλέξανδρος» και έπειτα από όλες τις φοβερές νίκες του, φοβήθηκε και παράτησε κακήν κακώς τον μακεδονικό θρόνο. Αν και τα εδάφη του, πολιορκούνταν από τον Πτολεμαίο, κατέφυγε προς την Κιλικία, ώστε να εισβάλλει στα εδάφη του Σελεύκου, εκεί παγιδεύτηκε και ο ίδιος αποφάσισε το 285 π.Χ., να παραδοθεί στον Σέλευκο. Πέθανε δύο χρόνια αργότερα, όντας κρατούμενος του Σελεύκου.
Μετά την τραγική ήττα του Δημητρίου, η ευκαιριακή συμμαχία του Δημητρίου διαλύθηκε και ο Λυσίμαχος με τον Σέλευκο, κατάφεραν να επιτύχουν, όσα απέτυχε ο Δημήτριος. Ο Λυσίμαχος έδιωξε τον Πύρρο από την Μακεδονία, μένοντας έτσι ο μοναδικός βασιλιάς των Μακεδόνων και κατέχοντας όχι μόνο τη Θράκη, αλλά και τη Μικρά Ασία. Από την άλλη οπτική γωνία, ο Σέλευκος είχε κάτω από τον έλεγχό του, τις ανατολικές κτήσεις του Αλεξάνδρου. Το 283/282 π.Χ., ο Πτολεμαίος Α’ πέθανε, αφήνοντας τους δύο τελευταίους εναπομείναντες Διαδόχους από τη γενιά του Αλεξάνδρου, έτοιμοι για την τελευταία αναμέτρηση. Οι δύο τελευταίοι και ατρόμητοι Διάδοχοι συγκρούστηκαν στο Κουροπέδιο της Φρυγίας το 281 π.Χ. Ο Λυσίμαχος έπεσε γενναία στο πεδίο της μάχης, δίνοντας απλόχερα τη δυνατότητα στον Σέλευκο να πραγματοποιήσει το όνειρο όλων των Διαδόχων, να ανέβει στον πολυπόθητο θρόνο της Μακεδονίας, με κτήσεις που έφταναν στην άλλη μεριά της γης. Όμως, αυτό δεν είναι το τέλος της ιστορίας.
Ένα πράγμα δεν είχε μάθει όλα αυτά τα χρόνια: Να μην εμπιστεύεται τους συμμάχους του. Ο Πτολεμαίος Κεραυνός, ο μεγαλύτερος γιος του Πτολεμαίου Α’, ως σύμμαχος του Σελεύκου, τον δολοφόνησε στην Λυσιμάχεια της Θράκης, στις αρχές Φθινοπώρου του 281 π.Χ. Ο Πτολεμαίος Κεραυνός παντρεύτηκε την Αρσινόη, την χήρα του Λυσιμάχου και ετεροθαλή αδελφή του. Με αυτόν τον τρόπο, κατάφερε να ανακηρυχθεί βασιλιάς, εξουσιάζοντας τη Μακεδονία και τη Θράκη. Μετά από πολλές δεκαετίες αιματηρών συγκρούσεων και δολοπλοκιών, ο μακεδονικός θρόνος είχε πλέον, έναν βασιλιά. Άλλωστε, όταν ήταν ετοιμοθάνατος ο Μέγας Αλέξανδρος ερωτήθηκε σε ποιον θα περάσει έπειτα από αυτόν ο θρόνος, και ο ίδιος απάντησε: «Στον ισχυρότερο». Και έτσι έγινε. Επικράτησε ο ισχυρότερος, βάζοντας μία τελεία στον αιματηρό πόλεμο των Διαδόχων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Άγγελος Χανιώτης (2021), Η Εποχή των Κατακτήσεων, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
- Δημήτριος Ε. Ευαγγελίδης (2012), Αρχαία Μακεδονία: Εθνολογία, Αρχαιολογία, Ιστορία, Εκδόσεις Ινφογνώμων
- Thomas R. Martin (2023), Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας – Από την Προϊστορία στους Ελληνιστικούς Χρόνους, Εκδόσεις Θύραθεν
- Philip Matyszak (2019), A Companion to Ancient Macedonia, Pen & Sword Military
