Της Βάσιας Χατζηγεωργίου,
Η παραπάνω έκφραση, μήπως σου θυμίζει κάτι; Πόσες είναι οι φορές που την έχεις πει και εσύ ο ίδιος ή την πήρε το αυτί σου σε συζητήσεις;
Σίγουρα, αν είσαι φοιτητής στη Θεσσαλονίκη γνωρίζεις ήδη πως η Ροτόντα —και η Καμάρα— είναι από τα πρώτα πολιτιστικά μνημεία, τα οποία μαθαίνει κανείς κατά την άφιξή του στην πόλη. Ωστόσο, ο λόγος της τόσο έγκαιρης επαφής βρίσκεται πολύ μακριά από την ακατάπαυστη επιθυμία για γνώση και γίνεται πιο πολύ για γεωγραφικούς σκοπούς. Αναντίρρητα, αυτό συνεπάγεται να μην γνωρίζει, τελικά, κανείς περί τίνος πραγματικά πρόκειται, ενώ έχει την πεποίθηση ότι ξέρει. Το «κανείς» βέβαια φαντάζει λίγο απόλυτο, αλλά σίγουρα ελάχιστοι είναι εκείνοι, που μαθαίνουν για την πολιτιστική του αξία, το επισκέπτονται και γενικότερα, το αντιμετωπίζουν ως κάτι περισσότερο από μία λειτουργική τοποθεσία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης!
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί πως η Ροτόντα αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Προσδίδει, αδιαμφισβήτητα, τεράστια αξία, καθώς πρόκειται για ένα μνημείο το οποίο αναγνωρίζεται σε παγκόσμια κλίμακα και όχι απλά σε τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, εκτός από το κράτος και η UNESCO δεσμεύεται για τη συντήρηση και την προστασία του μέσα από αυστηρούς κανόνες διατήρησης, ώστε να διατηρηθεί αναλλοίωτο ανά τα χρόνια και να βγει αλώβητο της φθοράς του χρόνου.
Για όποιον δεν έχει επισκεφθεί τη Θεσσαλονίκη είναι απαραίτητο να αναφερθεί πως πρόκειται για ένα θολωτό κυκλικό κτίσμα με διάμετρο 24,5 περίπου μέτρων και ύψος 30 μέτρων, το οποίο χτίστηκε τον 4ο αιώνα στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Περιόδου, στα χρόνια του αυτοκράτορα Γαλέριου. Πήρε το όνομά της από την κυκλική μορφή που έχει και επικρατεί η φήμη πως προοριζόταν να αξιοποιηθεί ως το Μαυσωλείο του Γαλέριου. Τα πράγματα, όμως, πήραν διαφορετική τροπή και ο κύριος σκοπός ύπαρξης της μπορεί είτε τελικά να μην ήταν αυτός είτε γιατί μετά το θάνατο του Γαλέριου μετατράπηκε ευθύς αμέσως σε χριστιανικό ναό.
Η μετατροπή της Ροτόντας σε χριστιανικό ναό, αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο, διακοσμήθηκε με εξαίσια ψηφιδωτά και αγιογραφίες, ενώ ήταν απαραίτητες και κατάλληλες ενέργειες στην αρχιτεκτονική του χώρου, ώστε να γίνει τελικά χριστιανικός ναός.
Το Μάρτιο, όμως, του 1430 η Θεσσαλονίκη ξεκίνησε τη μεταμόρφωση της από κέντρο του ορθόδοξου χριστιανικού πολιτισμού, σε ένα κέντρο τουρκοϊσλαμικής κουλτούρας. Απόρροια αυτής της αλλαγής ήταν και η ανάγκη ενσωμάτωσης των χριστιανικών στοιχείων στον ισλαμισμό, γεγονός που οδήγησε στην ύψωση μιναρέ, ο οποίος αξίζει να αναφερθεί πως βρίσκεται ακόμη και σήμερα. Ο μιναρές αποτελεί ένα λεπτό, ψηλό πύργο που χρησιμοποιείται για την πρόσκληση των πιστών στη μουσουλμανική περιοχή. Συνοδεύει, λοιπόν, ένα τζαμί και είναι το πιο εμφανές αρχιτεκτονικό στοιχείο. Αυτό καταδεικνύει πως η Ροτόντα όλα αυτά τα χρόνια πέρασε και το στάδιο κατά το οποίο υπέστη την αλλαγή σε τζαμί. Το γεγονός αυτό χρονολογείται στο 1590, κατά τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου.
Η ιστορία της Ροτόντας, όπως καθίσταται σαφές από τα παραπάνω, πέρασε από 40 κύματα, καθώς από ρωμαϊκό μαυσωλείο έγινε χριστιανικός ναός, στη συνέχεια τζαμί και μετά από εκεί τι; Μετά από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, το 1912 μετατράπηκε εκ νέου σε χριστιανικό ναό, ενώ σήμερα λειτουργεί ως μουσειακός χώρος και είναι ανοιχτή για επισκέψεις! Όλες αυτές οι αλλαγές αντανακλούν και τις αλλαγές, τις οποίες υπέστη η πόλη της Θεσσαλονίκης με την πάροδο των χρόνων.
Αν μπήκες στον πειρασμό να την επισκεφθείς, μπορείς στο επόμενο ραντεβού σου να πας λίγα λεπτά νωρίτερα, ώστε να έχεις χρόνο για εξερευνήσεις!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Rotunda of Thessaloniki, thebyzantinelegacy.com, διαθέσιμο εδώ
- Ροτόντα: Το αρχαιότερο μνημείο της πόλης που φιλοξένησε τρεις θρησκείες, parallaximag.gr, διαθέσιμο εδώ
