Της Μαρίας Κουλούρη,
Εσείς έχετε φοβίες; Κάποιοι από εσάς θα απαντήσουν με ευκολία θετικά. Ωστόσο, κάποιοι άλλοι θα επεξεργαστούν περισσότερο το ερώτημα. Ίσως γιατί οι φοβίες μπορεί να εκδηλώνονται με έμμεσο και ασυνείδητο τρόπο, ώστε να αποτελούν μια κανονικότητα του ατόμου. Οι ήρωες του βιβλίου Καθένας με το βάσανό του της Mariana Leky αποτυπώνουν με γλαφυρότητα την καθημερινότητα ενός ανθρώπου, που αντιμετωπίζει κάποιου είδους φοβία. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση του Άγγελου Αγγελίδη και της Μαρίας Αγγελίδου.
Αρχικά, ας γνωρίσουμε καλύτερα τη συγγραφέα του έργου, Mariana Leky. Είναι γεννημένη στις 12 Φεβρουαρίου 1973 στην Κολωνία της Γερμανίας, ενώ σήμερα ζει στο Βερολίνο. Έχει σπουδάσει δημοσιογραφία και δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο του Χίλντεσχαϊμ, ενώ έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, όπως το Allegra Prize (2000), το Lower Saxony Literary advancement award και το Advancement Prize. Στο πλούσιο συγγραφικό της έργο περιλαμβάνεται και το μπεστ σέλερ Το όνειρο της Ζέλμα, το οποίο μεταφράστηκε σε πάνω από 20 γλώσσες.
Επιστρέφοντας στα του βιβλίου, αυτό αποτελείται από ποικίλες αυτοτελείς ιστορίες, οι πρωταγωνιστές των οποίων αντιμετωπίζουν και από μία φοβία, όπως αναφέρθηκε και προλογικά. Οι άνθρωποι αυτοί είναι άτομα του κοινωνικού περίγυρου της αφηγήτριας —της οποίας το ονοματεπώνυμο δεν αποκαλύπτεται—, συνθέτοντας ένα μωσαϊκό ζωών συνυφασμένων με ανασφάλειες και φοβίες, οι οποίες ταλανίζουν ψυχή τε και σώματι κάθε «ιδιοκτήτη» τους. Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, πως στο έργο αυτό δεν πραγματεύονται μόνο φοβίες, αλλά και διαφορετικά ζητήματα, όπως ανασφάλειες, θέματα υγείας, εσωτερικές απογοητεύσεις και προβλήματα συνύπαρξης με τους γύρω μας — «βάσανα» της ανθρώπινης ζωής, σύμφωνα και με τον τίτλο του βιβλίου, ο οποίος θα μπορούσε να αποτελεί και μια παράφραση του ρητού «ο καθένας με τον πόνο του».
Το βάσανο της αφηγήτριάς μας είναι η αϋπνία. Βέβαια, σ’ αυτό δεν είναι μόνη της, αφού μια γειτόνισσά της —μια γυναίκα περίπου 40 ετών— πάσχει, επίσης, από αϋπνία, προσπαθώντας συνεχώς να απαλλαγεί, αλλά μάταια. Η Βίζε —όπως ονομάζεται η γυναίκα αυτή— έχει προσπαθήσει με όλους τους τρόπους να αντιμετωπίσει την αϋπνία, όπως η ανάγνωση βιβλίων, οι αναπνοές, ενώ περιπαικτικά η αφηγήτρια σημειώνει πως έφτασε στο σημείο να μετρήσει και… προβατάκια! Οι σκέψεις, όμως, έμειναν άγρυπνες, έχοντας συντροφιά τις ανησυχίες και τις εκκρεμότητες. Το «δράμα» της κυρίας Βίζε κορυφώνεται όταν ένας νέος νοικάρης καταφθάνει στον τελευταίο όροφο της πολυκατοικίας και την κρατά άγρυπνη. Όχι από κάποιου είδους ερωτική επιθυμία, όπως ίσως θα σκεφτήκατε, αλλά εξαιτίας του… θορύβου που προκαλούν τα ασταμάτητα βήματά του και η μουσική που ακούει. Επιπλέον, η αφηγήτρια εξομολογείται πως υποφέρει και από φοβία των πτήσεων, αν και, σύμφωνα με την ίδια, αναγκαστικά —και μάλλον μαρτυρικά— ταξιδεύει αεροπορικώς σχετικά συχνά.
Οι δύο αυτές γυναίκες, φυσικά, δεν είναι οι μόνες στην πολυκατοικία που τις ταλανίζει ένα βάσανο. Νοικάρης της είναι και ο κύριος Πολ, ένας άντρας που έχει κλειστοφοβία και αποφεύγει τα ασανσέρ, τα μέσα μαζικής μεταφοράς και, εν γένει, όλους τους κλειστούς χώρους. Κι εκείνος προσπάθησε να αντιμετωπίσει τη φοβία του· συμβουλές συμπεριφορικών θεραπευτών, χάπια, προοδευτική χαλάρωση των μυών και διάφορες άλλες μέθοδοι. Δυστυχώς, μάταια. Από την άλλη, τον «χορό» των φοβιών και των ανασφαλειών συμπληρώνει η δεκαεξάχρονη βαφτιστήρα της αφηγήτριας, η Λίζα, η οποία είναι ερωτευμένη με έναν συμμαθητή της, όμως «υποφέρει» έντονα από τη φοβία της απόρριψης.
Το έργο, εκτός από πολύ ενδιαφέρον, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ιδιαίτερα έξυπνο. Μέσα από μια παραστατική και σχεδόν κωμική αφήγηση, η Leky καταφέρνει να θίξει σοβαρά ψυχικά ζητήματα με τρόπο ανάλαφρο για κάθε αναγνώστη, καθιστώντας το βιβλίο εύληπτο και ευχάριστο. Καθημερινότητα, βαθύτερα νοήματα και φοβίες συνθέτουν το εξαιρετικό βιβλίο, το οποίο φέρει τον τίτλο Καθένας με το βάσανό του.
