Του Ραφαήλ Παπαδόπουλου,
Ο λαός των Ελλήνων, ανά τους αιώνες, αποίκησε και κατοίκησε σε μεγάλο εύρος εδαφών, κυρίως μετά τις επεκτάσεις και μετακινήσεις των λαών κατά την αρχαιότητα. Λόγω του ότι το γένος «απλώθηκε» σε διάφορα μέρη, σήμερα υπάρχουν υπεράριθμες πόλεις που φέρουν ή αντλούν την ονομασία τους από την ελληνική γλώσσα. Εντός της Τουρκίας, όπου και η παρουσία της ελληνικής φυλής ήταν μεγάλη, συναντάμε ακόμα και σήμερα πολλές πόλεις που κάποτε έστεκαν ως περήφανα κέντρα του ελληνισμού και η βυζαντινή σφραγίδα μας εξακολουθεί να παραμένει εκεί. Στο άρθρο αυτό και συγκεκριμένα στο Α’ Μέρος, θα αναλύσουμε κυρίως αυτές τις «Αλησμόνητες Πατρίδες», όπως ονομάστηκαν αργότερα στην ιστορία, αυτές για τις οποίες η μνεία ελαττώνει, τη «λαμπρή» πόλη της Αντιόχειας, την Καππαδοκία, τις γειτονικές Ισαυρία και Λυκαονία και τις παραθαλάσσιες Κιλικία και Παμφυλία.
Πρώτον, θα ξεκινήσουμε με την επαρχία της Συρίας, όπου εκεί συναντάμε την έδρα ενός Πατριαρχείου, κέντρο Χριστιανισμού, κτήση των αρχαίων Ελλήνων, ιδρυθείσα από το στρατηγό Σέλευκο Α’ το 300 π.Χ., την Αντιόχεια. Η πόλη Αντιόχεια επί Ορόντου – ποταμός που τη διασχίζει -, υπήρξε κέντρο πολιτισμού, σταυροδρόμι φιλοσοφικών και θρησκευτικών «ρευμάτων», ενώ άκμασε κυρίως κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, αποτελώντας έτσι σημαντική βάση στη Μέση Ανατολή. Στη πόλη μετανάστευσαν Αθηναίοι, Μακεδόνες και λοιποί Αχαιοί, με αποτέλεσμα η πόλη να ονομαστεί και «Συριάδες Αθήναι».
Λόγω της στρατηγικής της θέσης αποτέλεσε στόχο των Μουσουλμάνων κατακτητών και αυτή η Μητρόπολη της Ορθοδοξίας κατέρρευσε στα χέρια των Σελτζούκων. Ήδη με την Α’ Σταυροφορία, η πόλη κατακτήθηκε από τους Λατίνους που εγκατέστησαν το Πριγκιπάτο της Αντιόχειας. Οι Οθωμανοί κατέλαβαν αυτή και την γειτονική ελληνική πόλη της Αλεξανδρέττας, ήδη από τις αρχές του 16ου αιώνα και εξακολουθεί η Αντιόχεια, μέχρι και σήμερα, να βρίσκεται σε τουρκικά εδάφη. Πολλοί απόγονοι των Ελλήνων συνεχίζουν να κατοικούν στην σύγχρονη πόλη, ενώ οι πρόσφατοι σεισμοί διέλυσαν την Ορθόδοξη εκκλησία και η Αντιόχεια έχει σχεδόν χαθεί από τα βλέμματα τους.
Εστιάζοντας στα βάθη της Ανατολίας, στη σύγχρονη Καππαδοκία και την πόλη της Καισάρειας, η άλλοτε βυζαντινή πόλη αποτελούσε ένα εκ των σημαντικότερων κτήσεων και οχυρών, παρεμποδίζοντας εισβολές βαρβάρων, μέχρι την κατάρρευση του ανατολικού μετώπου κατά τη Μάχη του Μάτζικερτ. Η Ιερά Μητρόπολις της Καισάρειας αποτελούσε σπουδαία βάση του Χριστιανισμού, από εκεί μάλιστα καταγόταν και ο Αρχιεπίσκοπος αυτής, ο Μέγας και Άγιος Βασίλειος.
Στην πόλη μπορούμε, ακόμα και σήμερα, να εντοπίσουμε τα τείχη που χτίστηκαν κατά την περίοδο του Ιουστινιανού. Από την Καππαδοκία και συγκεκριμένα από την επαρχία της Καισαρείας, αντλούν την καταγωγή τους αρκετοί Έλληνες σήμερα, αφού κατά την ανταλλαγή πληθυσμών εγκατέλειψαν τις ζωές και τα σπίτια τους, μετακινούμενοι στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η πόλη που αντλεί την ονομασία της από τον πατέρα του Αυτοκράτορα Τιβέριου, σήμερα δεν αποτελεί σταυροδρόμι των βυζαντινών θεματικών στρατών, αλλά μία αρκετά τουριστική περιοχή και ακμάζει λόγω αυτού.
Για τα παραθαλάσσια κέντρα του ελληνισμού στη Μεσόγειο θα αναφερθούμε στο Β’ Μέρος της παρούσας αναφοράς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τουρκία: Πόσες περιφέρειες έχουν ελληνικό όνομα, news247.gr, διαθέσιμο εδώ
- Καισάρεια. Η πόλη του πραγματικού Άη Βασίλη, boardingpassport.com, διαθέσιμο εδώ
- Η Αντιόχεια ήταν ελληνική από την ίδρυσή της, thepresident.gr, διαθέσιμο εδώ
