Του Δημήτρη Νικολάου,
«Η ικανότητα δεν είναι τίποτα χωρίς ευκαιρία»
(“La capacité est rien sans opportunité”)
– Ναπολέων Βοναπάρτης
Θα μπορούσαν να γραφούν χιλιάδες άρθρα για τη ζωή, τις πράξεις και τον χαρακτήρα του Ναπολέοντα, όμως το παρόν άρθρο επιλέγει να αναδείξει τα πρώτα χρόνια της καριέρας του, μέχρι και την Ιταλική Εκστρατεία. Η επιλογή αυτή γίνεται με σκοπό να αναδειχθούν τα γεγονότα που οδήγησαν στη δημιουργία του ναπολεόντειου θρύλου.
Η ιστορία του νεαρού αξιωματικού, ο οποίος πέρασε από την αφάνεια στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής ιστορίας, εξακολουθεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον πολλών αναγνωστών μέχρι και σήμερα. Η στρατιωτική του σταδιοδρομία ξεκινά με την εκπαίδευση και τις πρώτες προαγωγές του στον γαλλικό στρατό. Ακολουθούν οι πολιτικές αναταραχές της εποχής, η Γαλλική Επανάσταση και η σύγκρουση με τον Κορσικανό ηγέτη Pasquale Paoli. Η ανάλυση των γεγονότων αυτών αναδεικνύει τη μετάβαση του Ναπολέοντα από έναν σχετικά άγνωστο αξιωματικό σε έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους στρατηγούς στην ιστορία των πολέμων.
Μετά την αποφοίτησή του από τη στρατιωτική σχολή τον Σεπτέμβριο του 1785, ο Βοναπάρτης διορίστηκε ανθυπολοχαγός στο σύνταγμα πυροβολικού “La Fère”. Υπηρέτησε στη Valence και την Auxonne μέχρι το ξέσπασμα της Επανάστασης το 1789. Ο Ναπολέοντας ήταν ένθερμος Κορσικανός εθνικιστής κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και ζήτησε άδεια για να ενταχθεί στον μέντορά του, Pasquale Paoli. Έτσι, η Εθνοσυνέλευση του επέτρεψε να επιστρέψει στην Κορσική. Ωστόσο, ο Paoli δεν είχε καμία συμπάθεια για τον Ναπολέοντα, καθώς θεώρησε τον πατέρα του προδότη επειδή είχε εγκαταλείψει τον σκοπό του για την ανεξαρτησία της Κορσικής.
Πέρασε τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης στην Κορσική, πολεμώντας σε μία περίπλοκη τριμερή σύγκρουση μεταξύ βασιλικών, επαναστατών και Κορσικανών που επιθυμούσαν την απόσχιση. Ο Ναπολέοντας, ωστόσο, έφτασε να ασπαστεί τα ιδανικά της Επανάστασης, έγινε υποστηρικτής των Ιακωβίνων και συμμάχησε με τους φιλογάλλους Κορσικανούς που αντιτάχθηκαν στην πολιτική του Paoli και στις φιλοδοξίες του για απόσχιση. Του δόθηκε η ηγεσία ενός τάγματος, αποτελούμενου από εθελοντές και έλαβε προαγωγή σε λοχαγό στον τακτικό στρατό τον Ιούλιο του 1792, παρά το γεγονός ότι υπερέβη την άδεια απουσίας του και ηγήθηκε μιας εξέγερσης κατά των γαλλικών στρατευμάτων. Όταν η Κορσική κήρυξε επίσημα απόσχιση από τη Γαλλία και ζήτησε την προστασία της βρετανικής κυβέρνησης, ο Ναπολέοντας και η δέσμευσή του στη Γαλλική Επανάσταση ήρθαν σε σύγκρουση με τον Paoli. Ο Βοναπάρτης και η οικογένειά του αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην Τουλόν της γαλλικής ηπειρωτικής χώρας τον Ιούνιο του 1793, λόγω της σύγκρουσης με τον Paoli.
Με τη βοήθεια του συναδέλφου του Κορσικανού Antoine Christophe Saliceti, ο Βοναπάρτης διορίστηκε ανώτερος πυροβολητής και διοικητής πυροβολικού των γαλλικών δυνάμεων που έφτασαν τον Σεπτέμβριο στην Τουλόν. Η επίθεση οδήγησε στην κατάληψη της πόλης, αλλά κατά τη διάρκεια αυτής, ο Βοναπάρτης τραυματίστηκε στον μηρό. Τραβώντας την προσοχή της Επιτροπής Δημόσιας Ασφάλειας, τέθηκε επικεφαλής του πυροβολικού του Γαλλικού Στρατού στην Ιταλία. Στις 22 Δεκεμβρίου, ήταν καθ’ οδόν για τη νέα του θέση στη Νίκαια και έτσι, έλαβε προαγωγή από τον βαθμό του συνταγματάρχη σε ταξίαρχο σε ηλικία μόλις 24 ετών.
Κατάστρωσε σχέδια για επίθεση στο Βασίλειο της Σαρδηνίας ως μέρος της εκστρατείας της Γαλλίας. Ο γαλλικός στρατός εκτέλεσε το σχέδιο του Βοναπάρτη στη μάχη του Σαόρτζιο τον Απρίλιο του 1794 και στη συνέχεια προχώρησε για να καταλάβει την Ορμεία στα βουνά. Με το τέλος της εκστρατείας, ο Ροβεσπιέρος έστειλε τον Ναπολέοντα σε μια αποστολή στη Δημοκρατία της Γένοβας για να κανονίσει τις προθέσεις αυτού του κράτους προς τη Γαλλία.
Ο Βοναπάρτης έπειτα έφυγε από το Παρίσι για να αναλάβει τη διοίκηση του στρατού της Ιταλίας. Αμέσως πέρασε στην επίθεση, ελπίζοντας να νικήσει τις δυνάμεις του Πιεμόντε πριν προλάβουν να επέμβουν οι Αυστριακοί σύμμαχοι. Σε μια σειρά από αποφασιστικές επιτυχίες κατά τη διάρκεια της εκστρατείας Montenotte, έριξε έξω το Πιεμόντε από τον πόλεμο σε δύο εβδομάδες. Στη συνέχεια, οι Γάλλοι επικεντρώθηκαν στους Αυστριακούς για το υπόλοιπο του πολέμου, το αποκορύφωμα του οποίου ήταν ο παρατεταμένος αγώνας για τη Μάντοβα. Οι Αυστριακοί εξαπέλυσαν μια σειρά από επιθέσεις κατά των Γάλλων για να σπάσουν την πολιορκία, αλλά ο Ναπολέων νίκησε κάθε προσπάθεια αντίστασης, σημειώνοντας νίκες στις μάχες του Castiglione, Bassano, Arcole και Rivoli. Η κρίσιμη νίκη της Γαλλίας στο Rivoli τον Ιανουάριο του 1797 είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της αυστριακής θέσης στην Ιταλία. Μάλιστα, στο Rivoli, οι Αυστριακοί έχασαν έως και 14.000 άνδρες, ενώ οι Γάλλοι περίπου 5.000.
Τα πρώτα χρόνια της καριέρας του Ναπολέοντα και ιδιαίτερα η Ιταλική του Εκστρατεία, υπήρξαν καθοριστικό σημείο για την προσωπική του εξέλιξη και την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ιστορίας. Η ικανότητά του να υπερνικά τις αντίξοες συνθήκες και να διαχειρίζεται την ένταση των πολιτικών και στρατιωτικών συγκρούσεων προανήγγειλε την ανέλιξη ενός στρατηγού και μετέπειτα αυτοκράτορα, ο οποίος ήξερε να νικά, αλλά και να αναδιαμορφώνει το πολιτικό τοπίο γύρω του. Αυτές οι πρώτες νίκες έθεσαν τα θεμέλια για τη μετέπειτα αυτοκρατορική του φιλοδοξία. Η τελική του ήττα, όμως, μας δείχνει ότι ο πραγματικός πόλεμος δεν γίνεται μόνο στο πεδίο της μάχης, αλλά και στο χώρο της διπλωματίας και των συμμαχιών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Chandler David G. (1966), The Campaigns of Napoleon, Νέα Υόρκη: Macmillan
- Markham J. David (2003), Napoleon’s Road to Glory: Triumphs, Defeats, and Immortality, Νέα Υόρκη: εκδ. Brassey’s
- Mikaberidze Alexander (2020),The Napoleonic Wars: A Global History, Νέα Υόρκη: εκδ. Oxford University Press
- Roberts Andrew (2014), Napoleon: A Life, Νέα Υόρκη: εκδ. Viking
- Schom Alan (1997), Napoleon Bonaparte: A Life, Νέα Υόρκη: εκδ. Collins
