Της Αθηνάς Λυμπεροπούλου,
Τι κοινό μπορεί να έχουν μια στενάχωρη στιγμή, ένας χαλαρός περίπατος στο δάσος, μια βραδινή έξοδος ή μία βόλτα με το αυτοκίνητο; Η απάντηση βρίσκεται στην έννοια της μουσικής! Είναι αλήθεια πως έχουμε την τάση, ως ανθρωπότητα, να συνδέουμε τα πάντα με τη μουσική. Ωστόσο, αυτά που συνδέουμε, φυσικά, δεν έχουν μεταξύ τους τίποτα κοινό πέρα από την ίδια τη μουσική. Από την αρχαιότητα, η διδασκαλία της ήταν βασική προϋπόθεση και θεωρούνταν από τα σημαντικότερα μαθήματα που διδάσκονταν οι μαθητές. Τι γίνεται όμως στην απέναντι όχθη; Εκεί που υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι δεν αρέσκονται στο άκουσμα της μουσικής; Και όχι δεν πρόκειται για κάποια πλάνη…Υπάρχουν, πραγματικά, άνθρωποι που πάσχουν από…«μουσική ανηδονία»!
Η μουσική ανηδονία, στην πραγματικότητα, αναφέρεται στην αδυναμία να βιώσει κανείς ευχαρίστηση ή απόλαυση από το άκουσμα της μουσικής. Υπάρχουν όντως άτομα, τα οποία ακούγοντας μουσική που αξιολογήθηκε ως ευχάριστη από άλλους, έδειξαν μειωμένη συναισθηματική διέγερση. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Dr Curtis Reisinger, η έννοια αυτή δεν σχετίζεται με συναισθήματα αντιπάθειας από τα υποκείμενα προς τη μουσική, αλλά περισσότερο με την τάση να την αντιμετωπίζουν με αδιαφορία. Με λίγα λόγια, η μουσική δεν είναι ένας κλάδος που τους καλύπτει συναισθηματικά, ενώ ψάχνουν να βρουν άλλες δραστηριότητες που θα τους ευχαριστήσουν περισσότερο.
stevepb
Συγκεκριμένα, ο Josep Marco-Pallarés, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης με διδακτορικό στη νευροεπιστήμη και στενός συνεργάτης με τη Μονάδα Γνωστικής Λειτουργίας και Πλαστικότητας του εγκεφάλου, ήταν αυτός που μελέτησε αυτό το περίεργο περιστατικό. Μαζί με μια ομάδα επιστημόνων, επινόησε τον όρο «μουσική ανηδονία», για να εξηγήσει το εν λόγω φαινόμενο. Ο ίδιος υποστήριξε, μετά από μελέτη του, μάλιστα, πως η μουσική ανηδονία συνδέεται με εκκρίσεις του εγκεφάλου και ότι η μουσική ευαισθησία σχετίζεται με τις δομές της λευκής ουσίας του.
Αναλυτικότερα, ως γνωστόν, ο εγκέφαλος αποτελείται από λευκή ουσία και φαιά ουσία. Η φαιά ουσία επεξεργάζεται τα διάφορα ερεθίσματα, ενώ η λευκή ελέγχει την επικοινωνία. Η φαιά ουσία ερμηνεύει τις πληροφορίες που μεταδίδονται από τη λευκή ουσία. Επομένως, όσοι πάσχουν από μουσική ανηδονία δεν έχουν τις ίδιες δομές λευκής ουσίας που στέλνουν μηνύματα στη φαιά, επιτρέποντας στον εγκέφαλο να αναγνωρίσει ότι η μουσική είναι ευχάριστη.
Όμως, θα μπορούσε ποτέ να υπάρξει θεωρία, χωρίς εμπειρικά αποτελέσματα; Προφανώς και όχι…Γι’ αυτό παρακάτω παρατίθεται ο ίδιος ο σχολιασμός του Josep Marco-Pallarés σχετικά με το πείραμα που ο ίδιος διεξήγαγε. Συγκεκριμένα, ο ίδιος ανέφερε: «Πριν από δύο χρόνια αναπτύξαμε ένα ερωτηματολόγιο για να περιγράψουμε τις πτυχές που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τις ατομικές διαφορές, στην εμπειρία της ανταμοιβής που σχετίζεται με τη μουσική. Ωστόσο, κατά την ανάπτυξη αυτού του ερωτηματολογίου, διαπιστώσαμε ότι ορισμένα άτομα, — περίπου το 5,5 % του δείγματός μας — ανέφεραν ότι αδιαφορούν για τη μουσική, αλλά όχι για άλλες μορφές ανταμοιβής, όπως το φαγητό, το σεξ, τα χρήματα ή τα χάδια.
Με την πρώτη ματιά ήμασταν πολύ έκπληκτοι. Υπήρξε κάποιο πρόβλημα; Ίσως δεν απάντησαν σωστά στο ερωτηματολόγιο; Όλοι αγαπούν τη μουσική! Αλλά τότε συνειδητοποιήσαμε ότι αυτή η δήλωση δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ εμπειρικά και αποφασίσαμε να μελετήσουμε προσεκτικά μια ομάδα αυτών των ανθρώπων. Επιλέξαμε δέκα συμμετέχοντες με χαμηλές τιμές ευαισθησίας στη μουσική, δέκα με τυποποιημένες τιμές και δέκα με υψηλές τιμές στην κλίμακα μουσικής.
Ήμασταν σίγουροι ότι όλοι οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονταν σωστά τη μουσική — δηλαδή, κανένας από τους συμμετέχοντες δεν έπασχε από αμουσία, μια ειδική βλάβη στην αντίληψη της μουσικής που επηρεάζει περίπου το 3% του γενικού πληθυσμού — και ότι οι άνθρωποι στις τρεις ομάδες ήταν ίσοι στην ευαισθησία τους σε άλλα ευχάριστα ερεθίσματα {…} Παρατηρήσαμε ότι οι συμμετέχοντες στην ανηδονική ομάδα δεν έδειξαν καμία διακύμανση στις αυτόνομες αντιδράσεις που σχετίζονται με την ευχάριστη μουσική, σε αντίθεση με τις άλλες δύο ομάδες που παρουσίασαν σαφείς αυξήσεις στη φυσιολογική τους δραστηριότητα που σχετίζεται με την ευχάριστη μουσική, ειδικά όταν βίωναν ψύχρα».
Εν κατακλείδι, συμπεραίνωντας από τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τα λόγια του Josep Marco-Pallarés, είναι πως ο κάθε άνθρωπος έχει έναν μοναδικό τρόπο να «ανταμείβει» τον εαυτό του, σύμφωνα με τις δικές του προσωπικές εκτιμήσεις, προτιμήσεις αλλά και ενδιαφέροντα…Ακόμη, είναι εύκολο να θυμόμαστε πως, στην τελική, τίποτα δεν είναι δεδομένο, ειδικά όταν μιλάμε για την ανθρώπινη φύση!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μουσική ανηδονία: Γιατί σε κάποιους δεν αρέσει να ακούνε μουσική; popup.gr, διαθέσιμο εδώ
- Josep Marco-Pallarés, University of Barcelona – Musical Anhedonia, academicminute.org, διαθέσιμο εδώ
